Το μοναστήρι Γκέρμπεσι που ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο τον Νέο εν Βουνένοις βρίσκονταν καταμεσίς στον κάμπο και σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου απ’ τον παλιό οικισμό Γκέρμπεσι. Το 1700 περίπου ο οικισμός μεταφέρθηκε από την θέση Παλιοκκλήσι κοντά στο μοναστήρι. Χτίστηκε σύμφωνα με την παράδοση τον 13οαιώνα και οι αγιογραφίες στους τοίχους μαρτυρούσαν εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ήταν χτισμένο με πέτρα. Είχε δύο πόρτες, νότια και δυτικά, οι οποίες στο πάνω μέρος ήταν στρογγυλές και το ύψος τους δεν ξεπερνούσε το 1,80 μ. Σύμφωνα με τα γραπτά στοιχεία που βρέθηκαν το 1707 έγινε ανακαίνιση της στέγης.
Στην μπροστινή πόρτα, στο πάνω μέρος υπήρχε δεύτερη αγιογραφία. Η αποκάλυψη της αγιογραφίας, καθώς και τα ονόματα των επιτρόπων Μπαλατσού και Καρακαξά «έτος 1722» έγινε όταν το μοναστήρι γκρεμίστηκε από τον μεγάλο σεισμό των 7 ρίχτερ, που έγινε στις 30 Απριλίου 1954.
Μετά το σεισμό όταν οι χωριανοί γκρέμιζαν τους τοίχους του μοναστηριού βρέθηκε ένα άγιον ποτήριον με δισκάριον τυλιγμένα με αντιμήνσιον[1]. Λέγεται ότι ο ιερέας της ενορίας αυτό το άγιον ποτήριον το δισκάριον και το αντιμήνσιον τα τύλιξε σ’ ένα καθαρό ύφασμα και τα τοποθέτησε σε βάθος 25 εκατοστών μέσα στο φρέσκο τσιμέντο μπροστά στην μεσημβρινή πόρτα της ανεγειρόμενης τότε (1962) σημερινής εκκλησίας.
Στο δυτικό άκρο του μοναστηριού υπήρχε νάρθηκας. Είναι το μέρος του ναού που στην αρχαία εκκλησία στέκονταν οι κατηχούμενοι. Αργότερα χρησίμευε, για να στήνονται τα παγγάρια του ναού, στα οποία πωλούνταν λαμπάδες και κεριά.
Το μοναστήρι ήταν ημιυπόγειο και για να μπει κάποιος στο εσωτερικό του έπρεπε να κατέβει σκαλιά. Η παράδοση λέει ότι μ’ αυτόν τον τρόπο οι Χριστιανοί κατάφεραν να εμποδίσουν τους έφιππους Τούρκους να μπουν στο εσωτερικό του μοναστηριού και να βεβηλώσουν τα πάντα.
Το 1924 κρίθηκε αναγκαίο να γίνει ανακαίνιση του μοναστηριού που είχε μετονομαστεί σε Ι. Ν. Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις.
Ο Χαράλαμπος Γ. Ζάρρας ομογενής εξ Αμερικής έστειλε όλα τα χρήματα που δαπανήθηκαν για το μπάζωμα, την πλακόστρωση με ωραιότατα χρωματιστά πήλινα πλακάκια, καθώς και το ταβάνι που έγινε αστεροειδές. Μετά το μπάζωμα έπρεπε να κατεβαίνεις τρία σκαλιά.
Το 1925 τελείωσαν οι εργασίες της ανακαίνισης και έγιναν τα εγκαίνια από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων ΙΕΖΕΚΙΗΛ και τον ιερέα της ενορίας παπα – Θανάση Σιακάρα.
Ο χώρος του μοναστηριού ήταν περίπου 8 ½ στρέμ. Στη νότια πλευρά ήταν χτισμένα με πλιθιά σε σχήμα Π πολλά κελιά καθώς και το δημοτικό σχολείο που χτίστηκε πολύ αργότερα, το 1887.
