Mέσω επιχειρησιακών προγραμμάτων, του Αναπτυξιακού Νόμου και της συνεργασίας με ιδιώτες, στα πλαίσια των ΣΔΙΤ μπορούν οι Δήμοι να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για την τοπική ανάπτυξη, με τους κατάλληλους συνδυασμούς και χειρισμούς, εκτός από τους θεσμοθετημένους πόρους από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ, τα ΠΕΠ και το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο αυτό, μπορούν επίσης να αντλήσουν πόρους για τουριστική και οικιστική ανάπτυξη, για δημιουργία χώρων κοινωνικών και πολιτιστικών λειτουργιών, εκθεσιακών κέντρων και αγορών. Βασική προϋπόθεση είναι να εκπονήσουν το επιχειρησιακό τους πρόγραμμα, όπως προβλέπεται από τα άρθρα 203-207 του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.
Επιχειρησιακά προγράμματα
Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων οι Δήμοι, οι Κοινότητες και οι Σύνδεσμοι εκπονούν επιχειρησιακά προγράμματα, τα οποία αναφέρονται σε ένα σύνολο αξόνων προτεραιότητας για δράσεις τοπικής ανάπτυξης. Υπόχρεοι για την εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων είναι οι Δήμοι με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων και οι πρωτεύουσες των νομών. Οι υπόλοιποι Δήμοι και Κοινότητες μπορούν, επίσης, να εκπονούν επιχειρησιακά προγράμματα, εφόσον αυτό αποτελεί απόφαση του Δημοτικού τους Συμβουλίου. Μολονότι οι μικροί Δήμοι κάτω των δέκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων δεν είναι υπόχρεοι για την εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων, στο βαθμό που το κάνουν, αποκτούν το συγκριτικό πλεονέκτημα εξασφάλισης πρόσθετων πόρων, σε τομείς σχετικούς με την ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικότητας και απασχόλησης. Η εκπόνηση του επιχειρησιακού προγράμματος πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου και μπορεί να αναθεωρείται κάθε διετία. Στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων καθορίζονται: οι στρατηγικοί στόχοι και οι προτεραιότητες της τοπικής ανάπτυξης, η οργάνωση των υπηρεσιών των Ο.Τ.Α. και των επιχειρήσεών τους, οι επιμέρους δράσεις για την επίτευξη αυτών των στόχων, στο πλαίσιο της τετραετούς θητείας της κάθε Δημοτικής αρχής και η χρηματοδότηση του σχεδίου, η οποία πρέπει να αναφέρεται σε υφιστάμενες πηγές χρηματοδότησης. Το τεχνικό πρόγραμμα των Δήμων αποτελεί μέρος του επιχειρησιακού προγράμματος.
Οικιστική πολιτική
Ένας τομέας στον οποίο οι Δήμοι μπορούν να δραστηριοποιηθούν με αποτελεσματικότητα και να ασκήσουν πολιτική, είναι η οικιστική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, ο συγκεκριμένος τομέας εντάσσεται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των Δημοτικών Αρχών. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι οι Δήμοι μπορούν να μελετούν, να διαχειρίζονται και να εκτελούν προγράμματα οικιστικής και πολεοδομικής ανάπτυξης. Παρόμοιες δραστηριότητες περιγράφονται και σε άλλα σημεία όπως: η εκπόνηση, υλοποίηση και η συμμετοχή των Δήμων για την τουριστική ανάπτυξη των περιοχών τους και την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, καθώς και η δημιουργία θερέτρων και άλλων εγκαταστάσεων αναψυχής και διακοπών, ή η διαχείριση, αξιοποίηση και εκμετάλλευση της δημοτικής και κοινοτικής περιουσίας και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση δημοτικών και κοινοτικών κτιρίων.
