Στις 21 Φεβρουαρίου 2013 συμπληρώνονται και γιορτάζονται επίσημα τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και του μεγαλύτερου τμήματος της Ηπείρου. Είναι ,δε, γνωστό ότι αυτά συνέβησαν στους βαλκανικούς πολέμους 1912-1913 όταν μέσα σε μόνον δέκα μήνες ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε, μετά από σκληρές μάχες με τον τουρκικό στρατό αρχικά και το βουλγαρικό κατόπιν, την Ήπειρο και τη Μακεδονία μετά από 500 και πλέον χρόνια τουρκικής κυριαρχίας
Η επέτειος της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων θα τιμηθεί με ένα επταήμερο ιδιαίτερων και ξεχωριστών εκδηλώσεων, ενώ το πρόγραμμα θα… ξεδιπλώνεται και σε όλη τη διάρκεια του έτους, με σημαντικά συνέδρια, επιστημονικές ημερίδες, περιοδικές εκθέσεις αλλά κι άλλες δράσεις .
Τις εκδηλώσεις που θα κορυφωθούν στις 21 Φεβρουαρίου θα τιμήσει με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας ο οποίος επεσήμανε ότι «Η φετινή επέτειος είναι ορόσημο για τα Γιάννινα. Συμπληρώνονται εκατό χρόνια ελεύθερης ζωής. Εκατό χρόνια από τη θυσία του Μπιζανίου…»
Ενώ ο Πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών υπογράμμισε ότι βασικός στόχος των εκδηλώσεων που θα γίνουν σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς είναι να αναδείξουν ιστορικά γεγονότα αλλά και να καταδείξουν ότι η απελευθέρωση των Ιωαννίνων είναι γεγονός που ξεπερνά κατά πολύ την τοπική εμβέλεια.
TO ΔΥΤΙΚΟΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ
Αυτό βέβαια είναι αλήθεια αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η επέτειος αυτή αφορά και την Καρδίτσα μιας και τα στρατιωτικά τμήματα που έδωσαν την τελική λύση και στην Ήπειρο, όπως και στη Μακεδονία, αποτελούνταν μόνον από στρατιώτες οι οποίοι επιστρατεύθηκαν στη Δυτική Θεσσαλία.
Αυτό βέβαια δεν έγινε τυχαία γιατί τα τμήματα αυτά υπήρξαν κατά τεκμήριο τα αποφασιστικότερα και τα αποτελεσματικότερα στρατιωτικά τμήματα του ελληνικού στρατού κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912 και 1913. Απετέλεσαν χωρίς, την παραμικρή υπερβολή το ισχυρότερο όπλο του ελληνικού στρατού .
Το ευτύχημα, δε , για την Ελλάδα είναι ότι τα τμήματα αυτά βρέθηκαν στις πλέον κρίσιμες στιγμές του πολέμου στην «κατάλληλη» θέση και με τους άριστους ηγέτες.
Χωρίς την καταλυτική δράση αυτών των την τμημάτων –ιδιαίτερα στις πλέον κρίσιμες και καθοριστικές περιστάσεις-είναι βέβαιο ότι στις 21 Φεβρουαρίου δεν θα είχαμε την επέτειο των 100 χρόνων από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και κατ επέκταση της Ηπείρου . Ίσως αυτό να συνέβαινε αργότερα. Ίσως όμως να μην πραγματοποιούνταν ποτέ.
Στην περίπτωση των Ιωαννίνων ήταν το 9ο Τάγμα Ευζώνων.
Το Τάγμα ανήκε στο 1ο Σύνταγμα Ευζώνων της 6ης Μεραρχίας. Η επιστράτευση του Τάγματος έγινε στα Τρίκαλα από 17/9 -4/10/1912 με στρατιώτες από τους νόμους Καρδίτσας , Τρικάλων και ενός τμήματος του σημερινού νομού Ευρυτανίας ,προς την πλευρά της Καρδίτσας.
Αργότερα το 9ο τάγμα ευζώνων-όπως και το 1ο Σύνταγμα που μετονομάσθηκε σε 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων- αποτελείτο μόνον από στρατιώτες του νομού Καρδίτσας και η έδρα του μεταφέρθηκε στην πόλη μας.
