Η θεωρία της «δημιουργικής καταστροφής» (creative destruction) αναπτύχθηκε από τον Αυστριακό Οικονομολόγο Joseph Schumpeter το 1942 και εφαρμόστηκε μετά τη λήξη του Β/ Παγκοσμίου Πολέμου για την ανοικοδόμηση και οικονομική ανάπτυξη των κατεστραμμένων από το Πόλεμο Ευρωπαϊκών χωρών. Έχοντας στο μυαλό μου τη θεωρία αυτή, γνωστή από τα φοιτητικά μου χρόνια, μου δημιουργήθηκε το ερώτημα: Μπορεί η καταστροφή που επήλθε από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία να αποτελέσει το έναυσμα ή την αφετηρία για την οικονομική της ανάπτυξη;
Δυστυχώς η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ειδικά η περιοχή του Παλαμά Καρδίτσας βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας την τελευταία περίοδο όχι για μια θετική εξέλιξη ή ένα ευχάριστο γεγονός, αλλά λόγω των καταστροφών που επέφεραν οι πλημμύρες «Ιανός», «Daniel» και «Elias». Όταν τα φώτα της εθνικής δημοσιότητας πέσουν σε άλλα γεγονότα, η περιοχή θα ξεχαστεί, αν δεν έχει ήδη ξεχαστεί και οι κάτοικοι της θα βιώνουν μόνοι τους τα προβλήματα για την επαναφορά στην κοινωνική και οικονομική κανονικότητα.
Κρίνω ότι στην επόμενη περίοδο οι τοπικοί φορείς θα πρέπει να επικεντρωθούν στην επίλυση των προβλημάτων που επέφεραν οι πλημμύρες και να δημιουργήσουν τη βάση για μια δημιουργική αλλαγή στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Έχοντας σαφή επίγνωση των αναπτυξιακών χαρακτηριστικών της περιοχής του Παλαμά Καρδίτσας, αφού η Ψαθοχώρα αποτελεί τη γενέτειρα μου, ενώ έχω υπηρετήσει ως προϊστάμενος στη Δ.Ο.Υ. Παλαμά, θα αναφέρω επιγραμματικά ορισμένες προτάσεις που μπορούν να ληφθούν υπόψη από τους αρμόδιους κατά το σχεδιασμό των δράσεων που θα ακολουθήσουν:
- Η μετεγκατάσταση του οικισμού της Μεταμόρφωσης, του Βλοχού ή άλλων οικισμών στον Παλαμά μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για την ανάπτυξη της πόλης του Παλαμά, ώστε να καταστεί ο δεύτερος «αστικός πόλος» του Νομού μετά την Καρδίτσα. Της εν λόγω μετεγκατάστασης θα πρέπει να προηγηθεί η σύνταξη πρότυπου πολεοδομικού σχεδίου, με περιορισμούς και όρους δόμησης που να παραπέμπουν σε ένα σύγχρονο οικισμό με ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Οι όροι δόμησης θα πρέπει να ενσωματώνουν ταυτόχρονα τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία διαμορφώνουν την ταυτότητα των κτιρίων της περιοχής. Εκτιμώ ότι οι μηχανικοί μας μπορούν να τα καθορίσουν με επιτυχία. Αποτελεί, επομένως, η μετεγκατάσταση των οικισμών μια ιδιαίτερη ευκαιρία για την ανάπτυξη και ποιοτική αναβάθμιση της αστικής περιοχής του Παλαμά, η οποία δεν πρέπει να χαθεί.
