112 σύνεδροι, 90 εισηγητές, 82 ανακοινώσεις, 17 συνεδρίες, 2 στρογγυλά τραπέζια, 1masterclass, 1 βιβλιοπαρουσίαση, 1 προβολή ντοκιμαντέρ και ξεναγήσεις σε 7 χώρους αναφοράς για τη βιομηχανική κληρονομιά σε Λάρισα, Τρίκαλα και Καρδίτσα είναι ο ποσοτικός απολογισμός του τετραήμερου συνεδρίου που πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα στη Λάρισα, στο ιστορικό συγκρότημα του Μύλου Παππά,το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς.
Το συνέδριο, το οποίο είχε θέμα «Η ελληνική βιομηχανική κληρονομιά στα χρόνια της κρίσης:Σύγχρονοι προβληματισμοί και προκλήσεις», τελούσε υπό την αιγίδα των Υπουργείων Πολιτισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.Πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων και την οικονομική στήριξη της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της Περιφερειακής Ενότητας Καρδίτσας και του Δήμου Καρδίτσας, με τη συνδρομή του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας. Μεγάλος χορηγός ήταν η ΔΕΗ και χορηγοί οι επιχειρήσεις ΜΕΛΙΣΣΑ-Κίκιζας, ΑΓΕΤ, ΘΕΟΝΗ, ΟΛΥΜΠΟΣ, ΚΛΙΑΦΑ και τα ξενοδοχεία της Λάρισας ΜΕΤΡΟΠΟΛ και GRANDHOTEL. Υποστηρικτές του φιλόδοξου εγχειρήματος ήταν επίσης οι ΜΥΛΟΙ ΛΟΥΛΗ, τα οινοποιεία ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ (Καρδίτσα),ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΜΙΚΡΟ ΚΤΗΜΑ και ΑΪΔΑΡΙΝΗ (Λάρισα), το ΤΣΙΠΟΥΡΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, οι ζύμες ΠΟΠΑΥ-ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ και το Αστικό ΚΤΕΛ Λάρισας.
Μεταξύ των θεματικών του Συνεδρίου ειδικό βάρος δόθηκε στον αγροτοβιομηχανικό τομέα, ο οποίος αν και έχει αφήσει πολλά και σημαντικά ίχνη, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια, έχει μελετηθεί λιγότερο από άλλους βιομηχανικούς κλάδους, παρά τον διαχρονικά κομβικό του ρόλο για την ελληνική οικονομία. Την επιλογή του κεντρικού θέματος του Συνεδρίου σηματοδότησε και ο τόπος διεξαγωγής του στην καρδιά του Θεσσαλικού κάμπου, περιφέρειας με μακρά παράδοση αγροτικής εκμετάλλευσης, η οποία έχει αφήσει διάσπαρτα ίχνη που χρήζουν μελέτης, προστασίας και ανάδειξης.
Χαρακτηριστική υπήρξε η πολυφωνία του Συνεδρίου, με τις συμμετοχές να προέρχονται από διάφορα επιστημονικά πεδία και να αφορούνόλο τον ελλαδικό χώρο. ΥΠΠΟ, πανεπιστήμια, υπηρεσίες ιστορικών αρχείων,κρατικών, δημόσιων επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (ΔΕΚΟ) ή και ιδιωτικών επιχειρήσεων (ΓΑΚ, ΔΕΗ, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, ΟΣΕκά.), εφορείες νεότερων μνημείων, μουσεία,συλλογικότητεςκαιιδιώτες που εμπλέκονται με τη βιομηχανική κληρονομιά με ποικίλους τρόπους:από τη συλλογή και τη μελέτη αρχείων, ως την επανάχρηση βιομηχανικών κτιρίων, την προστασία, καταγραφή και τεκμηρίωση βιομηχανικού εξοπλισμού κι από την ανάδειξη ως την κοινωνική διάδραση, την παραγωγή ντοκυμαντέρ και τη δημιουργία εικαστικών εκθέσεων.
Η ενεργή συμμετοχή του Μουσείου Πόλης του Δήμου Καρδίτσας στην οργανωτική και επιστημονική επιτροπή (Δρ. Φ. Λέκκα) υπήρξε αποφασιστική για την ανάδειξη βιομηχανικών καταλοίπων της περιοχής μας που συνδέονται με παραγωγικούς κλάδους, διαχρονικά σημαντικούς όσο και παραμελημένους, όπως ο καπνός. Συγκεκριμένα, το συγκρότημα των Καπναποθηκών Καρδιτσομαγούλας (1969-1985 περίπου) αποτέλεσε το θέμα διεπιστημονικής προσέγγισης (Λέκκα, Φασουράκης, Ζώρζος), με αφορμή το ενδιαφέρον του ΕΒΕ για την ανάδειξη και μουσειακή-επιχειρηματική αξιοποίηση του συγκεκριμένου συγκροτήματοςλόγω της παραχώρησής του από το ΥΠΑΑΤ για 25ετή χρήση, το 2019.
