Νιώθω ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας, στην εξαιρετική αυτή εκδήλωση της ΠΕΔ Θεσσαλίας, μια αυτοδιοίκητη οργάνωση στην οποία είχα την τιμή πριν λίγα χρόνια να είμαι Πρόεδρος της. Κατά την δική μας περίοδο το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας είχε αποτελέσει ένα από τα πιο σημαντικά θέματα της δραστηριότητας μας και αυτό εκφράστηκε με τη διοργάνωση δύο διεθνούς εμβέλειας συνεδρίων, την οργάνωση επίσης ημερίδωνκαι συσκέψεων, αλλά και αρκετές επαφές με αρμόδιους παράγοντες και πολλές δημόσιες παρεμβάσεις.
Δυστυχώς, οι εξελίξεις στο υδατικό ζήτημα υπήρξαν αργές και η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σίγουρα δεν είναι ευχάριστη.
Μείζον θέμα τα υδατικά ελλείμματα που διαμορφώνονται κάθε χρόνο από τις σημαντικές αποκλίσεις ανάμεσα στη «ζήτηση» του νερού (κυρίως στον τομέα της Γεωργίας) και στην «προσφορά» των αναγκαίων ποσοτήτων, η οποία, εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες, υπολείπεται σταθερά της ζήτησης, δημιουργώντας ένα έντονα ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο.
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί αυξάνει διαρκώς τους κινδύνους εμφάνισης ξηρασίας – ερημοποίησης και κατ’ επέκταση, μαζί με τις πλημμύρες, απειλεί την ασφάλεια στην περιοχή μας.Επιπλέον επιτείνει τα οικολογικά προβλήματα στους ποταμούς αλλά κυρίως στα υπόγεια υδατικά οικοσυστήματα, όπου οι υπεραντλήσεις από τα μόνιμα υδατικά αποθέματα είναι πλέον καθεστώς, οδηγώντας μοιραία σε μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Τα στοιχεία και τα συμπεράσματα του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔΛΑΠ) για το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ), σε εφαρμογή της Οδηγίας 60/2000, επιβεβαιώνουν πλήρως τα παραπάνω.
Επιτρέψτε μου, ελπίζοντας ότι δεν θα κουράσω, να χρησιμοποιήσω ορισμένα βασικά μεγέθη που αναφέρονται στο ισχύον ΣΔΛΑΠ, που εγκρίθηκε με Υπουργική απόφαση του 2017.
Η ετήσια ζήτηση νερού που περιέχεται στο υδατικό ισοζύγιο του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ, 2017) Θεσσαλίας είναι 1425 hm3. Στο ΣΔΛΑΠ γίνεται παραδοχή ότι, με τις δράσεις εξοικονόμησης και τα έργα (δίκτυα κλπ.) που προτείνονται, η ζήτηση αυτή θα μειωθεί κατά 185 hm3, συνεπώς η ζήτηση την οποία στο μέλλον καλούμαστε να εξασφαλίσουμε ανέρχεται σε 1.240 hm3.
Σε ότι αφορά την προσφορά νερού το ΣΔΛΑΠ θεωρεί ως βιώσιμες απολήψεις ύψους 160 hm3 από επιφανειακά οικοσυστήματα (ποτάμια κλπ.), 620 hm3από υπόγεια οικοσυστήματα και 168hm3 από υφιστάμενα έργα ταμίευσης, δηλαδή σύνολο 948hm3.
Συνεπώς αποδέχεται ότι,ακόμη και με την πραγματοποίηση των παραπάνω, θα παραμένειένα σημαντικό ετήσιο έλλειμμα 292 hm3, το οποίο το ΣΔΛΑΠ προτείνει τρόπους να καλυφθεί, δηλαδή να οδηγηθούμε το συντομότερο σε μηδενικό έλλειμμα.
Για να συμβεί αυτό θεωρεί ότι κάποια στιγμή θα λειτουργήσουν όλα τα ήδη δρομολογημένα έργα (Ληθαίος, Αγιονέρι, δίκτυα Κάρλας κλπ.) συνεισφέροντας 67 hm3 και σε αυτά θα προστεθούν νέα έργα (Μουζάκι, Πύλη, Νεοχώρι, Ενιπέας, πεδινές λιμνοδεξαμενές κ.α) με 225 hm3.
Εδώ θέλω να ευχαριστήσω τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη για την προσωπική του δέσμευση υλοποίησης του Φράγματος του Μουζακίου. Πολύ σημαντική είναι και η σημερινή ανακοίνωση του Περιφερειάρχη ότι σύντομα θα ξεκινήσει η εκπόνηση οριστικής μελέτης του έργου.
Η ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτελεί επιτακτική ανάγκη και για το λόγο αυτό,προχωράμε στο μεγαλύτερο ολοκληρωμένο πρόγραμμα αρδευτικών έργων που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδαμε το οποίο για την Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας,επενδύονται περισσότερα από 200 εκατομμύρια ευρώ προκειμένου να εκσυγχρονιστούν τα δίκτυα άρδευσης του ΤΟΕΒ Ταυρωπού και Υπέρειας – Ορφανών. Το αναφερόμενο έργο αποτελεί ένα έργο ζωτικής σημασίας για τον πρωτογενή τομέα παραγωγής της περιοχής καθώς θα επωφεληθούν περισσότεροι από 9.000 αγρότες και θα δημιουργηθούν τα απαραίτητα μέσα προκειμένου να αρδευτούν περίπου 190.000 στρέμματα.
