Εκείνο που δεν κάναμε εμείς όλ’ αυτά τα χρόνια, να αποτυπώσουμε την ενιαία στρατηγική της περιοχής, να συμφωνήσουμε σ’ αυτήν και στη συνέχεια να απαιτήσουμε την υλοποίησή της, ήρθε να κάνει η πρωτοβουλία του Υπ. Ανάπτυξης με το σχέδιο της ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ. Και δεν θα είχαμε κανένα δισταγμό να αναγνωρίσουμε αυτή τη συμβολή και περισσότερο απ’ όλα την δυνατότητα που δόθηκε στους φορείς της περιοχής (όσους απ’ αυτούς μπήκαν στην διαδικασία) να διατυπώσουν τις απόψεις και προτάσεις τους απευθείας στους μελετητές, τόσο στο προηγούμενο στάδιο, όσο και σ’ αυτό, που ακολούθησε την παρουσίασή της. Με τον τρόπο αυτό οι τεχνοκράτες κατέγραψαν, μελέτησαν και αποτύπωσαν, εκείνες τις απόψεις και θέσεις, που έκριναν χρήσιμες και σωστές, χωρίς να υπακούσουν σε αποκλεισμούς με διάφορα κριτήρια και διαχωρισμούς. Αυτό ακριβώς είναι το κρίσιμο σημείο που αναδεικνύει τη συγκεκριμένη μελέτη σε χρήσιμο εργαλείο, που εμπεριέχει τη στρατηγική της περιοχής και όχι μόνον. Θα μπορούσε κανείς (με ελάχιστες απαιτούμενες βελτιώσεις και προσθήκες) να συμφωνήσει ανεπιφύλακτα με το περιεχόμενο γιατί ακριβώς αποτελεί ενιαία καταγραφή των διαχρονικών αιτημάτων και προτάσεών μας, αλλά τούτο δεν θα αρκούσε αν δεν απαιτήσουμε συγχρόνως ν’ αποτελέσει το διαχρονικό στρατηγικό κείμενο για την ανάπτυξη της περιοχής. Και αυτό έχουμε υποχρέωση να κάνουμε από κοινού.
Ορεινή πολιτική και αναπτυξιακή στρατηγική.
Ορεινή πολιτική, είναι η ενιαία θεσμοθετημένη και ολοκληρωμένη εθνική, χωροταξική και αναπτυξιακή πολιτική που στοχεύει, εκτός των άλλων, στην προστασία της φυσικής ανθρώπινης και πολιτιστικής κληρονομιάς των ορεινών περιοχών, στην ανακοπή της πληθυσμιακής εγκατάλειψης και στην αναζήτηση και εφαρμογή αναπτυξιακής στρατηγικής. Η περιοχή μας, τμήμα της ευρύτερης περιοχής των Αγράφων, αν και ιστορικά έπαιξε σημαντικό αναπτυξιακό και πολιτισμικό ρόλο, ακολούθησε τη μοίρα των υπόλοιπων ορεινών περιοχών και πλήρωσε με το χειρότερο τίμημα την «ορεινή πολιτική» της εγκατάλειψης, εκκένωσης και «καταδίωξης» των ανθρώπων, για να υπερασπίσει το «κράτος» την ύπαρξή του, απέναντι στον «εμφύλιο» εχθρό. Το αντίθετο, Ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο, στήριξαν την ανάπτυξη ολόκληρης ή μεγάλου μέρους των οικονομιών τους στον ορεινό όγκο ασκώντας στρατηγικά και διαχρονικά, ορεινή πολιτική. Είναι αλήθεια ότι και στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 80 έγινε αναστροφή αυτού του σχεδιασμού και ενόψει αυτού, η περιοχή μας πήρε σημαντικό κομμάτι πόρων σε υδρεύσεις, οδικό, γέφυρες κ.