Πρόληψη είναι η προσπάθεια μιας οργανωμένης πολιτείας να εφαρμόσει ένα σχέδιο, με σκοπό την αντιμετώπιση καταστάσεων-αιτιών ικανών να δημιουργήσουν και να συντηρήσουν ένα πρόβλημα με τελικό στόχο την μείωση της πιθανότητας εμφάνισής του.
Υπάρχουν 3 επίπεδα πρόληψης:
Πρωτογενής πρόληψη: Πρόκειται για τις παρεμβάσεις στους παράγοντες κινδύνου που μπορούν να προκαλέσουν κάποιο σύμπτωμα. Έτσι λοιπόν η πρωτογενής πρόληψη στοχεύει:
Σε αιτίες, παράγοντες κινδύνου που αν τις αποφύγουμε θα απομακρύνουμε κατά πολύ τις πιθανότητες εμφάνισης μιας νόσου.
Ένα παράδειγμα αποτελεί η διακοπή του καπνίσματος η οποία, μπορεί να μειώσει σε βάθος χρόνου την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.
Επιπλέον η προώθηση υγιών συμπεριφορών, όπως είναι η σωστή διατροφή και η άσκηση ,αποτρέπουν την παχυσαρκία, που αποτελεί πλέον μια νόσο με πολλές ολέθριες συνέπειες για την ποιότητα ζωής του ατόμου .
Ο εμβολιασμός επίσης βελτιώνει την αντίσταση-ανθεκτικότητα του οργανισμού έναντι νοσογόνων παραγόντων.
Το ίδιο και η Χλωρίωση & φθορίωση πόσιµου νερού, όπως και ο έλεγχος ηπατίτιδας Β &HIV στις φιάλες αίµατος.
Δευτερογενής πρόληψη: Βασική της επιδίωξη είναι η ανίχνευση μια ασθένειας πριν αυτή εκδηλώσει κάποιο σύμπτωμα η κατά συνέπεια δημιουργήσει βλάβες στον οργανισμό.
Με τον όρο δευτερογενής πρόληψη εννοούμε την ανεύρεση προκαρκινικών αλλοιώσεων και τρόπους θεραπεία τους. Για παράδειγμα το Τεστ Παπανικολάου, η κολποσκόπηση, στοχεύουν στη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έγκαιρα, αλλά και τον εντοπισμό ασθενειών από τις οποίες μπορεί να προσβληθεί μια γυναίκα, όπως ο ιός HPV.
Επίσης η ψηλάφηση µαστών, και η μαστογραφία όταν προγραμματίζονται συστηματικά μπορούν να ανιχνεύσουν σε πρώιμο στάδιο τον καρκίνου του μαστού.
Ένα άλλο παράδειγμα η εξέταση κοπράνων για μικρό αιμορραγία από το γαστρεντερικό για τον καρκίνο του παχέους εντέρου.
Βασική εξέταση για τους άνδρες η εξέταση του προστάτη, και ο υπολογισμός του PSA,που πραγματικά μπορεί να διαγνώσει τον καρκίνο του προστάτη σε πρώιμο στάδιο και να σώσει τον ασθενή, ενώ σε διαφορετική περίπτωση η διάγνωση δυστυχώς θα γίνει από τα συμπτώματα των μεταστάσεων.
Τέλος ιδιαίτερα σημαντικός ο έλεγχος σε τακτά χρονικά διάστημα διαφόρων εξετάσεων αντιπροσωπευτικών για την λειτουργία των οργάνων, όπως τα Αιματολογικά Check-Up για τη διερεύνηση αναιμίας, υπερλιπιδαιμίας, σακχαρώδη διαβήτη, νοσήματα θυρεοειδούς, προστάτη κ.α.
Τριτογενής πρόληψη: Εδώ η ασθένεια έχει πλέον εκδηλωθεί . Η πρόληψη σε αυτό το στάδιο ακολουθεί την νόσο και αποσκοπεί στη μείωση των εξάρσεων κ των επιπλοκών της. Παράδειγμα αποτελεί η πρόληψη της αναπηρίας, και η αποκατάσταση βλαβών, ώστε να αυξηθεί το προσδόκιμο επιβίωσης του ατόμου.
Στην τριτογενή πρόληψη ακολουθούνται τακτικές εξετάσεις ,όπως οφθαλμολογική σε διαβητικούς ασθενείς , ή μείωση βάρος σε εµφραγµατίες καρδιοπαθείς.
Βασικός στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής και η αύξηση της μακροζωίας, του ασθενούς.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει άμεση σχέση με τις ασθένειες που θα εμφανίσει ένας άνθρωπος σε όλη την διάρκεια της ζωής του. Οπότε ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δοθεί στον εμβολιασμό, στη σωστή διατροφή, στην αύξηση του χρόνου φυσικής δραστηριότητας, στην ενημέρωση για τις συνέπειες του καπνίσματος, την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, της υπέρτασης του stressκ.α.
Η πρόληψη οφείλει να γίνεται ομαδικά, από την πολιτεία την οικογένεια, αλλά και ατομικά από το κάθε άτομο προσωπικά.
Η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να προστατεύει την υγεία των πολιτών της ενημερώνοντας και εφαρμόζοντας μια πολιτική στο θέμα της πρόληψης η οποία ξεκινά με τον προγεννητικό έλεγχο και συνεχίζει έως τα βαθιά γεράματα. Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αποτελεί τη βάση της πρόληψης.
Η αξία της πρόληψης ισοδυναμεί με υγεία και ποιοτικά χρόνια ζωής .Υπέρογκα ποσά που διατίθενται για την θεραπεία η τις επιπλοκές μιας νόσου θα μπορούν να διατεθούν στην έρευνα όταν ξέρουμε ότι το κέρδος της μη εξάπλωσης μιας νόσου η μιας επιπλοκής διάμεσου της πρόληψης , κοστίζει κατά πολλάκις λιγότερο από την θεραπεία της νόσου .
Η δυνατότητα της έγκαιρη πρόληψης αποτελεί μια κατάκτηση, που είναι ικανή να σώσει ανθρώπινες ζωές.
Μπορούμε να ανακαλύψουμε και να αντιμετωπίσουμε την αιτία ψάχνοντας τώρα!!!
Ή να μας αποκαλυφθεί αργότερα όταν πλέον θα είναι πολύ αργά!!!
Γράφει ο Τέλης Σπάνιας, Γενικός Ιατρός, Απερχόμενος Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Καρδίτσας, Αντιδήμαρχος Οικονομικών Υπηρεσιών Δ. Καρδίτσας
