Οι άνθρωποι στις χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης πλέον ζουν περισσότερο και οδηγούνται σε πιο υγιεινούς τρόπους ζωής απ’ότι παλιότερα.. Με ημερομηνία γέννησης το 1970, το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες αυξήθηκε κατά 5 ½ χρόνια, ενώ για τους άνδρες σε 4 ½ χρόνια. Ένα κορίτσι που γεννήθηκε το 1995 αναμένεται να ξεπεράσει τα 80 χρόνια ζωής ενώ ένα αγόρι να ξεπεράσει τα 74 χρόνια. Ωστόσο θα ήταν λάθος να υποθέσει κάποιος ότι δεν εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υγείας που στοιχίζουν την ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Περισσότεροι από 600.000 άτομα ηλικίας μεταξύ 35-64 ετών, πεθαίνουν κάθε μέρα, ειδικά από ασθένειες που σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου: 4 στα 10 άτομα πεθαίνουν από καρκίνο, 3 στους 10 από καρδιαγγειακά νοσήματα και σχεδόν 1 στους 10 από ατυχήματα και αυτοκτονίες..
Συγκλίνουσες ενδείξεις από επιδημιολογικές, κλινικές και πειραματικές έρευνες, ενοχοποιούν διατροφικούς παράγοντες για μεγάλο μέρος του σύγχρονου νοσολογικού φάσματος των αναπτυγμένων χωρών. Η διατροφή σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής, σχετίζεται με αρκετά διαδεδομένες ασθένειες όπως είναι η παχυσαρκία, ο διαβήτης, ορισμένες μορφές καρκίνου και καρδιαγγειακές παθήσεις. Η αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών μέσω θεραπείας έχει ως αποτέλεσμα την κατανάλωση σημαντικού ποσοστού των χρηματικών πόρων του συστήματος υγείας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τεράστια αύξηση στις χρόνιες ασθένειες οι οποίες σχετίζονται σε κάποιο βαθμό με την διατροφή και με τον τρόπο ζωής γενικότερα. Πιο συγκεκριμένα διαιτητικοί παράγοντες και αναποτελεσματικοί τρόποι ζωής ενοχοποιούνται για:
30 – 40 % των καρκίνων- Τουλάχιστον για το 1/3 των πρόωρων θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις στην Ευρώπη
- Την ευρύ διάδοση της ‘επιδημίας’ της παχυσαρκίας στην Ευρώπη,
- Την οστεοπόρωση με τις συνέπειες της, περιλαμβανομένου και του αυξημένου αριθμού καταγμάτων στους ηλικιωμένους (482,000 στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1999)
- Πολλές μορφές ανεπάρκειας βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων ειδικότερα σιδήρου και ιωδίου
Η παχυσαρκία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας το οποίο σχετίζεται σε σημαντικότατο βαθμό με την διατροφή. Η παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής με το να αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, υπέρτασης, διαβήτη τύπου ΙΙ, αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, οστεοαρθρίτιδας και συγκεκριμένων τύπων καρκίνου. Η πιθανότητα ανάπτυξης υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας και διαβήτη τύπου ΙΙ, είναι δύο με τρεις φορές μεγαλύτερη σε παχύσαρκους ανθρώπους. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα του National Health and Nutrition Examination, 58 εκατομμύρια ή ένας στους τρεις ενήλικες στις ΗΠΑ είναι υπέρβαροι. Από την άλλη η έλλειψη ενεργειακής πρόσληψης, το άτομο μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα υποσιτισμού και να γίνει φιλάσθενο. Από αυτά λοιπόν τα παραδείγματα παθήσεων που σχετίζονται με την διατροφή, μπορεί κανείς να συμπεράνει πόσο σημαντική είναι η διατροφική αξιολόγηση, η έγκαιρη διάγνωση, η πρόληψη και η αποκατάσταση.