Το νοτιοδυτικό γωνιακό κελί ήταν το κελί που ο αδερφός της Καντηλανάφτισσας, ήταν αρματωλός, αποκεφάλισε τον ηγούμενο καθώς και την αδερφή του λόγω της παράνομης ερωτικής σχέσης που είχαν[2].
Οι χώροι του νεκροταφείου καθώς και όλος ο αύλειος χώρος ήταν γεμάτος από πολύ μεγάλα δέντρα, όπως ακακίες, φτελιάδια, μουριές (σκαμνιές) κ.λπ.
Στον σημερινό οικισμό και πριν μεταφερθεί το χωριό από τη θέση Παλιοκκλήσι το 1700, προϋπήρχε το μοναστήρι. Όπως αναφέρθηκα πιο πάνω είχε ηγούμενο, καντηλανάφτισσα και εργατικό προσωπικό, που δούλευαν στα βακούφκα χωράφια του μοναστηριού.
Κολλητά στην εκκλησία από την νότια και δυτική πλευρά υπήρχε ξιώστη ή ξιώστης. Η στέγη του ήταν με κεραμίδια και κάτω στο έδαφος γύρω γύρω είχε πεζούλια.
Στη νότια είσοδο, από την μια και την άλλη πλευρά τα πεζούλια 80 εκατοστά περίπου ήταν πέτρινα, και τα υπόλοιπα ήταν χωμάτινα τα οποία απαραιτήτως παλάμιζαν κάθε Πάσχα οι γυναίκες του χωριού με λάσπη.
Όταν απολούσε η εκκλησία, οι γυναίκες μοίραζαν στους καθισμένους στα πεζούλια, όπου είχαν απλωμένα τα μαντήλια τους τα μπουμπόλια (κόλλυβα), τα παξιμάδια και τις πίτες για σχώριο των πεθαμένων.
Το μοναστήρι έκανε πανηγύρι στις 9 Μαΐου, εορτή του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις.
Σύμφωνα με την παράδοση οι λίγοι κάτοικοι του οικισμού στο πανηγύρι μαγείρευαν φασόλια άσπρα και ψάρια ογκλιές (μικρά ψάρια) Νιζερού. Οι ψαράδες μετέφεραν τα ψάρια σε γαλίκια (μεγάλα κοφίνια), τα οποία φόρτωναν στα μουλάρια και γύριζαν στα χωριά.
Πριν λίγο καιρό πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει Ευαγγέλιο με τον Άγιο Νικόλαο Βουνένης που ανήκε στο μοναστήρι Γκέρμπεσι από το έτος 1737 και φυλάσσεται στην Αθήνα.
Το Ευαγγέλιο, όπως εμφανίζεται στη φωτογραφία είναι δεμένο με ασημένια εξώφυλλα, τα οποία είναι αγιογραφημένα με τον Άγιο Νικόλαο τον Νέο, Βουνένοις και άλλες παραστάσεις.
Στο πρώτο εξώφυλλο γράφει:
ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ Η ΑΜΠΕΛΟΣ ΥΜΕΙΣ ΤΑ ΚΛΗΜΑΤΑ. ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΒΟΥΝΕΝΟΙΣ ΤΟΥ ΣΕΜΝΥΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΧΩΡΑ ΚΕΡΠΕΣΙ, ΠΡΑΚΑ; ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΕΤΗ 1737
1. Αντιμήνσιο, στην εκκλησιαστική ορολογία αποκαλείται ένα κομμάτι υφάσματος πάνω στο οποίο έχουν ζωγραφιστεί ποικίλες ιερές παραστάσεις. Το ιερό Αντιμήνσιο αντικαθιστά την Αγία Τράπεζα και χωρίς αυτό Θεία Λειτουργία δεν τελείται.
2. Η πληροφορία είναι των Δημ. Κάϊα «Κασνάκς» και Κων/νου Γεωργ. Παπαβασιλείου.
Γράφει ο Παναγιώτης Κουρτεσιώτης
