Σε λίγες μέρες (3 Δεκεμβρίου είναι η παγκόσμια ημέρα ΑμεΑ), θα ξανα-ακούσουμε από χείλη υπευθύνων, βαρύγδουπες διατυπώσεις για την υποστήριξή τους και την ευαισθησία τους σε θέματα σχετικά με την Ειδική Αγωγή και την αναπηρία. Επετειακές δηλώσεις που δεν έχουν κανένα νόημα αν δεν συνοδεύονται με πρακτικές προτάσεις και, κυρίως, λύσεις. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και κυρίως οι γονείς, που ζουν επί 24ώρου βάσεως την αγωνία και τις συνέπειες της αναπηρίας, το γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους. Η εκπαίδευση χρειάζεται χρήματα και το υποσύστημα της Ειδικής Αγωγής πολύ περισσότερα. Είναι ακριβό αλλά απαραίτητο. Αντίθετα, οι εκάστοτε κυβερνώντες, θέλουν με περικοπές να έχουν βελτιώσεις! Δεν γίνεται, απλά ματαιοπονούν.
Δεν είναι πολύς καιρός που δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ (134960/Δ3-ΦΕΚ Β 5009-27.10.2021) ο κανονισμός λειτουργίας Σ.Δ.Ε.Υ. (Σχολικά Δίκτυα Εκπαιδευτικής Υποστήριξης) και Ε.Δ.Υ. (Επιτροπές Διεπιστημονικής Υποστήριξης).Τα ΣΔΕΥ και ΕΔΥ δεν είναι κάτι καινούργιο αλλά η νέα ονομασία των έως τώρα ΣΔΕΥ και ΕΔΕΑΥ.Αυτή η «καινοτομία», ιδίως του Υπουργείου Παιδείας, να αλλάζει ονομασίες σε θεσμούς, φορείς, ακόμα και διαδικασίες, είναι φοβερή! Ακόμα φοβερότερο να το θεωρεί πράξη μεταρρυθμιστική! Έχουμε για παράδειγμα τα ΚΔΑΥ που έγιναν ΚΕΔΔΥ, μετά ΚΕΣΥ και τώρα ΚΕΔΑΣΥ. Τους Σχολικούς Συμβούλους που έγιναν Συντονιστές και τώρα Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι. Τις Ειδικές Τάξεις που έγιναν Τμήματα Ένταξης για να βοηθήσουν στην ένταξη, μετά στην ενσωμάτωση, μετά στην συνεκπαίδευση, μετά στην ενιαία εκπαίδευση και τελευταία στην συμπερίληψη των ΑμεΑ και των μαθητών με δυσκολίες, για να καταλήξουμε στο «ένα σχολείο για όλους», που κατά την γνώμη μας, αδικεί πρώτα και περισσότερο τα ΑμεΑ. Όλα τα παραπάνω, όσο ανούσια και αν ακούγονται, είναι αλήθεια ότι κρύβουν μικρές ποιοτικές διαφοροποιήσεις που δυστυχώς στην πράξη δεν επέφεραν καμία διαφοροποίηση και καμία βελτίωση. Αντίθετα,κουβαλάνε όλα τα διαχρονικά προβλήματα της Ειδικής Αγωγής με αποσπασματικό τρόπο. Μόνο με «βαφτίσια» δεν παράγεται έργο.
Το τώρα
Για να γίνει κατανοητό, ας δούμε σε αδρές γραμμές την λειτουργία των επιτροπών αυτών. Οι ΕΔΥ εδρεύουν σε σχολεία. Αποτελούνται από ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό και δάσκαλο ειδικής αγωγής. Οι δύο πρώτοι ανήκουν στο ΣΔΕΥ (μια ομάδα πέντε σχολείων), που μαζί με τον δάσκαλο ειδικής αγωγής του κάθε σχολείου (αν υπάρχει) κάνουν την πρωτόλεια δουλειά. Ανιχνεύουν τα όποια περιστατικά, τα υποστηρίζουν επί 3μηνο και αν παραμένουν οι δυσκολίες, τα παραπέμπουν στα ΚΕΔΑΣΥ (αναφερόμενες βέβαια στα ΣΔΕΥ, τα οποία με τη σειρά τους αναφέρονται και συντονίζονται από τα ΚΕΔΑΣΥ). Όλα αυτά εξυπακούεται με την ευθύνη και την προεδρεία του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, ο οποίος εγγράφως θα πρέπει να ενημερώνει τις επιβλέπουσες δομές! Δηλαδή, επιτροπές, συνεδριάσεις, πρακτικά, σύνταξη και εφαρμογή δοκιμαστικού ειδικού εκπαιδευτικού3μηνουπρογράμματος και μετά παραπομπή για αξιολόγηση στα ΚΕΔΑΣΥ. Ένας ολόκληρος κύκλος διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων για να καταλήξουμε εκεί που καταλήγαμε και πριν, χωρίς αυτές τις επιτροπές. Τομαθησιακό κομμάτι επιβαρύνει εξ ολοκλήρου τον δάσκαλο ειδικής αγωγής, παράλληλα με την λειτουργία του τμήματος ένταξης, και τον δάσκαλο της τάξης. Η διαφορά έγκειται ότι στην παραπομπή στο ΚΕΔΑΣΥ συμμετέχουν ο ψυχολόγος και ο κοινωνικός λειτουργός. Όμως, στην τελική αξιολόγηση που θα γίνει στο ΚΕΔΑΣΥ θα ξανασυμμετέχουν οι αντίστοιχες ειδικότητες και ο μαθητής θα ξαναπεράσει την δοκιμασία-διαδικασία της κλασικής αξιολόγησης που ξέραμε μέχρι τώρα από τα ΚΔΑΥ μέχρι τα ΚΕΣΥ.