Όλοι γνωρίζουν ότι η απελευθέρωση των Ιωαννίνων έγινε από αυτό το δυτικοθεσσαλικό ευζωνικό , με δική του πρωτοβουλία. Χωρίς να έχει πάρει τέτοια διαταγή και χωρίς να το γνωρίζει ο αρχιστράτηγος και η ανώτατη ηγεσία της στρατιάς μέχρι τη στιγμή που τα ξημερώματα της 21 Φεβρουαρίου έφερε στο Γενικό Στρατηγείο, στο Χάνι Εμιν Αγά, τον Αρχηγό των τουρκικών δυνάμεων Εσσάτ Πασά ο οποίος συμφώνησε στην παράδοση των Ιωαννίνων. Το μόνο που έκανε η ανώτατη διοίκηση του ελληνικού στρατού ήταν το προηγούμενο βράδυ, την 20 Φεβρουαρίου, να βγάλει επιτιμητική διαταγή εναντίον του Συντάγματος γιατί αυτό έπρεπε να βρίσκεται το βράδυ στο χωριό Πεδινή. Προφανώς η διοίκηση του ελληνικού στρατού όχι μόνον δεν έδωσε την εντολή ,αλλά ούτε καν εγνώριζε την κατάληψη της πόλης.
Επίσης δεν είναι σωστό και απόλυτα δίκαιο οι τιμητικές αναφορές να γίνονται μόνον για το διοικητή του Ιωάννη Βελισσαρίου.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Ι. Βελισσαρίου ήταν ένας άξιος στρατιωτικός ηγέτης, ένας πραγματικός ήρωας αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι το 9ο τάγμα Ευζώνων και κατ’ επέκταση το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων διακρίθηκε και ήταν αυτό που έκρινε τις πλέον κρίσιμες μάχες των βαλκανικών πολέμων, ανεξαρτήτως διοικήσεως, με όλους τους – κατά διαστήματα – διοικητές τους και στην Ήπειρο και στη Μακεδονία
Οι διοικητές αυτοί, ιδίως στις ιδιαίτερες πατρίδες τους, αλλά και στην στρατιωτική ιστορία της Ελλάδος πολύ σωστά τιμώνται ως ήρωες.
Μεταξύ αυτών δεσπόζουσα θέση έχουν οι διοικητές του 9ο Τάγματος Ν. Γεωργούλης και Ι. Βελισσαρίου και ο διοικητής του πρώτου Συντάγματος Δ. Παπαδόπουλος.
Είναι επομένως τεράστια παράλειψη ότι η Ελληνική Πολιτεία και γενικότερα το Ελληνικό Έθνος δεν τίμησε όπως έπρεπε τους ηρωϊκούς εύζωνους της Δυτικής Θεσσαλίας.
Aπό ότι είμαι σε θέση να γνωρίζω η μοναδική φορά που τιμήθηκε αυτό το 9ο τάγμα και κατ’ επέκταση το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων ήταν αμέσως μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων.
Συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 1914 ο τότε Βασιληάς, ως επικεφαλής του στρατεύματος, απένειμε με μεγάλη δημοσιότητα, στην Βασίλισσα το τίτλο του επίτιμου διοικητή του 1ο Συντάγματος.
Όλες οι αθηναϊκές εφημερίδες πρόβαλαν το γεγονός και περιέγραφαν με ύμνους τα κατορθώματα του Συντάγματος. Η, δε, Βασίλισσα ευχήθηκε όπως το Σύνταγμα συνεχίσει κατορθώματα του και «…δήλωσε προς τούτοις ότι θα προσπαθήση να μεταβή εις Καρδίτσαν προς επίσκεψιν του Συντάγματος».
ΝΑ ΤΙΜΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥ ΗΡΩΕΣ
Καιρός είναι τώρα με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από το τέλος των βαλκανικών πολέμων να αποδοθούν οι πρέπουσες τιμές και από την σημερινή δημοκρατία και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος καταγόμενος από τα Γιάννενα γνωρίζει πολύ κατά την ιστορία και τα γεγονότα.
Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας αλλά και τις περιοχές της βόρειας Ελλάδας οι οποίες απελευθερώθηκαν κατά τους βαλκανικούς πολέμους μετά από 500 χρόνια Τουρκικής κυριαρχίας.
Πολύ περισσότερο αυτό ισχύει για μας τους Καρδιτσιώτες μιας και οι άνθρωποι που συμμετείχαν ήταν οι δικοί μας παππούδες, οι δικοί μας άνθρωποι κάτι που προβάλει την Καρδίτσα, τιμά τους ήρωες και αναδεικνύει την ταυτότητα της περιοχής.
Πρέπει να αναδειχθεί η ιστορία του 9ου τάγματος και κατ’ επέκταση του 1ου Συντάγματος Ευζώνων και να τιμήσουμε τους ηρωϊκούς μαχητές του για τρεις κυρίως λόγους:
1ον Γιατί με την ικανότητα και την αποτελεσματικότητα τους έδωσαν την «τελική λύση». Πέτυχαν τις καθοριστικές νίκες του απελευθερωτικού πολέμου στις πιο κρίσιμες και αμφίρροπες μάχες στην Ήπειρο και τη Μακεδονία.
2ον Γιατί οι δύο βαλκανικοί πόλεμοι στους οποίους συμμετείχαν, ήταν μεν σχετικά σύντομοι (διήρκεσαν περίπου 10 μήνες. Από τον Οκτώβριο του 1912 μέχρι τον Ιούλιο του 1913) αλλά ήταν αυτοί που ουσιαστικά καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τα σύνορα της χώρας και ουσιαστικά τη σημερινή υπόσταση του νεοελληνικού κράτους και
3ον Γιατί αποτελούν μοναδικό παράδειγμα αυτοθυσίας, ηρωϊσμού και αποτελεσματικότητας, που όμοιο του δεν υπάρχει στην μακρόχρονη ιστορία του Ελληνικού Έθνους.
Και νίκησαν στους σημαντικότερους, όπως αποδείχθηκε, πολέμους της νεοελληνικής ιστορίας και σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν όλοι τους, σταδιακά, στις μάχες του πολέμου.
Είναι απίστευτο και όμως αληθινό ότι από αυτούς τους εύζωνους της δυτικής Θεσσαλίας που ξεκίνησαν τον αγώνα τον Οκτώβριο του 1912 από τα σύνορα τις Θεσσαλίας στο τέλος του πολέμου και την απελευθέρωση της Ηπείρου και της Μακεδονίας, σχεδόν κανένας δεν επέστρεψε σώος και αβλαβής στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Για όσους ίσως δεν το πιστεύουν ή το αγνοούν θα ήθελα να αναφέρω ότι μόνον στην τελευταία νικηφόρα τριήμερη μάχη του πολέμου στα υψώματα της Τζουμαγιάς από τους 1000 περίπου εύζωνους του 9ου τάγματος (αρκετοί από τους οποίους είχαν τοποθετηθεί στο τάγμα σταδιακά μετά τις συνεχείς απώλειες από τις προηγούμενες μάχες) σκοτώθηκαν περίπου οι 700 και τραυματίστηκαν περίπου οι 250.
Συγκεκριμένα, δε, στα αρχεία του ΓΕΣ υπάρχει η τηλεγραφική αναφορά του διοικητή του 1ου Συντάγματος Δ. Παπαδόπουλου μετά το τέλος της μάχης προς την στρατιωτική διοίκηση, η οποία αναφέρει:
«Κατέχομεν τα αριστερά της χαράδρας υψώματα. Κατελάβαμεν επίσης δεσπόζον σημείο εις έξοδον χαράδρας…Απογυμνώθημεν τελείως βαθμοφόρων. Παρούσα δύναμις 9ου τάγματος εις υπολοχαγός και 75 οπλίται»
προ βουλγαρικών χαρακωμάτων 14.7.1913, ώρα 8.30μμ
Δ.Παπαδόπουλος