α και ένα αξέχαστο πρόσωπο ( τον Δημήτρη Κουκουλάκη ως διορισμένο Νομάρχη) να επιμελείται της προσπάθειας αυτής, με ολόκληρο το δυναμικό της περιοχής μας, χωρίς κανέναν αποκλεισμό, να προτείνει, να διεκδικεί και να δραστηριοποιείται, περιφρουρώντας εκείνους τους πόρους από αδηφάγα κυκλώματα. Τα επόμενα χρόνια, για πολλούς λόγους δεν ήταν ικανά, παρότι έγιναν βήματα, να λύσουν το βασικό πρόβλημα της οδικής απομόνωσης, αν και το βελτίωσαν αισθητά. Είναι προφανές ότι η σημαντικότερη συνεισφορά του συγκεκριμένου σχεδίου έγκειται στην διαπίστωση αφενός της θεσμοθέτησης και εφαρμογής ορεινής πολιτικής, αφετέρου και το κυριότερο στη διαπίστωση της αναγκαιότητας συγκρότησης και στήριξης ορεινών κέντρων ανάπτυξης. Διαπιστώνει ότι η μακρόχρονη απουσία αναπτυξιακών πολιτικών στέρησε από την περιοχή την ανάδειξη του αντίστοιχου πόλου ανάπτυξης και περαιτέρω ότι η περιοχή δυτικά των αυχένων Τυμπάνου και Αγίου Νικολάου που περικλείεται στα όρια του Νομού Καρδίτσας έχει ανάγκη μετατροπής της σε ορεινό συγκοινωνιακό κόμβο της νότιας Πίνδου και μεταφορά του κέντρου (ή των κέντρων) ανάπτυξης στο χωρικό της χώρο. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η απουσία συγκεκριμένης μελέτης και η διαμορφωμένη από εξωαργιθεάτικα κέντρα, στρατηγική, επέβαλλαν ως κέντρο ανάπτυξης της περιοχής το Μουζάκι!!! Τη συγκεκριμένη επιλογή επέβαλλαν δυστυχώς οι ίδιες αντιλήψεις και επιλογές που συνειδητά δεν ήθελαν ορεινή πολιτική, ή μάλλον αντιλήψεις που ως «ορεινή πολιτική» εφάρμοζαν την εκκένωση της ορεινής Ελλάδας για να έχουν τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας, αφού τρόμαζαν στην ιδέα νέου «αντάρτικου». Στα επόμενα χρόνια την συνέχισαν με την οργανωμένη μεταφορά των «σεισμόπληκτων» και την «αιμοδοσία» του Μουζακίου με άνεργους καταναλωτές και δυστυχώς στις μέρες μας, την παρέδωσαν να την συντηρούν οι προσωπικές στρατηγικές διάφορων παραγόντων, προκειμένου να προωθούν την προσωπική τους στρατηγική για ανέλιξη. Έτσι το αυτονόητο εργαλείο πυροδότησης της ανάπτυξης ολόκληρης της Αργιθέας, που δεν είναι άλλο από την διασύνδεσή της με τους ήδη όμορους αναπτυγμένους πόλους της λίμνης Πλαστήρα (με σήραγγα στο Βουτσικάκι) και Ασπροπόταμος – Ελάτη – Περτούλι – Μετέωρα (επίσης με σήραγγα στην Γκρόπα), σύνδεση με τους επίσης όμορους Νομούς Ευρυτανίας και Αιτ/νίας, δηλαδή η ενοποίηση του ορεινού όγκου των πέντε όμορων Νομών (Καρδίτσας, Ευρυτανίας, Τρικάλων, Άρτας και Αιτ/νίας) μετατράπηκε σε επαναπροβολή του αιτήματος της σήραγγας Τυμπάνου, χωρίς να είναι τυχαία και η απομόνωσή του από το σύνολο και η αντίστοιχη, επιλεκτική προβολή του στον τύπο. Ένα αίτημα και υπόσχεση της πολιτείας από την δεκαετία του 90, ως αντιστάθμισμα και εξυπηρέτηση των έργων του Αχελώου και της όχλησης, που δέχθηκε το περιβάλλον ολόκληρης της περιοχής απ’ αυτά, (όπως την σήραγγα της «Γκρόπας» που όφειλε η πολιτεία στην αντίστοιχη