Ήταν 30 Απριλίου του 1954 όταν στους Σοφάδες Καρδίτσας εκδηλώθηκε ο καταστροφικός σεισμός μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 25 άτομα και να τραυματιστούν 117.
Φέτος συμπληρώθηκαν 67 χρόνια από το ιστορικό αυτό γεγονός που σημάδεψε ολόκληρο το Νομό μας και με την ευκαιρία αυτή αξίζει να θυμηθούμε όλα όσα συνέβησαν τότε και να τα γνωρίσουν και οι νεότερες γενιές.
Ο σεισμός αυτός, που έγινε αισθητός σε όλη την Ελλάδα, προκλήθηκε από το ρήγμα των Σοφάδων το οποίο έχει μήκος 52 χιλ. και είχε επίκεντρο τη θέση Κομμένο Τζαμί 3 χλμ. μακρύτερα από το χωριό Τσιόμπα, κοντά στο σημερινό Νέο Μοναστήρι.
Ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές βλάβες στους νομούς, Καρδίτσας, Φθιώτιδας (χωριών επαρχίας Δομοκού και του Θεσσαλικού κάμπου) Λάρισας, Τρικάλων, Μαγνησίας και Ευρυτανίας. Κατέρρευσαν 6.599 σπίτια ενώ 9.154 υπέστησαν σοβαρές ζημιές είχε 25 νεκρούς και 157 τραυματίες.
Προκάλεσε επίσης εκτεταμένα φαινόμενα ρευστοποιήσεων στην πεδιάδα της Καρδίτσας και την πεδιάδα της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας, ακόμα δε και στον Βόλο, σε απόσταση 50 χλμ.
Ακολούθησε μετασεισμική ακολουθία με μεγαλύτερο σεισμό μεγέθους 5.7R στις 4 Μαΐου. Η ημέρα του μεγάλου και καταστρεπτικού αυτού σεισμού, αναφέρεται συχνά από τους παλαιοτέρους, που την έζησαν εντονότατα, ως αποφράδα ημέρα για την περιοχή της κεντρικής Ελλάδας.
Το ιστορικό
Ο σεισμός των Σοφάδων (30 Απριλίου 1954, 13:02:36), ήταν λίαν ισχυρός, εκτιμώμενου μεγέθους, Ms 7 (Παπασταματίου και Μουγιάρης, 1986), ή Ms 6.7 (Ambraseys & Jackson, 1990, 1998), ή Μw 7.0 (Papadimitriou & Karakostas, 2003, Παπαζάχος και Παπαζάχου, 2002), έγινε δε αισθητός σε όλη την Ελλάδα.
Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίσθηκε στην περιοχή με συντεταγμένες 39.28°Ν, 22.29°Ε και η μέγιστη ένταση (IΧ+), παρατηρήθηκε στην περιοχή του χωριού Σοφάδες. Προκάλεσε σοβαρές βλάβες στους νομούς Καρδίτσας, Λάρισας, Τρικάλων, Φθιώτιδας, Μαγνησίας και Ευρυτανίας. Συνολικά, 25 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 177 τραυματίστηκαν, καταστράφηκαν 6.599 οικοδομήματα, 9.154 υπέστησαν σοβαρές βλάβες και 12.920 ελαφρές (Παπασταματίου και Βετούλης, 1955, σε Παπασταματίου και Μουγιάρη, 1986, στατιστικά στοιχεία από το Δελτίο 1955 του Εθν. Αστεροσκοπέιου Αθηνών). Οι Ambraseys & Jackson (1990) αναφέρουν διαφορετικά στατιστικά στοιχεία, ολική καταστροφή περίπου 8500 κτιρίων, και ζημιές σε 5500. Οι μεγαλύτερες βλάβες και ανθρώπινες απώλειες παρατηρήθηκαν στους μεγαλύτερους οικισμούς επί παχεών, κορεσμένων σε νερό χαλαρών αποθέσεων και ελωδών περιοχών. Στην Καρδίτσα και τα Φάρσαλα (τις δυο μεγαλύτερες πόλεις στην επικεντρική περιοχή), καταστράφηκαν το 32 και 18 % (αντιστοίχως) των κτισμάτων. Στις Σοφάδες, οι απώλειες σε κτίρια ξεπέρασαν το 90%.
Ο σεισμός προκάλεσε εκτεταμένα φαινόμενα ρευστοποιήσεων στην πεδιάδα της Καρδίτσας και την πεδιάδα της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας, ακόμα δε και στον Βόλο, σε απόσταση 50 χλμ προς Α.
Οι μεγαλύτερες εντάσεις παρατηρήθηκαν στις Σοφάδες, Πασχαλίτσα Νέο Ικόνιο Ασημοχώρι, Εκκάρα Αγόριανη (ΙΧ-Χ). Παρατηρήθηκαν εδαφικές διαρρήξεις σε διάφορα μέρη (Παπασταματίου και Μουγιάρης, 1986, Ambraseys & Jackson, 1990). Η σημαντικότερη ζώνη εδαφικών διαρρήξεων ήταν αυτή στην Εκκάρα, η οποία είχε μήκος 5 km και διεύθυνση ΒΒΔ, με πτώση του ανατολικού τμήματος κατά 30-70 cm (Εικόνες 3, 4, 5) και αριστερόστροφη πλάγια συνιστώσα κίνησης Στα άκρα της διάρρηξης η διεύθυνση μετατρέπεται σε Α-Δ με ταπείνωση του βορείου τμήματος κατά 1 m. Η διάρρηξη αυτή έκοψε τη σιδηροδρομική γραμμή, η οποία, λόγω συνεχιζόμενων (αργών) μετατοπίσεων μετά το σεισμό, χρειαζόταν επισκευές επί μία εβδομάδα μετά το σεισμό. Η σιδηροδρομική γραμμή κόπηκε επίσης στις Βελεσιώτες από μικρότερη διάρρηξη διεύθυνσης Α-Δ. Ακολούθησε μετασεισμική ακολουθία με μεγαλύτερο σεισμό μεγέθους Μ=5.7 στις 4 Μαΐου.
