Πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στις 26 Νοεμβρίου, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σύσκεψη υπό την προεδρεία του Υπουργού, κ. Γιάννη Μανιάτη, με θέμα «Την ολοκλήρωση λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου Μεσοχώρας-Γλύστρας (Τρικάλων)».
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο γενικός γραμματέας Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Κωνσταντίνος Μαθιουδάκης, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ ΑΕ κ. Αρθούρος Ζερβός, ο γενικός διευθυντής παραγωγής της ΔΕΗ κ. Ι. Κοπανάκης, ο διευθυντής υδροηλεκτρικής παραγωγής κ. Ι. Αργυράκης , ο ειδικός γραμματέας Υδάτων Κωνσταντίνος Τριάντης, ο διευθυντής Περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων κ. Τολέρης Επ., οι δήμαρχοι Καρδίτσας κ. Φώτης Αλεξάκος και Τρικκαίων κ. Δημήτριος Παπαστεργίου, ο αντιδήμαρχος Καρδίτσας κ. Γεννάδιος Ι., ο πρόεδρος Εταιρίας Θεσσαλικών Μελετών (ΕΘΕΜ) κ. Γιάννης Καλλές και το μέλος Δ.Σ. της ΕΘΕΜ κ.Αναστάσιος Μπαρμπούτης.
Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε σε συνέχεια της κατάθεσης από τη ΔΕΗ της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας, κατόπιν σχετικής εντολής του Υπουργού ΠΕΚΑ, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλεπόμενα από τα πρόσφατα εγκριθέντα Σχέδια Διαχείρισης των Υδατικών Διαμερισμάτων Θεσσαλίας και Δυτικής Ελλάδας και πρόκειται άμεσα να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση.
Κατά τη συνάντηση διατυπώθηκε η αναγκαιότητα για συντονισμό και η απόλυτη συμφωνία όλων των εμπλεκομένων, ώστε το εθνικής σημασίας έργο να ολοκληρωθεί όσον το δυνατόν πιο άμεσα.
Κατά την σύσκεψη επιβεβαιώθηκε η κοινή βούληση για την ολοκλήρωση και την άμεση λειτουργία του έργου και επισημάνθηκε η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από τη ΔΕΗ για την κάλυψη των δαπανών των εργασιών που απομένουν καθώς και για τις απαλλοτριώσεις και τις αποζημιώσεις των κατοίκων.
Και οι δύο πλευρές επεσήμαναν την ανάγκη για καλό συντονισμό (Υπουργείο, ΔΕΗ, Αποκεντρωμένη Διοίκηση, Δήμοι Πύλης κ.ο.κ.). Η θεσσαλική πλευρά επιπρόσθετα τόνισε την ανάγκη προσέγγισης και από κοινού αντιμετώπισης των προβλημάτων των κατοίκων και της τοπικής κοινωνίας γενικότερα ενώ παράλληλα τέθηκε στη διάθεση του Υπουργείου και της ΔΕΗ για το σκοπό αυτό.
Για το όλο θέμα παραδόθηκε από τους Δημάρχους και τους φορείς της Θεσσαλίας σχετικό υπόμνημα στον υπουργό και στα στελέχη της ΔΕΗ (επισυνάπτεται).
ΥΗΕ ΜΕΣΟΧΩΡΑΣ:
ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Α. ΓΕΝΙΚΑ
Το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας (ΥΗΕ Μεσοχώρας) έχει ισχύ 161,6 MW (2 μονάδες των 80 MW εκάστη και μία μικρή μονάδα 1,6 MW) και η συνολική ετήσια παραγόμενη ενέργεια θα είναι 362 GWh.
Η κατασκευή του Έργου άρχισε το 1986 και ουσιαστικά περατώθηκε τον Απρίλιο του 2001.
Το ΥΗΕ Μεσοχώρας, όπως βέβαια και τα άλλα Υδροηλεκτρικά Έργα, αποτελεί έργο πολλαπλής σκοπιμότητας, με πολύ σημαντικά οφέλη, από την υδροηλεκτρική αξιοποίηση των νερών του ποταμού, καθώς και οφέλη τοπικής σημασίας για την περιοχή και τη Θεσσαλία.
Β. Η ΑΠΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΧΩΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ «ΕΡΓΩΝ ΕΚΤΡΟΠΗΣ ΑΧΕΛΩΟΥ»
Η σημαντική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των εργασιών και την έναρξη λειτουργίας του ΥΗΕ Μεσοχώρας οφείλεται ως γνωστόν βασικά στο γεγονός ότι το Έργο είναι συνδεδεμένο με τα Έργα Εκτροπής του π. Αχελώου προς Θεσσαλία. Από δω και στο εξής πρώτο και κύριο βήμα αποτελεί η Νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης ώστε να αποδεσμευθεί η Μεσοχώρα (και αντίστοιχα οι περιβαλλοντικοί όροι που την συνοδεύουν) από τις «δουλείες» που δημιουργούσε ο Ν.3481/2.8.2006 (γνωστός ως νόμος «Σουφλιά»).
Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα και με βάση την τελευταία απόφαση του ΣτΕ, η απεμπλοκή του έργου από την «Εκτροπή Αχελώου», κάτι που ούτως ή άλλως είναι ουσιαστικά και λειτουργικά πραγματικό γεγονός, αποτελεί μία ενέργεια κομβικής σημασίας.
Εάν υλοποιηθεί η προαναφερθείσα ενέργεια, πλέον θα πληρούνται οι προϋποθέσεις για τα επόμενα βήματα ώστε το έργο να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει.
Άλλωστε το ζήτημα αυτό θα καθορίσει και την έκφραση της πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης προς κάθε κατεύθυνση (κοινή γνώμη, κόμματα, φορείς, κατοίκους κλπ), ότι δηλαδή δεν προτίθεται να εγκαταλείψει τη Μεσοχώρα στο έλεος ανεύθυνων προσφυγών και κάθε είδους αντιδράσεων, όταν μάλιστα στο έργο αυτό έχουν επενδυθεί κρατικοί πόροι ύψους περίπου 500 εκατ.ευρώ και επί δεκατρία έτη δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα (ενέργεια, θέσεις εργασίας, διαμόρφωση νέας οικολογικής πραγματικότητας κλπ).
Γ. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΟΥ – ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΥΕΤΗ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ.
Η ολοκλήρωση των έργων και η έμφραξη της σήραγγας εκτροπής στο φράγμα Μεσοχώρας είναι επίσης επιβεβλημένες.
Δεν θα πρέπει να αγνοηθεί και το γεγονός ότι, η μη ολοκλήρωση της κατασκευής του Έργου και η μη λειτουργία του σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τις απαιτήσεις της μελέτης του, μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες και δύσκολα (ή μη) αντιμετωπίσιμες καταστάσεις.
Η σήραγγα εκτροπής έχει υπολογισθεί να λειτουργεί ασφαλώς για σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα, ήτοι για το διάστημα κατασκευής και ολοκλήρωσης του Έργου.
Η συνέχιση όμως της παροχέτευσης της ροής του Αχελώου μέσω της σήραγγας για μεγάλο χρονικό διάστημα, από το 1990 έως σήμερα, ήτοι πέραν της εικοσαετίας, δημιουργεί συνθήκες αυξημένου κινδύνου, τόσο για τους κατοίκους της περιοχής, όσο και για τα ήδη κατασκευασμένα τμήματα του Έργου και ειδικότερα:
-
Λόγω της συνεχούς ροής του Αχελώου μέσα από τη σήραγγα Εκτροπής, τα νερά του οποίου περιέχουν και φερτά, υπάρχει κίνδυνος να έχουν συμβεί σοβαρές ζημιές στην επένδυση της σήραγγας (φθορά σκυροδεμάτων, αποκάλυψη και φθορά οπλισμών), η οποία δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να επιθεωρηθεί, όσο υπάρχει η ροή του Αχελώου μέσα από τη Σήραγγα Εκτροπής.
-
Λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η σήραγγα εκτροπής Μεσοχώρας είναι σε λειτουργία, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης εξαιρετικά μεγάλων πλημμυρών κατά την υγρή περίοδο, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε βίαιη έμφραξή της, λόγω παρασυρόμενων υλικών, ιδιαίτερα μάλιστα στην παρούσα φάση όπου παραμένουν πλησίον της κοίτης του Αχελώου υπολείμματα υλοτομίας, μετά την αναστολή των εργασιών της Αποψιλωτικής Υλοτομίας που ήταν σε εξέλιξη στην κατακλυζόμενη από τον Ταμιευτήρα του Έργου ζώνη.
Βίαιη έμφραξη της Σήραγγας Εκτροπής μπορεί, επίσης, να συμβεί από κατολισθητικά φαινόμενα στα πρανή του ποταμού στην περιοχή ανάντη του έργου εισόδου της Σήραγγας Εκτροπής, τα οποία συμβαίνουν σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων, η εμφάνιση των οποίων γίνεται όλο και πιθανότερη λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος, και είναι δυνατόν να φράξουν την είσοδο της Σήραγγας. Στην περίπτωση βίαιης – και ανεπιθύμητης στην παρούσα φάση- έμφραξης της Σήραγγας Εκτροπής, η οποία πιθανόν να οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη πλήρωση του Ταμιευτήρα, θα τεθούν σε άμεσο κίνδυνο οικίες που βρίσκονται σε χαμηλά υψόμετρα και συνεχίζουν να κατοικούνται από τους ιδιοκτήτες.
-
Τέλος η αναστολή των εργασιών στεγάνωσης της ανάντη πλάκας του Φράγματος θέτει σε άμεσο κίνδυνο, τόσο το ήδη κατασκευασμένο τμήμα της στεγάνωσης που παραμένει ημιτελές, όσο και το ίδιο το Φράγμα, διότι, λόγω της φύσεως των εργασιών των Συμβάσεων που ανεστάλησαν, οι αρμοί του Φράγματος έχουν αποκαλυφθεί στο σύνολό τους και παραμένουν εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες (παγετός, βροχή, χιόνια), χωρίς να έχουν επενδυθεί με την προβλεπόμενη μεμβράνη.
Με βάση τα προαναφερθέντα είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση των αρμοδίων (Υπουργείου Ενέργειας και ΔΕΗ) σε δύο κατευθύνσεις:
α) Η εκ νέου περιβαλλοντική αδειοδότηση της Μεσοχώρας (έκδοση ΚΥΑΕΠΟ) ως ενός αυτοτελούς υδροηλεκτρικού έργου.
β) Η εκτέλεση των αναγκαίων υπολειπόμενων τεχνικών εργασιών όπως αυτές εκτέθηκαν στα προηγούμενα.
Δ. ΜΕΤΑΦΟΡΑ (ΤΜΗΜΑΤΟΣ) ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΜΕΣΟΧΩΡΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΘΙΓΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ
Για την ολοκλήρωση του Έργου και την πλήρωση του Ταμιευτήρα με νερό ήταν προφανώς απαραίτητη η ρύθμιση των θεμάτων αποζημιώσεων των θιγομένων κατοίκων των υπολειπόμενων απαλλοτριώσεων κλπ. Επιπλέον έπρεπε να αντιμετωπισθεί και το θέμα απαλλοτρίωσης του οικισμού Μεσοχώρας και απομάκρυνσης των κατοίκων του, λόγω του επισφαλούς γεωλογικού υποβάθρου.
Η έντονη επιθυμία της Πολιτείας και της ΔΕΗ να μην υπάρξει καθυστέρηση στην ολοκλήρωση και την αξιοποίηση του Έργου και επιπλέον για την εκτόνωση της αντίδρασης μερίδας κατοίκων του οικισμού Μεσοχώρας, οδήγησε στην ψήφιση του Ν. 3066/18.10.2002, ο οποίος ρύθμιζε τις απαλλοτριώσεις και αποζημιώσεις, καθώς και την κοινωνική αποκατάσταση των θιγομένων, κατοχυρώνοντας τα συμφέροντα αυτών, προβλέποντας μεταξύ άλλων σημαντικού ύψους αποζημιώσεις, ευνοϊκές για τους κατοίκους ρυθμίσεις (όπως εφάπαξ επίδομα κοινωνικής αποκατάστασης) κλπ.
Ο Νόμος 3066/18.10.2002 δεν κατέστη δυνατό να εφαρμοστεί, λόγω ακυρώσεως των Περιβαλλοντικών Όρων από το Συμβούλιο Επικρατείας και τελικά ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις.
Όλα αυτά πλέον απαιτούν καλό συντονισμό και ενεργοποίηση, πέραν των άλλων, των τοπικών φορέων (Περιφέρεια Θεσσαλίας, Αποκεντρωμένη Γενική Γραμματεία, Δήμος Πύλης) με τους νομικούς και τεχνικούς συμβούλους τους στην «πρώτη γραμμή», παράλληλα με τις ενέργειες των κεντρικών φορέων (Υπουργείο, ΔΕΗ).
Πλέον καμιά ολιγωρία δεν μπορεί να δικαιολογηθεί και πρέπει από όλους να συνειδητοποιηθεί ότι η αρρυθμία που προκλήθηκε από την επταετή αναμονή της απόφασης του ΣτΕ και από την απόφαση αναστολής εργασιών θα πρέπει να αντικατασταθεί από ταχύτατη δράση και συντονισμό κέντρου και περιφέρειας, ώστε να φθάσουμε το συντομότερο στο επιδιωκόμενο στόχο.
Ε. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Συνοπτικά για την ολοκλήρωση και λειτουργία του έργου Μεσοχώρας ζητούμε τα εξής:
-
Συμμόρφωση της Διοίκησης στην 26/14 απόφαση του ΣτΕ με ενεργοποίηση της διαδικασίας απεμπλοκής του έργου από το σχήμα έργων «Εκτροπής Αχελώου» και την προώθηση των περαιτέρω αναγκαίων διαδικασιών ως ενός αυτοτελούς ΥΗ Έργου.
Για την απεμπλοκή είναι αναγκαία η νομοθετική ρύθμιση σε σχέση με τον «έκπτωτο» πλέον νόμο «Σουφλιά».
-
Εκ νέου περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου με βάση την εκπονηθείσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
-
Ολοκλήρωση των τεχνικών επεμβάσεων (φράγμα, σήραγγα εκτροπής κ.α.).
-
Αποκατάσταση των θιγόμενων κατοίκων (ολοκλήρωση απαλλοτρίωσης, χωροταξική – πολεοδομική μελέτη, μετεγκατάσταση, αποζημιώσεις κλπ).
Νοέμβριος 2014
Αλεξάκος Φώτης, Δήμαρχος Καρδίτσας
Παπαστεργίου Δημήτρης, Δήμαρχος Τρικκαίων
Καλλές Γιάννης – Πρόεδρος Εταιρείας Θεσσαλικών Μελετών (ΕΘΕΜ)
Βαρνάς Γιάννης – Πρόεδρος ΤΕΕ-ΚΔ Θεσσαλίας,
Γεωργιάδης Γιάννης – Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ-Κεντρικής Ελλάδας.