Συνεπώς, μιλάμε για έναν θεσμό, με μια φιλοσοφία σε θετική κατεύθυνση, που όμως στην πράξη καταλήγει μάλλον αναποτελεσματικός και γραφειοκρατικός, που περιπλέκει παρά επιλύει τις υπάρχουσες δυσκολίες.
Αποτελεί, δυστυχώς, ανάγκη και δεν αμφισβητείται ο ρόλος των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, ιδίως στο σημερινό σχολείο της εποχής της κρίσης, της τηλεπανδημίας και μετά, ανεξάρτητα από ΣΔΕΥ και ΕΔΥ.Είναι πολλά και πρωτόγνωρα τα προβλήματα (όχι μόνο μαθησιακά), σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και ιδιαίτερα σε γονείς και οικογένειες. Να έχουν όμως οργανική θέσησε κάθε σχολείο, όπως οι άλλες ειδικότητες, χωρίς να διαχέεται αυτή η υποστήριξη (αποσπασματικά και γραφειοκρατικά) σε επιτροπές που λειτουργούν επιλεκτικά μόνο στα σχολεία του ΣΔΕΥ, με μόνο μια μέρα την εβδομάδα. Έξυπνα ο κανονισμός προβλέπει πως όπου υπάρχει έλλειψη προσωπικού αυτών των ειδικοτήτων, αναπληρώνονται από αντίστοιχες ειδικότητες του ΚΕΔΑΣΥ, που έχει και την τελική ευθύνη όλων αυτών! Γίνεται κατανοητό, αφού έμεσα γίνεται παραδεκτό ότι θα υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού, ότι όσο θα είναι υποστελεχωμένες οι επιτροπές, περιορισμένες σε λίγα μόνο σχολεία χωρίς καθολική και γενικευμένη εφαρμογή, όσο τα μέλη τους θα είναι αναπληρωτές που θα αλλάζουν σε ετήσια βάση και όσο θα παραμένουν χωρίς επιστημονική υποστήριξη και επιμόρφωση, αλλά θα αφήνονται στον «πατριωτισμό» των Ελλήνων εκπαιδευτικών, το αποτέλεσμα θα είναι μηδαμινό ή απλά το πρόβλημα θα ανακυκλώνεται.
Μια παλιά πρόταση
Αντίθετα, αν είχαν εισακουστεί προτάσεις που είχαν κατατεθεί στο παρελθόν και αντί για επιτροπές και παραεπιτροπές είχαμε, τουλάχιστον ένα ΚΔΑΥ (ή ΚΕΔΑΣΥ τώρα) σε κάθε Δήμο (περισσότερα βέβαια στους μεγάλους), που θα είχε στελεχωθεί με έμπειρο και μόνιμο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, θα παρείχε πολύ καλύτερη υποστήριξη στο σύνολο των σχολείων ευθύνης του. Η εμπειρία έδειξε ότι όσοι μαθητές παραπέμπονταν στο παρελθόν για αξιολόγηση, από τους δασκάλους Ειδικής Αγωγής των Τμημάτων Ένταξης, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν γίνονταν χωρίς λόγο, αλλά ήταν πραγματικά περιστατικά που έχρηζαν περαιτέρω διερεύνηση. Άλλωστε και τότε, ένας μαθητής που είχε ελαφρές μαθησιακές δυσκολίες, μπορούσε να υποστηριχτεί στο Τμήμα Ένταξης και να επιστρέψει πάλι στην τάξη του, χωρίς να παραπεμφθεί για τελική αξιολόγηση στο ΚΔΑΥ.
Κάποιες φορές δεν χρειάζεται μεταρρυθμιστικός οίστρος σε όλα, αλλά σεβασμός σε υπάρχουσες δομές και μια βελτίωση δοκιμασμένων και αποτελεσματικών οδών που έχουμε στη διάθεσή μας.
Κατά τα άλλα, ας γιορτάσουμε άλλη μια φορά την παγκόσμια ημέρα ΑμεΑ και ας ευχηθούμε οι υπεύθυνοι να σταθούν κάποτε υπεύθυνα απέναντί τους.
Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής
