Το έργο της πεζοδρόμησης και ανάπλασης της οδού Αβέρωφ, αποτελεί μια σημαντική παρέμβαση, που εντάσσεται στο σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής για την αλλαγή της αισθητικής εικόνας στο κέντρο της πόλης, τη βελτίωση της λειτουργικότητας των κοινόχρηστων χώρων, αλλά και την ανάδειξη και ενοποίηση των σημείων ενδιαφέροντος της Καρδίτσας. Θυμίζουμε ότι το Δημοτικό Συμβούλιο με την υπ. αριθμ. 486/2007 απόφασή του, ομόφωνα αποφάσισε την πεζοδρόμηση της οδού Αβέρωφ από την οδό Μ. Αλεξάνδρου έως την οδό Καραϊσκάκη και από την οδό Καραϊσκάκη έως την οδό Β. Τζέλλα. Σήμερα λοιπόν, ο Δήμαρχος Καρδίτσας κ. Βερίλλης, η Αντιδήμαρχος Έργων κ. Ζησοπούλου και οι δύο μελετήτριες του έργου κ.κ. Καραμούζη και Μπακαρού, αναφέρθηκαν στο έργο, μαζί με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Πρόκειται για μια ανάπλαση με ιδιαίτερη σημασία, μιας και ουσιαστικά δημιουργούμε μια νέα διαδρομή, από τη Δημοτική Αγορά προς τη Δημοτική Πινακοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Δίνουμε έτσι τη δυνατότητα στους πεζούς πολίτες να έχουν καλύτερες συνθήκες κίνησης στην πόλη, αλλά και στους επισκέπτες να οδηγηθούν σε δυο πολύ σημαντικές υποδομές του πολιτισμού για την περιοχή μας, όπως είναι η Πινακοθήκη και το νέο Μουσείο.
Παράλληλα, αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής των περιοίκων, αφού μειώνεται ο κυκλοφοριακός φόρτος, διευρύνονται οι κοινόχρηστοι χώροι και αυξάνεται το αστικό πράσινο. Η πεζοδρόμηση της οδού Αβέρωφ, σε δυο τμήματα, θα δώσει νέα πνοή στην περιοχή, ενώ έχει ληφθεί ειδική μέριμνα για την ομαλή λειτουργία της εβδομαδιαίας λαϊκής αγοράς, για την πρόσβαση των περιοίκων στους χώρους στάθμευσης που υπάρχουν, αλλά και για την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων. Το έργο είναι ενταγμένο στην κατανομή του 45% του προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ», με προϋπολογισμό δημοπράτησης 570.000€.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η παρούσα μελέτη αφορά στην διαμόρφωση του υπαίθριου δημόσιου χώρου της οδού Αβέρωφ σε πεζόδρομο, από την οδό Τζέλλα της περιοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου έως την οδό Μ. Αλεξάνδρου στην πλατεία της Δημοτικής Αγοράς μήκους 220μ, μέσου πλάτους 10μ και συνολικής επιφάνειας 2200 τμ.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ
Η οδός Αβέρωφ εμφανίζεται με την ονομασία αυτή γύρω στο 1927 στο γενικό ρυμοτομικό σχέδιο του Υπουργείου Συγκοινωνιών και αφορά στα οικοδομικά τετράγωνα από την οδό Τζέλλα όπου το παλαιό νοσοκομείο έως τον μύλο του Κατσάρη.
Ιστορικά συνδέεται με τις εμπορικές δραστηριότητες της περιοχής γύρω από το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς και υπήρξε ένας από τους βασικούς δρόμους που συνέδεε την γειτονιά του Βλαχομαχαλά – Αγ. Γεωργίου με την γειτονιά της Ευαγγελίστριας.
Σημαντικά κτίρια δημόσια και ιδιωτικά χωροθετήθηκαν επί του δρόμου αυτού με χρήσεις που απευθύνονταν στο σύνολο του νομού και σηματοδότησαν την κεντρική περιοχή της πόλης ήδη από τον 19ο αιώνα.
Το μουσουλμανικό δημοτικό σχολείο κοντά στην Μ. Αλεξάνδρου, το «κοτζά τζαμί» απέναντι από την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου αποτελούν τα πρώτα δημόσια κτίρια – δημόσιοι χώροι επί οθωμανικής κατοχής τον 19ο αιώνα.
Ακολούθησαν από τις αρχές του 20ου αιώνα η ανέγερση σημαντικών εμπορικών κτιρίων γύρω από τα οποία οργανώθηκε ο ένας βασικός πυρήνας άρθρωσης του κεντρικού ιστού της πόλης, αυτός της περιοχής της Δημοτικής Αγοράς. Επιπλέον η γειτνίαση με την οδό Καραϊσκάκη και κατ’ επέκταση με τον Σ. Σταθμό φαίνεται ότι εξυπηρετούσε την μεταφορά προϊόντων.
Στο κεντρικό τμήμα της οδού: οι καπναποθήκες Στάνα γωνία Μ. Αλεξάνδρου και Αβέρωφ, οι καπναποθήκες Παλαμιώτη απέναντι (σήμερα S.M. Μασούτης), το ηλεκτρικό εργοστάσιο Σταματόπουλου ανατολικά (διασώζεται τμήμα του πέτρινου κελύφους) , και η ηλεκτρική εταιρεία στην γωνία Πλαστήρα, ο ιερός ναός Αγ. Γεωργίου (το πρώτο μικρό κτίριο χρονολογείται από το 1897), και βεβαίως το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς το 1928. Καθώς πλησιάζουμε προς την οδό Καραϊσκάκη νότια υπήρχαν οι κυλινδρόμυλοι Ψάρρα (πρώην Σγουρίτσα από το 1905)
Στο δυτικό τμήμα στην αρχή του δρόμου: οι καπναποθήκες Παπαστράτου (σήμερα χώρος στάθμευσης ) γωνία Τζέλλα και Αβέρωφ, και το κτίριο του Νοσοκομείου μετά τον πόλεμο στην θέση του οποίου στα τέλη του 20ου αιώνα ανεγέρθηκε το Αρχαιολογικό μουσείο, το τελευταίο ενταγμένο στην ευρύτερη δημόσια περιοχή του Ιερού Ναού της Ευαγγελίστριας και της Δημοτικής Πινακοθήκης δημιούργησε τον νεώτερο κεντρικό πυρήνα του ιστού της πόλης δυτικά με καθαρά πολιτιστικό χαρακτήρα. Το ξενοδοχείο Αύρα στην οδό Καραϊσκάκη και ο κινηματογράφος (χειμερινός και θερινός) Γαλαξίας απέναντι αποτέλεσαν μεταπολεμικά ένα ενδιάμεσο τόπο με ιδιαίτερη ζωντάνια.
Στο ανατολικό τμήμα κυριάρχησε η λειτουργία του μύλου Ιωαν. Κατσάρη, πρώην Παπαχρήστου από το 1884 (το σημερινό κτίριο χτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’40), μέχρι τις μέρες μας. Επίσης το κτίριο της Χριστιανικής Αγωγής από το 1946 αποτέλεσε ένα ζωτικό χώρο συνάντησης για τους θρησκευόμενους .
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Από τα ιστορικά εμπορικά κτίρια ελάχιστα σώζονται σήμερα, τα οποία έχουν χάσει την παλαιά τους δυναμική ή υπολειτουργούν (Μύλος Κατσάρη, ηλεκτρική Εταιρεία κ.λ.π.)
Η οδός Αβέρωφ είναι ένα από τους δρόμους που περιβάλλει την πλατεία της Αγοράς και μετά την ανάπλαση της όλης περιοχής ένα τμήμα του αποδόθηκε στην επιφάνεια της πλατείας.
Η λειτουργία της λαϊκής Αγοράς όπως απλώνεται στους δρόμους αποτέλεσε την κυριότερη δραστηριότητα που επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας. Το κτίριο της Αγοράς είναι το μόνο κτίριο που συνεχίζει με νέες χρήσεις και ιδιαίτερα μετά την ανακαίνισή του να είναι ο πυρήνας της ιστορικής αυτής περιοχής του κέντρου της πόλης και να προσδιορίζει την φυσιογνωμίας της.
Σήμερα στην ενότητα των οικοδομικών τετραγώνων από Μ.Αλεξάνδρου έως το Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου η περιοχή μελέτης, η υποβάθμιση είναι εμφανής σ’ όλα τα επίπεδα.
Ο συγκεκριμένος δρόμος είναι απρόσωπος χωρίς πράσινο, με σταθμευμένα αυτοκίνητα που καταλαμβάνουν σε μόνιμη βάση το 50% της επιφάνειάς του. Τα μέτωπα της οδού είναι ασυνεχή με εναλλαγή υψηλών και χαμηλών κτιρίων, οικοδομικά τετράγωνα αποκομμένα μεταξύ τους από τους κάθετους δρόμους, κενά παλαιά κτίρια, χρόνια ασυντήρητες όψεις κ.λ.π. είναι ορισμένα από τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά του δρόμου.
Διατηρεί ωστόσο την ζωντάνια του κυρίως στο ανατολικό τμήμα , ως εμπορικός δρόμος ιδιαίτερα λόγω της λαϊκής αγοράς που εκτείνεται στο τμήμα αυτό.
Το αρχαιολογικό Μουσείο και η ευρύτερη περιοχή του δημόσιου χώρου της Δημοτικής Πινακοθήκης και της εκκλησίας Ευαγγελίστριας, το Ξενοδοχείο Αύρα, ο πολεοδομικός άξονας της οδού Καραϊσκάκη και το κτίριο της Αγοράς με την λαϊκή Αγορά αποτελούν τα βασικά πολεοδομικά και λειτουργικά στοιχεία της οδού που προσδιορίζουν σήμερα την φυσιογνωμία της .
ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ – ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Η διαμόρφωση του τμήματος της οδού από την Δημοτική Αγορά έως το Αρχαιολογικό Μουσείο περιλαμβάνει την αποκατάσταση της μορφολογικής και λειτουργικής ασυχέχειας του δρόμου, ώστε να αποτελέσει τμήμα του δικτύου πεζοδρόμων που συνδέει, ενοποιεί τους βασικούς πυρήνες άρθρωσης του κεντρικού ιστού της πόλης :
-Το πάρκο Παυσιλύπου
-Την κεντρική Πλατεία
-Την πλατεία της Δημοτικής Αγοράς
-Την περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου- Δημοτικής Πινακοθήκης.
Βασική επιδίωξη της αρχιτεκτονικής παρέμβασης αποτέλεσε η ενδυνάμωση του τέταρτου πολιτιστικού πυρήνα της πόλης με την ολοκλήρωση της διαδρομής, που ενοποιεί μέσω των πεζοδρόμων Σ. Λάππα, Βάλβη και της υπό διαμόρφωση οδού Αβέρωφ τα κεντρικά σημεία της πόλης από το Πάρκο του Παυσιλύπου έως το Πάρκο Αρχαιολογικού Μουσείου.
Παράλληλα στοχεύουμε στην αποκατάσταση του κοινωνικού χαρακτήρα του δημόσιου χώρου και στην ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής σε διάφορα επίπεδα: κτισμένου χώρου, χρήσεων, κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Η πρόκληση να διαμορφωθεί μια περιοχή, ώστε να την καθιστά ικανή να ενσωματωθεί στο αστικό τοπίο μιας πόλης στην προκειμένη περίπτωση να συμβάλλει στην άρθρωση του κεντρικού ιστού της πόλης και παράλληλα ν’ αποτελέσει σημείο αναφοράς, ανάδειξης και ενίσχυσης του ευρύτερου αστικού τοπίου είναι μεγάλη.
Η σκέψη αυτή αποτέλεσε τον βασικό κορμό της κεντρικής ιδέας για την διατύπωση της αρχιτεκτονικής πρότασης επανασχεδιασμού:
-αστική ανασύνθεση της δημόσιας περιοχής της οδού και μετουσίωσή της σε κεντρική περιοχή αναφοράς της αστικής ζωής της πόλης συνέχεια της πλατείας της Δημοτικής Αγοράς και της δημόσιας περιοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου.
-δημιουργία μιας νέας εικόνας στο περιβάλλον της πόλης με όλα εκείνα τα στοιχεία αισθητικά, λειτουργικά που συμβάλλουν στην ζητούμενη αναβαθμισμένη ποιότητα του χώρου.
– Δεδομένου ότι το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη, το τετράγωνο σχήμα αποτέλεσε ένα από τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της πρότασης. Παράλληλα επιλέχθηκαν χαράξεις, που τονίζουν την πορεία της διαδρομής σ’ όλο το μήκος του δρόμου, η οποία αποτυπώνεται ως «σχισμή – ίχνος» επί του εδάφους με ειδικό υλικό από χυτό μαντέμι το τελευταίο ως στοιχείο συνέχειας της διαδρομής του πεζοδρόμου της Βάλβη.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Ο πολεοδομικός άξονας της οδού Καραϊσκάκη κυρίως από κυκλοφοριακή άποψη διασπά την συνέχεια του δρόμου σε δυο διακριτά τμήματα. Ουσιαστικά το τμήμα του δρόμου που συνδέεται άμεσα με την Αγορά και τις χρήσεις της και λόγω απόστασης είναι εκείνο μεταξύ Καραϊσκάκη και Μ. Αλεξάνδρου.
Σ’ αυτό το τμήμα απλώνεται και η λειτουργία της λαϊκής αγοράς ένα ισχυρό στοιχείο που διαφοροποιεί την περιοχή αυτή από το άλλο τμήμα του δρόμου δυτικά , προς την περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου.
Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε διαφορετική αντιμετώπιση της διαμόρφωσης στις δυο αυτές ενότητες του δρόμου εκατέρωθεν της οδού Καραϊσκάκη, τονίζοντας και σηματοδοτώντας αυτή την διαφορετικότητα, η οποία προσδιορίζεται από τις κυρίαρχες δραστηριότητες της κάθε ενότητας.
Στην πρώτη ενότητα του πεζοδρόμου προς την Δημοτική Αγορά την οποία ονομάζουμε εμπορική ζώνη, η διαμόρφωση καθορίστηκε από τις ανάγκες της λαϊκής αγοράς και της έντονης εμπορικής ζωής χωρίς να αναιρείται ο βασικός ρόλος που καλείται να επιτελέσει της ολοκλήρωσης της αστικής διαδρομής ενοποίησης των κεντρικών περιοχών της πόλης.
Μια κεντρική πλακόστρωτη επιφάνεια σε καθαρό ευανάγνωστο γεωμετρικό σχήμα ορίζει την βασική κίνηση των πεζών επιτρέποντας την ορατότητα όλου του μήκους του δρόμου. Η ζώνη αυτή οριοθετείται από την μια πλευρά από μικρά τετράγωνα καθιστικά τοποθετημένα στη σειρά με μεγάλα δέντρα και φωτιστικά ενδιάμεσα, όλα σε ευθεία χάραξη ορίζοντας με καθαρότητα την ζώνη κίνησης στα καταστήματα και αποτρέποντας ταυτόχρονα την άναρχη καταπάτηση του δημόσιου χώρου. Από την άλλη νότια πλευρά του δρόμου μια δυνατή πυκνή δεντροστοιχία με μικρότερα δέντρα καθορίζει το μέτωπο αυτού του δρόμου ορίζοντας παράλληλα την κεντρική επιφάνεια και την ζώνη μπροστά από τα καταστήματα. Το πράσινο της εν σειρά πυκνής δενδροφύτευσης αποσκοπεί στην ομαλοποίηση της ατελούς δόμησης και αισθητική απόκρυψη ασυντήρητων παλαιών κτιρίων και άλλων στοιχείων αμφιβόλου αισθητικής στις όψεις των κτιρίων.
Η οριοθέτηση της κεντρικής περιοχής πραγματοποιείται με ένα «ίχνος» επί του δρόμου σε ευθεία χάραξη στην ενότητα αυτή και αποτυπώνεται με πλάκες από χυτό υλικό (μαντέμι).
Στο τέλος της εμπορικής ζώνης προς την οδό Καραϊσκάκη η πυκνή δεντροφύτευση εισέρχεται σε φυτεμένη περιοχή με χώμα σηματοδοτώντας το τέλος της ενότητας αυτής και προετοιμάζοντας την είσοδο του επισκέπτη μέσω της διάβασης της οδού Καραϊσκάκη στην επόμενη ενότητα του πεζόδρομου που αποκαλούμε πολιτιστική ζώνη λόγω της άμεσης λειτουργικής συσχέτισης με την ευρύτερη περιοχή του δημόσιου χώρου του Αρχαιολογικού Μουσείου και Δημοτικής Πινακοθήκης.
Επιλέγεται πιο ελεύθερη καμπύλης μορφής χάραξη, που ορίζεται με ίχνος επί του εδάφους συνέχεια του ίχνους ευθύγραμμης χάραξης της εμπορικής ζώνης. Αποσκοπεί να αποδώσει γλυπτική διάσταση στον χώρο, να εκφράσει τον πολιτιστικό χαρακτήρα της ενότητας αυτής, να αναδείξει την κύρια χρήση του πεζόδρομου, ενοποιώντας την επιφάνεια του δρόμου και αποτρέποντας την εύκολη είσοδο των οχημάτων.
Στις επιφάνειες διαφορετικού χρώματος που ορίζονται επί του εδάφους μέσω του καμπύλου ίχνους που διατρέχει όλο το μήκος του δρόμου και άλλων ευθύγραμμων νοητών χαράξεων ορίζονται οι επί μέρους τόποι κίνησης και στάσης των πεζών και των οχημάτων έκτατων αναγκών.
Οι δεντροστοιχίες από μεγάλα και μικρά δένδρα με ενδιάμεσα φωτιστικά, τα μεγάλα καθιστικά με τα γλυπτά στο εσωτερικό τους, το συντριβάνι με τα συνοδευτικά στοιχεία, οι επιφάνειες γκράφιτι προς την περιοχή της εισόδου στο Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ορισμένα από τα στοιχεία εξοπλισμού και διαμόρφωσης του πεζοδρόμου που αποσκοπούν να εκφράσουν και να ενδυναμώσουν την πολιτιστική φυσιογνωμία της περιοχής, να προετοιμάσουν και να πληροφορήσουν τον επισκέπτη.
