Το τελευταίο διάστημα «συναγερμός» σήμανε στην Ευρώπη μετά την αποκάλυψη της παρουσίας κρέατος αλόγου σε προϊόντα μοσχαρίσιου κρέατος χωρίς την κατάλληλη επισήμανση. Το ιστορικό της εμφάνισης και έκτασης του πρόσφατου διατροφικού σκανδάλου, είναι γνωστό στους περισσότερους καταναλωτές, μιας και τόσο οι αρμόδιες αρχές της χώρας όσο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης φροντίζουν για την ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού. Οι φοιτητές του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων, που παρακολουθούν το μάθημα Τεχνολογία και Ποιοτικός Έλεγχος Κρέατος και Προϊόντων, με διδάσκουσα την κα. Ελένη Μαλισσιόβα συνέλεξαν στα πλαίσια του μαθήματος όλες τις σχετικές με το θέμα πληροφορίες και μετά από διεξοδική μελέτη παραθέτουν μια σειρά σκέψεων αναφορικά με τη στάση του καταναλωτή στο νέο αυτό σκάνδαλο νοθείας μοσχαρίσιου κρέατος με κρέας αλόγου.
Καταρχήν, ο κύριος προβληματισμός που προκύπτει από το σύγχρονο διατροφικό σκάνδαλο αφορά την ασφάλεια των νοθευμένων προϊόντων για την υγεία του καταναλωτή. Στην περίπτωση που διασφαλιστεί ότι το προϊόν δεν είναι επικίνδυνο, τότε τίθεται και το επιπλέον ηθικό ζήτημα που αφορά την παραπλάνηση του καταναλωτή.
Πόσο θρεπτικό και ασφαλές είναι το κρέας αλόγου;
Συγκρίνοντας τα διατροφικά χαρακτηριστικά του μοσχαρίσιου κρέατος και του κρέατος αλόγου δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές. Παρόλα αυτά, ο προβληματισμός που προκύπτει είναι γιατί νοθεύτηκαν τα προϊόντα. Σίγουρα ο φόβος των ειδικών εστιάζει στο ότι ενδεχομένως το κρέας αλόγου που χρησιμοποιήθηκε προήλθε από παράνομες σφαγές ζώων, μη ελεγμένων ως προς την καταλληλότητα τους για ανθρώπινη κατανάλωση. Προφανώς εάν τα γεγονότα αποδειχτούν να είναι έτσι, τίθενται σοβαρά ερωτηματικά για τη μικροβιολογική και χημική ασφάλεια των νοθευμένων τροφίμων που καταναλώθηκαν.
Η κύρια και πρωταρχική ανησυχία των αρμόδιων αρχών, αναφορικά με την ασφάλεια του προϊόντος αφορά την ενδεχόμενη παρουσία της φαινυλοβουταζόνης. Η ουσία αυτή είναι ένα αντιφλεγμονώδες που χρησιμοποιείται ως αναλγητικό στα άλογα κούρσας και αποτελεί απαγορευμένη ουσία για τα τρόφιμα μιας και έχει διαπιστωθεί ότι προκαλεί βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που το κρέας ήταν μολυσμένο με φαινυλοβουταζόνη, ο καταναλωτής θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι με βάση την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τα κατάλοιπα κτηνιατρικών φαρμάκων στα τρόφιμα, η φαινυλοβουταζόνη σπανίως εντοπίζεται στο κρέας αλόγου και επομένως η πιθανότητα οι Ευρωπαίοι καταναλωτές να έχουν εκτεθεί σε αυτή μέσω της κατανάλωσης κρέατος αλόγου εκτιμάται ότι είναι χαμηλή. Σαφώς, δεν επιχειρείται να απλουστευθεί το ζήτημα, αλλά αντ΄ αυτού να τεθεί το πρόβλημα στη πραγματική του διάσταση με βάση την ανάλυση επικινδυνότητας αναφορικά με τον κίνδυνο «φαινυλοβουταζόνη».
Επιπλέον ανησυχία προκαλεί και το γεγονός ότι είναι άγνωστο εάν τα σφάγια αλόγου υποβλήθηκαν σε εξέταση για Trichinellaspiralis, ή αν προέρχονται από χώρα ελεύθερη Τριχινέλλας. Το συγκεκριμένο παράσιτο δημιουργεί κύστεις στις μυϊκές μάζες και μπορεί να μολύνει τον άνθρωπο με συνέπειες για την υγεία του, εάν το κρέας αλόγου καταναλωθεί μετά από μη επαρκή θερμική επεξεργασία. Δεδομένου ότι στην Ελλάδα έχουμε την τάση να καταναλώνουμε τα φαγητά μας πολύ καλά μαγειρεμένα, εκτιμάται ότι ο κίνδυνος έκθεσης σε Τριχινέλλα είναι περιορισμένος.
Πόσο ηθικό είναι να μην γνωρίζει ο καταναλωτής τι καταναλώνει;
Το κρέας αλόγου βρίσκεται στη διατροφική κουλτούρα διαφόρων ευρωπαϊκών κοινωνιών, όπως της γαλλικής, ιταλικής και βέλγικης, ενώ για άλλους λαούς αποτελεί κάτι εντελώς ξένο. Αντίστοιχα σε άλλες κουλτούρες, θρησκείες κλπ ξένο μπορεί να θεωρείται το χοιρινό ή το μοσχαρίσιο κρέας. Στην προκειμένη περίπτωση το νοθευμένο προϊόν, ακόμα και στην περίπτωση που μπορεί να μην θέτει σε κίνδυνο την υγεία του καταναλωτή, σίγουρα του στέρησε το δικαίωμα της επιλογής. Η νομοθεσία τροφίμων, ρητά ορίζει την απαίτηση λεπτομερούς επισήμανσης των προϊόντων ώστε να προφυλάσσεται ο καταναλωτής, κάτι που στην προκειμένη περίπτωση δεν τηρήθηκε και απέδειξε ότι η προστασία του καταναλωτή είναι ευάλωτη.
Συμπερασματικά, δεδομένης της εξέλιξης στο συγκεκριμένο διατροφικό σκάνδαλο, θα πρέπει ως καταναλωτές να είμαστε σε επιφυλακή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε ένα τριμηνιαίο πρόγραμμα ελέγχων σε προϊόντα κρέατος στις 27 χώρες-μέλη. Τα πρωτόκολλα ελέγχου αφορούν τον προσδιορισμό του γενετικού υλικού (DNA) στα διάφορα προϊόντα κρέατος με την εφαρμογή της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PolymeraseChainReaction–PCR) καθώς και τον προσδιορισμό τυχόν καταλοίπων φανυλοβουταζόνης. Στο τέλος Απριλίου αναμένονται οι γνωμοδοτήσεις και τα αποτελέσματα των ελέγχων των αρμόδιων αρχών σχετικά με το ζήτημα. Έως τότε, αλλά ίσως και γενικότερα, θα πρέπει ως καταναλωτές να επιλέγουμε φρέσκες πρώτες ύλες από ντόπιους προμηθευτές που γνωρίζουμε και εμπιστευόμαστε!
Φοιτητές Τεχνολογίας και Ποιοτικού Ελέγχου Κρέατος και Προϊόντων
Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων
ΤΕΙ Λάρισας- Παράρτημα Καρδίτσας