περιοχή της Μεσοχώρας των Τρικάλων και ήδη βρίσκεται στην ολοκλήρωσή της) επεχείρησαν κάποιοι (μιλώντας δήθεν και εν ονόματι του Υπουργού Ανάπτυξης) να το συνδέσουν με το αναπτυξιακό σχέδιο της περιοχής και όχι τυχαία, για να μείνει και πάλι η περιοχή μόνον σ’ αυτό. Πιο εύστοχη επίρρωση του συγκεκριμένου σχεδίου δεν θα μπορούσε να υπάρξει από τον τίτλο που είχε το ΒΗΜΑ στις 4.3.2007 «Απόδραση από τη λίμνη Πλαστήρα», με το αφιέρωμα στην Αργιθέα. Και πιστέψτε μας δεν το μεθόδευσε κανείς από μας. Μην τολμήσουν όμως τα ίδια κέντρα να θεωρήσουν αυτές τις επισημάνσεις μας και την αγωνία μας, για την ανάπτυξη της περιοχής, ως τάχα μεταξύ μας διαφωνίες. Και για να τους προλάβουμε θα τους καλέσουμε όλοι μαζί να απαιτήσουμε την υλοποίηση των ανταποδοτικών της πολιτείας που παρεμπιπτόντως μας αφορούν ως περιοχή, αφού ο συγκεκριμένος οδικός άξονας Μουζάκι-γέφυρα Κοράκου με την σήραγγα Τυμπάνου, αποτελεί διαπεριφερειακή σύνδεση και ως τέτοιος έχει ανάγκη διασφάλισης της χρηματοδότησής της και στα πλαίσια του αναπτυξιακού σχεδίου, χωρίς όμως το μέγεθος αυτής να σκιάσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο την αναγκαία υλοποίηση των υπολοίπων, που αφορούν την ανάπτυξης ολόκληρης της περιοχής και όχι μόνον. Και τούτο γιατί θα είναι οι ίδιοι, αυτοί που θα υποθάλπουν και θα καλλιεργούν δήθεν αντιθέσεις σε επίπεδου Νομού, ή και περιφέρειας, για το μέγεθος της χρηματοδότησης, σα να μην αφορά το συγκεκριμένο έργο και η απ’ αυτό ωφέλεια, το σύνολο του Νομού και της περιφέρειας. Ίδιας ταυτότητας φωνές ήταν κι εκείνες της δεκαετίας του ‘80, που δεν ήθελαν την ανάπτυξη της λίμνης Πλαστήρα, για να ζητήσουν αργότερα και τα εύσημα της δήθεν συμβολής τους σ’ αυτή. Προτείνουμε το συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης να ανακηρυχθεί σε στρατηγική επιλογή μας, για την διάσωση και ανάπτυξη της περιοχής μας, γιατί ακριβώς περιέχει τις δικές μας διαχρονικές απόψεις και προτάσεις, τη δική μας αγωνία για την ανάπτυξη της περιοχής. Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει στην προτεινόμενη στρατηγική εξέλιξης της περιοχής σε συγκοινωνιακό κόμβο της νότιας Πίνδου και στην πολιτική μεταφοράς του ή των κέντρων ανάπτυξης, μέσα στο χωρικό χώρο της Αργιθέας, ενοποιημένης οδικά με τους όμορους νομούς; Όμως το συγκεκριμένο σχέδιο δεν αρκεί, ούτε η εκφρασμένη ξεκάθαρη βούληση των Αργιθεατών, αν με συγκεκριμένο και δεσμευτικό τρόπο δεν εκφραστεί η βούληση της πολιτείας να το αποδεχθεί και να το εφαρμόσει μέχρι κεραίας. Και βούληση αποδοχής και εφαρμογής αποτελούν συγκεκριμένα μέτρα και ενέργειες ενταγμένες σε συνολικότερη πολιτική και πλαίσιο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι στη λογική που κινείται το συγκεκριμένο σχέδιο, είναι απολύτως εναρμονισμένο με την πολιτική και τις κατευθύνσεις της Ε.