Το Σάββατο, 5 Οκτωβρίου ήταν μια ιδιαίτερη μέρα, καθώς οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε ιστορικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Δυτικής Θεσσαλίας, είτε αξιοποιημένες, όπως το εργοστάσιο αναψυκτικών Κλιάφα και ο Μύλος Ματσόπουλου στα Τρίκαλα, είτε αφημένες στη φθορά του χρόνου, όπως το Ζαχαροποιείο Ζωγράφου στη Λαζαρίνα. Προορισμός της εκδρομήςήταν ο Πολυχώρος Πολιτισμού του Μουσείου Πόλης, στην Καρδιτσομαγούλα, όπου τους συνέδρους, εκ μέρους του Δήμου Καρδίτσας, υποδέχτηκε ο πρόεδρος του Δημοτικού Διαμερίσματος, Βαλάντης Λιάκος. Εκεί εθελόντριες συντηρήτριες (Νικολάου, Κουτρουμάνου) παρουσίασαν τα αποτελέσματα και τη μεθοδολογία συντήρησης στοιχείων βιομηχανικής κληρονομιάς μέσα από τις συλλογές του μουσείου. Οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να περιεργαστούν υλικά και τεχνικές συντήρησης, να συζητήσουν με τις υπεύθυνες του εργαστηρίου σχετικά με τα ζητήματα που αντιμετώπσανκατά τη συντήρηση καθώςκαι τους τρόπους επίλυσής τους.
Ανάμεσα στα αντικείμενα-μάρτυρες τηςαγροτικής βιομηχανικής ανάπτυξης της περιοχής,τα οποία παρουσιάστηκαν στην ξενάγηση που ακολούθησε (Λέκκα), κεντρική θέση κατείχε το μηχάνημα από το μύλο Κολέτσου,το οποίο διασώθηκε και συντηρήθηκε με πρωτοβουλία του Μουσείου Πόλης,το 2018.Ένα ακόμη πολύ ιδιαίτερο αντικείμενο έτυχε ειδικού σχολιασμού, συγκεκριμένα ένας τοιχοτάπητας, περιουσία του Ιδρύματος Υποτροφιών «Γ. Αλλαμανής», το οποίο παραχωρήθηκε από το Ίδρυμα ειδικά για τις ανάγκες της ξενάγησης. Σύμφωνα με την τεκμηρίωσηπου παραχώρησε η ιστορικός,Έφη Αλλαμανή, μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Αλλαμανή και της Επιστημονικής Επιτροπής του Μουσείου Πόλης, τοσυγκεκριμένο αντικείμενο συνδέεται με την μεγάλη ιστορία του καπνού στην Καρδίτσα του Μεσοπολέμου, όταν ο καπνεμπορικός οίκος Αλλαμανή είχε γραφεία στις Βρυξέλλες και προμήθευε σε μόνιμη βάση καπνεργοστάσια σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, όπωςστο Ελσίνκι της Φιλανδίας, όπου βρισκόταν και το εργοστάσιο, στο οποίο αναφέρεται το χαλί (!).
Στη συνέχεια τους συνέδρους υποδέχτηκε στο ιστορικό κτίριο του Καπνικού Σταθμού Καρδίτσας (1934) ο Αντιπεριφερειάρχης, Κ. Τέλιος,ο οποίος τους μίλησε για τις χρήσεις των διαφόρων κτιρίων και τη σημασία του καπνού συνολικά για την περιοχή της Καρδίτσας, γνώση που αντλεί από την ιδιαίτερη σχέσης του με τον τομέα του καπνού. Μαζί με τη συνεργάτιδά του, αρχιτέκτονα, Στ. Αθανάτου, ο Κ. Τέλιοςσυνόδευσαν τους συνέδρους στον επιβλητικό συγκρότημα του Σταθμού Επιβητόρων (απέναντι από το νοσοκομείο), καταληκτικό σταθμό της εκδρομής.Οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να συζήτησαν μαζί του για την προοπτική ανάδειξης αυτού του τόσο σημαντικού για τον πρωτογενή τομέα ζωικής παραγωγής, πανελλαδικής εμβέλειας, συγκροτήματος. Η ευχάριστη έκπληξη που τους περίμενε εκεί ήταν οι ευρηματικές εικαστικές παρεμβάσεις του JoLa (Γιάννη Λαμπράκη),ενός ταλαντούχου Καρδιτσιώτη καλλιτέχνη,ο οποίος, την περίοδο της πανδημίας,αναζήτησε διέξοδο στην δυστοπική καθημερινότητα,δημιουργώντας τοιχογραφίες (murals) που εμπνέονται από τη χρήση και το παρελθόν του χώρου.
Κατά την επίσκεψη αναδείχτηκε η ανάγκη διατήρησης και προστασίας των υλικών και άυλων ιστορικών καταλοίπων της βιομηχανικής και γενικότερα της παραγωγικής δραστηριότητας, ως στοιχείων της οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας με ιδιαίτερο συμβολικό φορτίο για τις τοπικές κοινωνίες, την ταυτότητα, τη συλλογική τους μνήμη αλλά και τη δημιουργική πορεία τους στο μέλλον.
Γράφει η Δρ. Φένια Λέκκα, Μέλος Επιστημονικής & Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου- αν. μέλος ΔΣ TICCIH
