Οι τελευταίες εξελίξεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κορυφής και η επιβολή των θέσεων του γαλλογερμανικού άξονα, οδηγεί σε ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα:
Αρμοδιότητες και εξουσίες των εθνικών κρατών μεταφέρονται σε υπερεθνικά όργανα όπως π.χ. ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και ο έλεγχος της δημοσιονομικής πολιτικής. Η πολιτική αυτή είναι φανερό ότι αφενός μεν ενισχύει τα υπερεθνικά όργανα στις Βρυξέλλες αφετέρου δε, απομειώνει το ρόλο και την εξουσία των εθνικών κρατών. Ο σημαντικότερος λειτουργικός και οργανωτικός πόλος που πλέον απομένει, ως αντίβαρο στις υπερεθνικές εξουσίες, είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η ενίσχυση και η θωράκισή της περεταίρω πρέπει να αποτελέσει βασική εθνική προτεραιότητα. Αντίθετα, η αποδυνάμωση θα δημιουργήσει κινδύνους για τη θέση της χώρας στο διεθνή καταμερισμό και τη δυνατότητα παρέμβασης της συνολικά στην κοινωνία.
Την περίοδο της κρίσης η δημοκρατία μας και όχι μόνο η ελληνική, δέχεται επίθεση από εξωθεσμικά κέντρα. Το κεντρικό κράτος, λόγω της αποδιοργάνωσής του αλλά και του υπερβολικού χρέους, είναι εύκολος στόχος. Οι ΟΤΑ λόγω του μικρότερου σχετικά μεγέθους τους, της ευελιξίας αλλά και της σχετικής αυτονομίας τους, προς το παρόν δεν τους ενδιαφέρουν ή είναι αρκετά δύσκολος στόχος για αυτά. Η ενίσχυση δηλαδή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δύναται να αποτελέσει τη δεδομένη στιγμή σημαντικό στήριγμα ακόμα και στην προσπάθεια εκδημοκρατισμού του πολιτικού μας συστήματος και αντιμετώπισης των επιθέσεων που δέχεται από εξωθεσμικά και ουσιαστικά ανεξέλεγκτα οικονομικά κέντρα και συμφέροντα.
Είναι γεγονός ότι η κρίση επηρεάζει άμεσα και καίρια την κοινωνική συνοχή και δημιουργεί τάσεις για κοινωνική αποδόμηση. Οι επιπτώσεις της κρίσης δεν είναι μονοσήμαντες. Ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει την κοινωνία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και έχει χωρικές αναφορές. Δεν είναι τυχαίο ότι συναντάμε γεωγραφικά εντοπισμένες περιοχές που πλήττονται από την κρίση πολύ περισσότερο από άλλες όπως ακριβώς και κοινωνικές κατηγορίες που περιθωριοποιούνται. Για τον λόγο αυτό η πολιτική αντιμετώπιση της κρίσης και κυρίως η πολιτική κοινωνικής αλληλεγγύης δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται συγκεντρωτικά με βάση κάποιους εθνικούς μέσους όρους. Εάν πριν την κρίση οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα των ευρωπαϊκών ΟΤΑ σήμερα, η ενίσχυση της κοινωνικής παρέμβασης των Δήμων αποτελεί επιτακτική ανάγκη.
Σήμερα, σε όλη την Ευρώπη το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη. Το Ελληνικό συγκεντρωτικό κράτος δεν διευκολύνει την ανάπτυξη. Την τελευταία τριετία οι πόροι προς την ΤΑ μειώθηκαν σε ποσοστό περίπου του 50%. Τα επενδυτικά κονδύλια (ΣΑΤΑ) έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο. Οι δαπάνες για κοινωνική πρόνοια, αντί να αυξάνονται, δέχονται οριζόντιες και αυθαίρετες μειώσεις. Αποκορύφωμα της πολιτικής αυτής είναι ότι στον κρατικό προϋπολογισμό του 2012 τα κονδύλια που προβλέπονται για τα λειτουργικά έξοδα των ΟΤΑ με δυσκολία καλύπτουν το κόστος μισθοδοσίας τους. Αντίθετα, κράτη όπως η Αυστρία, η Φιλανδία ή η Ισπανία ενισχύουν τις τοπικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες ως αντίδοτο στην κρίση.
Η κατοχύρωση των προτάσεων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας σε σχέση με τα οικονομικά και την ενίσχυση του αυτοδιοικητικού θεσμού θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη από τη πολιτεία
Στο κρίσιμο λοιπόν σταυροδρόμι που βρίσκεται η χώρα, πρέπει να παρθούν γενναίες αποφάσεις. Τα διλλήματα που τίθενται και θα πρέπει να απαντηθούν με τον πιο άμεσο τρόπο είναι: δημοκρατία ή έλεγχος από υπερεθνικά ή και εξωθεσμικά κέντρα; Κοινωνική συνοχή ή κοινωνική αποδόμηση; Ανάπτυξη ή συνεχής ύφεση; Κρίση ή ευκαιρίες; Αποκέντρωση ή συγκεντρωτισμός;
Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι μία:
Ενίσχυση και θωράκιση της Αυτοδιοίκησης ως δημοκρατικό και αναπτυξιακό αντίβαρο.
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΑΝΤΗ,
Δήμαρχου Λίμνης Πλαστήρα και
Προέδρου της Επιτροπής Οικονομικών της
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΚΕΔΕ)