- Οι δράσεις που θα ακολουθήσουν θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη σημασία στον Πρωτογενή Τομέα της τοπικής οικονομίας, δεδομένου ότι, η οικονομία της περιοχής του Παλαμά στηρίζεται πρωτίστως στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Στην επόμενη περίοδο και μέσα στα γενικότερα υποστηρικτικά μέτρα της Κυβέρνησης που αναμένουμε να ληφθούν, δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την χρηματοδότηση σύνταξης μελετών που θα προσδιορίζουν τις πιο αποδοτικές καλλιέργειες που μπορούν να γίνουν στο μέλλον στην περιοχή. Οι μελέτες αυτές θα πρέπει να συνοδεύονται από κατάλληλη επιμόρφωση των αγροτών και οικονομική τους ενίσχυση για απόκτηση του κατάλληλου μηχανικού εξοπλισμού. Διαφορετικά, οι αγρότες θα επιμείνουν στις παραδοσιακές καλλιέργειες (βαμβάκι, σιτηρά κ.λ.π.), οι οποίες, κατά την εκτίμηση των ειδικών γεωπόνων, δεν είναι οι πιο αποδοτικές και δεν αξιοποιούν αποτελεσματικά τον παραγωγικό συντελεστή «έδαφος».
- Είναι ευκαιρία για την ανάπτυξη υπόγειου αρδευτικού συστήματος που θα αξιοποιεί τα νερά της Λίμνης Πλαστήρα, θα αποτελεί επέκταση του δικτύου Ταυρωπού και θα αρδεύει τις γεωργικές εκτάσεις της περιοχής του Παλαμά. Το δίκτυο «Ταυρωπού» κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1960 και περιλαμβάνει ανοικτούς αγωγούς με ελεύθερη ροή. Μεταξύ των μέτρων που θα ληφθούν για την αποκατάσταση των δικτύων του ΤΟΕΒ, μπορεί να συμπεριληφθεί η εκπόνηση μελέτης και η κατασκευή κλειστού υπό πίεση αρδευτικού δικτύου Ταυρωπού, για αντικατάσταση του σήμερα υπάρχοντος δικτύου ανοικτών αγωγών. Έτσι, θα εξοικονομηθούν μεγάλες ποσότητες υδάτων που σήμερα σπαταλούνται, θα επεκταθεί το αρδευτικό δίκτυο περιλαμβάνοντας και νέες γεωργικές εκτάσεις της περιοχής Παλαμά προς άρδευση και θα μειωθεί το κόστος άρδευσης για τους γεωργούς, αφού το δίκτυο θα λειτουργεί υπό πίεση και θα καταργηθούν τα αντλητικά μηχανήματα που σήμερα χρησιμοποιούνται από τους αγρότες.
- Τέλος, θα πρέπει να ενισχυθεί ο Μεταποιητικός Τομέας της οικονομίας της περιοχής. Για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για τη χωροθέτηση μεταποιητικών επιχειρήσεων. Εκτιμώ ότι, θα πρέπει η περιοχή του Παλαμά να ενταχθεί στην ανώτερη βαθμίδα του Αναπτυξιακού Νόμου, ή να ψηφιστεί νέος ευνοϊκός για την περιοχή επενδυτικός νόμος που να αφορά στην ενίσχυση των νέων επιχειρήσεών της.
Στις παραπάνω προτάσεις ότι μπορούν να συμπεριληφθούν τα έργα προστασίας από τις πλημμύρες (καθαρισμός ποταμών και αποστραγγιστικών δικτύων, Φράγμα Ενιππέα κ.λ.π.), αλλά αυτά θεωρώ πως είναι ευνόητο ότι θα κατασκευαστούν.
Θα πρέπει οι φορείς της περιοχής σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας να διεκδικήσουν γενναίες οικονομικές ενισχύσεις από την Κυβέρνηση, οι οποίες θα έχουν ουσιαστική και μακροπρόθεσμη επίδραση στην ανάπτυξη της περιοχής. Διαφορετικά, η καταστροφή δεν θα είναι «δημιουργική» και δεν θα αποτελεί αφετηρία ανάπτυξης. Τα προβλήματα θα ξεχαστούν και θα περιμένουμε μια νέα πλημμύρα για να ασχοληθούν τα εθνικά μέσα μαζικής επικοινωνίας για μια ακόμη φορά μαζί μας!
Του Κώστα Μπαρμπούτη, Οικονομολόγου, Περιφερειακού Συμβούλου Καρδίτσας
