Ο “Ιανός” ανέδειξε ένα ακόμη Ελληνικό χαρακτηριστικό σχετικά με την αδιαφάνεια και ροή αδιαφανούς χρήματος. Μόλις ανοίξει μια χαραμάδα, αμέσως αυτή γίνεται ορθάνοιχτη πόρτα.
Ο νόμος προβλέπει ότι αν υπάρξει έκτακτο γεγονός, επείγουσα ανάγκη δηλαδή μπορεί να παρακαμφθούν οι διαδικασίες που προβλέπουν ανοιχτές και δημόσιες δημοπρασίες και ο φορέας (Υπουργείο, Περιφέρεια, Δήμοι) να επιλέξει αυτός τον εργολάβο χωρίς δημοσιότητα. Δηλαδή κρυφά όποιον αυτός θέλει. Πως γίνεται αυτό πρακτικά; αποφασίζουν οι αιρετοί σε ποιον θα δώσουν το έργο και του λένε φέρε άλλες δύο προσφορές για να καλυφθεί ο τύπος του νόμου.
Τα χρήματα που δόθηκαν για αποκαταστάσεις ζημιών στο νομό μας είναι πρωτόγνωρα. Ξεπερνούν τα 200.000.000 €. Πως διατέθηκαν αυτά τα χρήματα; Με αναθέσεις, αναθέσεις, αναθέσεις.
Με τόσα χρήματα η λογική λέει ότι ο Νομός θα γίνει αγνώριστος. Οι πρόσφατες θεομηνίες και οποιαδήποτε βόλτα στα ορεινά έπεισαν και τον πιο δύσπιστο για το αποτέλεσμα. Πολλά χρήματα, ελάχιστο έργο. Πλήρης απογοήτευση.
Γιατί συμβαίνει αυτό; απλούστατα γιατί μεγάλο μέρος των χρημάτων χάνεται στο δρόμο. Στις αναθέσεις με μικρό ποσοστό έκπτωσης και στην ελλιπή επίβλεψη. Αναθέσεις σε ημέτερους και “συνεργάσιμους” χωρίς μελέτες, με ελλιπή επίβλεψη σε τέτοιο βαθμό που όταν ολοκληρώνεται το έργο να μην καταλαβαίνεις καν αν έγινε παρέμβαση.
Τι έπρεπε να γίνει θα πει κάποιος. Δεν έπρεπε να δράσουμε αμέσως; Πράγματι το πρώτο δίμηνο από το συμβάν έχει αιτιολογία η διαδικασία ανάθεσης με τρόπο όμως που να δικαιολογούνται οι προτεραιότητες όχι να παραπέμπουν σε ημέτερους.
Τι συνέβη στην πράξη; μέχρι τώρα 16 μήνες μετά τον “Ιανό” συνεχίζονται οι αναθέσεις. Υπάρχει δικαιολογία;
Υπάρχει θα πει κάποιος, η ταχύτητα. Η κανονική διαδικασία είναι χρονοβόρα. Όπως λέει και ο Αγοραστός όταν τον κατηγορούν για αναθέσεις, το κάνω για να αποφύγω τον εισαγγελέα για καθυστέρηση στην αποκατάσταση ζημιών.
Όχι αγαπητέ Περιφερειάρχη και πρωταθλητή στις αναθέσεις. Μπορείς να εξασφαλίσεις διαφάνεια και ταχύτητα. Να επικαλεστείς το επείγον και ταυτόχρονα να κάνεις ανοιχτή διαδικασία.
Το παράδειγμα της ανάθεσης του έργου αποκατάστασης ζημιών στο Αθλητικό κέντρο Παλέρμο από το Δήμο Καρδίτσας, είναι διαφωτιστικό.