Επειδή στην καθημερινή πράξη δεν είναι εύκολο να υπολογίσουμε ακριβώς την ποσότητα του σωματικού λίπους, χρησιμοποιείται σήμερα διεθνώς, ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ). Ο ΔΜΣ είναι ο λόγος του βάρους προς το τετράγωνο του ύψους. Το βάρος πρέπει να εκφράζεται σε κιλά και το ύψος σε μέτρα. Σύμφωνα με το ΔΜΣ, τα σχετικά φυσιολογικά αλλά και παθολογικά βάρη είναι:
Λιποβαρείς: λιγότερο από 18,5- Φυσιολογικό: 18,5-24,9
- Υπέρβαρος : 25-29,9
- Παχύσαρκος, κατηγορία Ι: 30-34,9
- Παχύσαρκος, κατηγορία ΙΙ : 35-39,9
- Παχύσαρκος, κατηγορία ΙΙΙ : άνω του 40. Η κατηγορία αυτή ονομάζεται και νοσογόνος
Πολλοί παχύσαρκοι, προσπαθώντας να μειώσουν το σωματικό τους βάρος, ακολουθούν δίαιτες που είναι χαμηλές σε θερμίδες, πρωτεΐνη, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, με αποτέλεσμα η διατροφή τους να είναι φτωχή σε θρεπτικά συστατικά. Επιπλέον, στις δίαιτες που είναι πολύ χαμηλές σε θερμίδες ο ασθενής δεν αλλάζει τελικά την διαιτητική του συμπεριφορά, αλλά όταν τελειώσει αυτή η περίοδος της σκληρής δίαιτας, συνήθως επιστρέφει στις παλιές του συνήθειες και ξαναπαίρνει βάρος. Ο κύριος στόχος του οποιουδήποτε υπέρβαρου ατόμου δεν θα πρέπει να είναι, η απώλεια ενός αριθμού κιλών σε κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά να διατηρήσει κάποιο βάρος χαμηλότερο από το σημερινό στην υπόλοιπη ζωή του. Ακόμα και η σταθεροποίηση του βάρους στα σημερινά αυξημένα επίπεδα θεωρείται επιτυχία, αφού το σωματικό βάρος σχεδόν πάντα αυξάνει με την πάροδο του χρόνου, λιγότερο στα άτομα με φυσιολογικό βάρος και περισσότερο στα υπέρβαρα. Οι στόχοι για μια επιτυχή θεραπεία της παχυσαρκίας πρέπει να είναι:
- 1. Αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών που συνήθως συνοδεύουν την παχυσαρκία (διαβήτης, δυσλιπιδαιμία, υπέρταση, κ.α)
- 2. Ρεαλιστικά επίπεδα βάρους. Αν ένα παχύσαρκο άτομο ξεπεράσει κάποια πολύ υψηλά όρια βάρους είναι ουτοπία να επιδιώξει τη φυσιολογικοποίηση του.
- 3. Τροποποίηση διαιτητικής συμπεριφοράς Ο παχύσαρκος πρέπει να αναπτύξει μια ισορροπημένη διαιτητική συμπεριφορά. Πολλές φορές οι άνθρωποι προσπαθούν να χάνουν γεύματα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας . Το ενδεδειγμένο είναι να υπάρχουν πάντα 3 βασικά γεύματα και 2-3 ενδιάμεσα
- 4. Μακροχρόνια θεραπεία και παρακολούθηση, όπως άλλωστε γίνεται και σε κάθε χρόνια μεταβολική νόσο.
Τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει μια δίαιτα απώλεια βάρους είναι:
Ασφάλεια- Αποτελεσματικότητα
- Εξατομίκευση
- Να συνδυάζεται με τα υπάρχοντα προβλήματα
- Λογικό κόστος
- Τροποποίηση διαιτητικών συνηθειών
Ο καθένας από εμάς αποτελεί ένα διαφορετικό άνθρωπο, ένα διαφορετικό οργανισμό. Γι’αυτό και δεν πρέπει να ακολουθούμε καμία δίαιτα χωρίς την σύμφωνη γνώμη του διαιτολόγου μας. Μόνο αυτός ξέρει το ιστορικό μας και μπορεί να μας συμβουλέψει έγκυρα.