Ε και των πλαισίων στήριξης απ’ αυτήν, αρκεί οι όποιες Κυβερνήσεις να μην επιχειρήσουν να εξυπηρετήσουν συγχρόνως παράπλευρες, υποκειμενικές και ψηφοθηρικές πολιτικές. Αρκεί να μην μας βάλουν στη διαδικασία να ψάχνουμε τους ήδη διατεθειμένους με άλλα κριτήρια πόρους, στην κόντρα βουνού – κάμπου, της ύπαρξης περισσότερων κατοίκων και ψηφοφόρων, ή και στην αντικειμενική αδυναμία σύνταξης και υποβολής μελετών, για να επιβραβεύονται οι «ταχύτεροι» και άλλα τέτοια μικροπολιτικά κόλπα. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι πέρα από την αποδοχή και ανακήρυξη σε κείμενο στρατηγικής συμφωνίας μας να απαιτήσουμε κυρίως το πλαίσιο εφαρμογής και την εξειδίκευση των επιμέρους τακτικών για την υλοποίησή του σε σύντομο χρονικό ορίζοντα. Στο πλαίσιο αυτό να απαιτήσουμε άμεσα να ενταχθεί σε θεσμική διαδικασία με την μορφή διυπουργικής απόφασης ( Υπουργών Οικονομικών, ΠΕΧΩΔΕ, Ανάπτυξης, Γεωργίας, ΥΠΠΟ κα) σε αντίστοιχο ή και στο θεσμό της αειφόρου ανάπτυξης και στην επιβαλλόμενη εκεί υποχρέωσή της Πολιτείας για «…συντονισμένο πρόγραμμα μέτρων και έργων, κατά φάσεις και φορείς χρηματοδότησης, για την ανάπτυξη, ενίσχυση αποκατάσταση και εν γένει διαχείριση…» των μειονεκτικών περιοχών, όπως χαρακτηρίζεται διαχρονικά η δική μας … άρθρο 11 ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη». Είναι ο μόνος τρόπος θεσμικής αποδοχής και επιβολής χάραξης ορεινής συντεταγμένης πολιτικής και υλοποίησής της, γιατί διαφορετικά δεν έχει κανένα νόημα η διαπίστωση του αμόλυντου του περιβάλλοντος και της καθαρότητας της περιοχής, όταν στα πλαίσια προγραμματισμού και δράσης άλλων φορέων και οργάνων της πολιτείας, «χωροθετούνται» στην περιοχή δράσεις και διαδικασίες που δεν συνάδουν με τις καταγραφές και τους χαρακτηρισμούς που έχουν αποδοθεί στο περιβάλλον και την ίδια την περιοχή και περιγράφονται αναλυτικά στο συγκεκριμένο σχέδιο και σε άλλες καταγραφές. Αναφερόμαστε, μεταξύ άλλων και στις χρήσεις των ανεμο – υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων, που προτείνονται προς χωροθέτηση στην περιοχή με το απαράδεκτο θεσμικό καθεστώς, που ευνοεί την αρπαχτή και επιδοτεί ιδιώτες, που επιλέγουν ό,τι και όπου θέλουν, χωρίς θεσμικά να υπάρχει αρμόδιο όργανο για την επίβλεψη της εφαρμογής των όποιων όρων τους τίθενται και με αντάλλαγμα 3%. Το περιβάλλον και η περιοχή μας αρκετά πλήρωσε το τίμημα με το έργο του Αχελώου, δίχως καν να εκπληρωθούν οι «ανταποδοτικές υποσχέσεις» προς την περιοχή. Η εκμετάλλευση, από πλευράς παραγωγής «καθαρής» ενέργειας από το έργο του Αχελώου (πράγμα που επιμελώς δεν θέλουν κάποιοι να γίνει) θα αρκούσε για να εξοικονομηθούν οι επιδοτήσεις εκατοντάδων «επενδύσεων» ιδιωτών, που σχεδιάζουν ανεξέλεγκτοι να στεγνώσουν τις κοίτες των ποταμιών και ρεμάτων με ότι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον της περιοχής και όχι μόνον. Και για να απευθυνθούμε και σε καχύποπτους ή και έχοντες αντίθετη γνώμη, θα προτείναμε, ύστερα από διαδικασίες να καθορίσουμε οι ίδιοι χώρους πρόσφορους και ανεκτούς σε τέτοιες επεμβάσεις και να τους βγάλουμε σε «δημοπρασία», στους όποιους ενδιαφερόμενους, για να πειστείτε πόσο μεγάλα είναι τα αντίστοιχα συμφέροντα ή να το πούμε αλλιώς πόσο δυσανάλογο θα είναι το πραγματικό κέρδος της περιοχής, αν ήθελε κανένας να εφαρμόσει αντικειμενικές διαδικασίες και ήθελε καλόπιστα να δεχθεί και τέτοιου είδους εγκαταστάσεις. Για να επανέλθουμε στο «σχέδιο ανάπτυξης» θα πούμε ότι δεν μπορούμε να υπερθεματίσουμε με την ίδια θέρμη τον τρόπο που έγινε η παρουσίασή του και αυτό δεν αφορά την τυπική διαδικασία, αλλά το κλίμα ευφορίας που αφέθηκε να επικρατήσει και τον ειδικότερο προσδιορισμό για τα συγκεκριμένα νούμερα που θα «φτιάξουν» τη … σήραγγα Τυμπάνου. Τόσο ο Υπουργός, όσο και ο Γ. Γραμματέας, στην παρουσίαση του σχεδίου, διατύπωσαν τη λέξη απαιτούνται και όχι υπάρχουν ή θα διατεθούν, με μόνον τον Γραμματέα της περιφέρειας να δηλώνει ότι υπάρχουν πολλά λεφτά σε … διάφορα όμως προγράμματα. Αργότερα προσγειωθήκαμε στην πραγματικότητα των υπαρχόντων προγραμμάτων «Πίνδος» ΕΑΠΝΑ κ.α, με συνέπεια η αρχική μας προσδοκία να χάνεται μαζί με την απόσυρση των πρωτοσέλιδων των εφημερίδων. Εάν βέβαια είναι λαθεμένη η παραπάνω εκτίμησή μας, θα χαρούμε ιδιαίτερα να δούμε την έναρξη της υλοποίησης των έργων, με την άμεση διάθεση των αριθμών που γράφτηκαν, αφού διασφαλιστούν και διατεθούν πρώτα τα ποσά για την ολοκλήρωση των απαιτούμενων μελετών. Επειδή όμως εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι το ΥΠ.ΑΝ., που είχε την πρωτοβουλία και την αντικειμενική θέληση και δυνατότητα, λόγω της θέσης του, να υλοποιηθεί άμεσα η ορεινή πολιτική, θα συμβάλουμε στη σχηματοποίηση των προτάσεων και την περαιτέρω ένταξή τους σε ήδη θεσμοθετημένο νομικό πλαίσιο, για να μην αποτελεί διαχρονικά αντικείμενο διαπραγμάτευσης ή και πεδίο συγκρούσεων με τοπικά συμφέροντα και παράγοντες και τις διαφορετικές επιλογές τους. Συγκεκριμένα προτείνουμε:
– Εμπλουτισμός και επέκταση της πρότασης για διασύνδεση: Πετρίλο – Τρία Σύνορα – Τροβάτο, Στεφανιάδα – Κέδρα.
– Κατάρτιση ενιαίου σχεδίου μελετών διάσωσης και συντήρησης, των μνημείων (μοναστήρια, γέφυρες, μονοπάτια κ.α) της περιοχής και διασύνδεσή τους με ανάδειξη της ενιαίας ιστορικής και θρησκευτικής τους σημαντικής ενότητας και ένταξής τους στο συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης με προϋπολογισμό και διάθεση του αντίστοιχου κόστους.