Επειδή όμως απευθύνομαι σε ένα κοινό με βαθιά γνώση της θεσσαλικής πραγματικότητας, να μου επιτρέψετε να εκφράσω και σήμερα τις επιφυλάξεις μου, τις οποίες είχα εκφράσει παλαιότερα και στον κ. Φάμελο κατά την παρουσίαση των σχεδίωνδιαχείρισηςτης λεκάνης απορροήςτου Πηνειούποταμού, για το πόσο «στέρεα» είναι τα θεμέλια αυτού του οικοδομήματος, δηλαδή του ισοζυγίου του οποίου βασικές παράμετροι, είτε στο σκέλος της ζήτησης (πχ. πότε θα έχει πραγματοποιηθεί η μείωση των καταναλώσεων κατά 185hm3) , είτε το σκέλος της προσφοράς και ειδικότερα στην ολοκλήρωση όλων αυτών των έργων, κάτι πουεκτιμώότι ανάγεται στην επόμενη εικοσαετία.
Στο μεταξύ το βεβαιωμένο συσσωρευμένο συνολικό υδατικό έλλειμμα που καταγράφεται στους υπόγειους υδροφορείς, ύψους 3.000 hm3, όχι μόνο παραμένει αμείωτο, αλλά (πιθανότατα) ενισχύεται περαιτέρω. Και σε όλα αυτά ας προστεθεί ότι η καταγραφή της ποιότητας των υδάτινων οικοσυστημάτων στη Θεσσαλία αποδεικνύει ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά βρίσκεται σε «κακή» ή «πολύ κακή» κατάσταση, σύμφωνα με τα κριτήρια της Οδηγία 60/2000.
Όλα αυτά, ως πρόεδρος τότε της ΠΕΔ Θεσσαλίας, με την ίδια όπως και σήμερα αγωνία και εκφράζοντας τότε το σύνολο σχεδόν των Θεσσαλών, τα είχα παραθέσει κατά την διαβούλευση επί του Σχεδίου του ΣΔΛΑΠ και πάλι εδώ στη Λάρισα (Χατζηγιάννειο το 2017).
Οι ανησυχίες και οι αντιρρήσεις μας τότε δεν εισακούστηκαν. Βασικός στόχος του ΣΔΛΑΠ το 2017, με απροκάλυπτη πολιτική σκοπιμότητα, ήταν να εξοβελιστεί από το υδατικό ισοζύγιο η υπό εξέλιξη ενίσχυση του ΥΔ Θεσσαλίας με νερά από τον ταμιευτήρα Συκιάς, επί του Άνω Αχελώου, που παραμένει ημιτελής (ποσοστό εκτέλεσης 65%), όπως και η σήραγγα μεταφοράς προς Μουζάκι (ποσοστό εκτέλεσης 85%, πλήρως διανοιγμένη).
Προφανώς όλα τα θεωρητικά αυτά σενάρια περί «μηδενισμού» των ελλειμμάτων στο ΥΔ Θεσσαλίας δεν μπορούν να αποτελέσουν για την σημερινή κυβέρνηση έναν αξιόπιστο οδηγό βημάτων προς εξάλειψη του ελλείμματος, χωρίς φυσικά να απορρίπτουμε την υλοποίηση αρκετών δράσεων και έργων που προβλέπονται. Είμαστε όμως βέβαιοι πως η υπόθεση της μεταφοράς (εκτροπής) υδάτων από τον Άνω ρου του Αχελώου, αποτελεί μία εκ των ουκ άνευ αποτελεσματική παράμετρο, η οποία, τώρα με την αναθεώρηση του ΣΔΛΑΠ που βρίσκεται σε εξέλιξη, επιβάλλεται να επανέλθει στις βασικές κυβερνητικές προτεραιότητες, στη βάση και των δεσμεύσεων της Κυβέρνησής μας απέναντι στο θεσσαλικό λαό για το θέμα αυτό.
Κλείνοντας λοιπόν το σύντομο αυτό χαιρετισμό, εντελώς συνοπτικά θα προσθέσω ότι, εκτός του προγράμματοςεξοικονόμησης και των έργων (στις ΛΑΠ Αχελώου και Πηνειου), πρέπει:
α) Να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο πλάνο (masterplan) ως βασικός «οδικός χάρτης» των δράσεων και των έργων που απαιτούνται
β) Να εκσυγχρονιστεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης υδάτων με παράλληλη ενίσχυση των σχετικών δομών εφαρμογής των πολιτικών για τα νερά.
Είμαι βέβαιος ότι όλοι οι εξαιρετικοί ομιλητές και συμμετέχοντες στην σημαντική σημερινή εκδήλωσή σας, τεκμηριωμένα και αναλυτικά, θα συμβάλλουν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, που θα μας οδηγήσουν σε αποτελέσματα. Ελπίζω σε εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών και υλοποίηση έργων, για οριστική διέξοδο από την δραματική κατάσταση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.