Αρχικά καλεί ο Δήμος τρεις εταιρείες εκτός Νομού και παίρνει έκπτωση μόλις 7%. Και οι τρεις όμως είχαν λάθος χαρτιά και ακυρώθηκε η διαδικασία. Επαναλαμβάνουν τη διαδικασία καλώντας πάλι τρεις εταιρείες εκτός νομού με μόνη κοινή την εκλεκτή. Στο μεταξύ τους βάζει “πάγο” ο εκπρόσωπος του Ελεγκτικού συνεδρίου όπως παραδέχτηκε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος. Επαναλαμβάνεται για τρίτη φορά η διαδικασία με τον ίδιο τρόπο αλλά με ανοιχτή πρόσκληση στους εργολάβους. Το έργο πήρε τοπική εταιρεία, με έκπτωση 32%. Ποια ήταν η διαφορά στην έκπτωση; 25% ή το 1/4 του έργου. Που θα πήγαιναν αυτά τα λεφτά;
Σημείωση το έργο εγκρίθηκε άμεσα γιατί δεν υπήρξε ένσταση λόγω διαφάνειας και εκτελέστηκε πολύ γρήγορα.
Αυτό έπρεπε να κάνει και ο Περιφερειάρχης και οι δήμαρχοι.
Πρόσφατα, τον περασμένο Νοέμβριο, (14 μήνες μετά τον “Ιανό”) ο Δήμαρχος Καρδίτσας υπέγραψε ανάθεση 2.500.000 € (καλά διαβάζετε 2,5 εκατομμυριάκια) για ανακατασκευή ασφαλτικών σε εταιρεία που δεν έχει ασφαλτικό συγκρότημα για να πει κάποιος ότι υπάρχει δικαιολογία. Η έκπτωση μόλις 22%, όταν για τέτοια έργα οι εκπτώσεις με ανοιχτή διαδικασία είναι της τάξης του 55%. Ποια είναι η διαφορά; 800.000 €. Είπατε τίποτα; υπάρχει έστω και ένας που πιστεύει ότι αυτό το πολύ εύκολο στην κατασκευή έργο δεν μπορούσε να γίνει με ανοιχτή διαδικασία;
Επίσης.
- Πως δικαιολογείται και στην Περιφέρεια και στο Δήμο Καρδίτσας να έχουν πάρουν αναθέσεις εργολάβοι που τα τελευταία χρόνια δεν κατασκεύασαν κανένα έργο και δεν έχουν κανένα μηχάνημα;
- Πως δικαιολογείται εργολάβοι, να έχουν πάρει πολλά έργα ταυτόχρονα και στην Περιφέρεια και στους Δήμους; πως “στέκεται” εδώ η δικαιολογία της ταχύτητας αποκατάστασης;
- Πως δικαιολογείται εργολάβοι να παίρνουν αναθέσεις με μικρό ποσοστό έκπτωσης και αντί να μισθώσουν μηχανήματα, να παλεύουν με τα ελάχιστα δικά τους για μήνες και κανένας να μην τους πιέζει για άμεση ολοκλήρωση των έργων;
Όσοι παροικούμε στη Ιερουσαλήμ μαθαίνουμε από πρώτο χέρι τους λόγους.
Πιστεύεις ότι μπορεί να αλλάξει κάτι σύντομα, ώστε να υπάρξει διαφάνεια και να “πιάνουν τόπο” τα χρήματα των πολιτών; θα ρωτήσει κάποιος. Η απάντηση είναι όχι, γιατί ο λύκος δεν μπορεί να φυλάξει τα πρόβατα. Δυστυχώς η κυβέρνηση, για το συγκεκριμένο θέμα τον “Ιανό” έκανε η ίδια αναθέσεις έργων υπερδιπλάσιου προϋπολογισμού από το σύνολο της Αυτοδιοίκησης, σε μια και μόνο εταιρεία, στέλνοντας κεντρικά το μήνυμα της αδιαφάνειας.
Σε επόμενο σημείωμα θα παραθέσω μερικά παραδείγματα από τα σχόλια των ωφεληθέντων καθώς και προτάσεις για την αλλαγή θεσμικού πλαισίου ώστε να περιοριστεί η ροή αδιαφανούς χρήματος.
Γράφει ο Φώτης Αλεξάκος, πρώην δήμαρχος Καρδίτσας, πρώην νομάρχης