– Ένταξη του συγκεκριμένου σχεδίου σε αντίστοιχη, του άρθρου 11 ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη», θεσμική διαδικασία, με την μορφή κοινής Υπουργικής απόφασης, δεσμευτικής για την περαιτέρω χωροταξική και αναπτυξιακή πορεία της περιοχής.
– Άμεση εφαρμογή του σχεδίου ανάπτυξης της Αργιθέας, ως ειδικού αναπτυξιακού σχεδίου ορεινής μειονεκτικής περιοχής με περαιτέρω πρόβλεψη για συντονισμό προγράμματος μέτρων και έργων, κατά προτεραιότητα, φάσεις και φορείς χρηματοδότησης, καθορισμό συνολικού κόστους υλοποίησης και διαχρονική κατανομή του.
– Προβληματισμός για ενδεχόμενη επιλογή ή και δημιουργία ειδικού φορέα (με αναγκαία συμμετοχή των 3 ΟΤΑ της περιοχής) παρακολούθησης, αποδέκτη, συντονιστή και διαχειριστή του συνολικού σχεδίου.
– Άμεση και κατ’ απόλυτη προτεραιότητα διάθεση του απαιτουμένου ποσού για την σύνταξη και ολοκλήρωση των απαιτουμένων μελετών από Κρατικούς πόρους του τρέχοντος προϋπολογισμού, για να είναι δυνατή η άμεση ένταξη της υλοποίησής τους.
– Θέσπιση περαιτέρω ειδικού καθεστώτος οικονομικής ενίσχυσης συμβατών με τα προβαλλόμενα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, δράσεων και επιχειρήσεων κατ’ εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 11 του ν. 2742/1999 (μετά την ολοκλήρωση της χωροθέτησης χρήσεων).
– Εμπέδωση Παν-αργιθεάτικης ενιαίας συνείδησης και συμπεριφοράς, συνεργασία των 3 ΟΤΑ σε διεκδίκηση και ενιαία εφαρμογή του σχεδίου ανάπτυξης, κοινές παραστάσεις και διεκδικήσεις, για εσωτερική ενοποίηση της Αργιθέας, με κοινή απαίτηση στις συνδέσεις Στεφανιάδα – Μάραθος προς γέφυρα Κοράκου, Καρυά – Κουμπουριανά – Σπηλιά, με άμεση διεκδίκηση και υλοποίηση και προσωρινών συνθηκών ανεκτής εσωτερικής οδικής επικοινωνίας στους άξονες αυτούς.
– Άμεση ενεργοποίηση του θεσμού της διαδημοτικής συνεργασίας για την ανάθεση μελέτης (σε νέους αργιθεάτες αρχιτέκτονες-μηχανικούς) ανάδειξης των αρχιτεκτονικών οικιστικών προτύπων της περιοχής, μέσω καταγραφής και μελέτης παλαιών υφιστάμενων πρότυπων, περαιτέρω ένταξη σε θεσμικό πλαίσιο και υποχρεωτική εφαρμογή.
– Μέσω της ίδιας διαδικασίας, επιλογή και χωροθέτηση συμβατών με το περιβάλλον χρήσεων, μελέτη οριοθέτησης οικισμών και χρήσεων.
– Κοινή έκδοση «τουριστικού οδηγού» Αργιθέας, με συμμετοχή των υπαρχόντων και δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων σε ενιαία προβολή και διασύνδεση.
Θεωρούμε ότι αποτελούν τα άμεσα βήματα για την έκφραση πραγματικής βούλησης άσκησης ορεινής πολιτικής, για να μην παραμείνει και αυτή η σημαντική πρωτοβουλία, ένας τελευταίος τρόπος ειλικρινούς καταγραφής προθέσεων, αλλά ανειλικρινών διαθέσεων.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΕΟΝΤΙΤΟΥ
