Χρήσιμες συμβουλές για παιδιά και γονείς σχετικά με τη διατροφή και τη διαχείριση του άγχους από τον Κλινικό & Συμβουλευτικό Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπευτή Δημήτρη Παρλαβάντζα
Οι πανελλήνιες εξετάσεις άρχισαν και το άγχος των μαθητών έχει φτάσει στο κατακόρυφο. Εκτός από το διάβασμα, σημαντικό ρόλο παίζουν η διατροφή αλλά και η καλή ψυχολογία των μαθητών υποστηρίζουν οι ειδικοί, τονίζοντας ότι ο δρόμος για την επιτυχία θέλει καθαρό μυαλό, ελαφρύ στομάχι, θετικό πνεύμα και πάνω απ’ όλα ψυχραιμία! Την άποψη ενός ειδικού αναζήτησε η «Γνώμη», προκειμένου να μας αναλύσει πότε το άγχος των παιδιών απέναντι στις εξετάσεις είναι φυσιολογικό, πότε επικίνδυνο, ποια είναι τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις του έντονου άγχους. Ο Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Παρλαβάντζας τονίζει ότι το άγχος των παιδιών δεν είναι τίποτα άλλο από φόβος ενδεχόμενης αποτυχίας στις εξετάσεις. «Εκείνο που χρειάζεται να ξέρουμε είναι ότι μέχρις ενός σημείου του άγχος είναι φυσιολογικό και δημιουργικό. Μας κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής μας να καταβάλουμε το μέγιστο των προσπαθειών μας προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο μας! Το άγχος γίνεται επικίνδυνο και μπορεί να κάνει κακό, όταν δεν μπορούμε πια να το ελέγξουμε, γιατί τότε: α) περιορίζει την πραγματική μας ικανότητα για επίδοση και β) μας κάνει να υποφέρουμε. Το άγχος των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε τους γονείς μας ‘η ματαιώσουμε τις προσδοκίες που έχουμε από τον εαυτό μας. Το άγχος κινητοποιείται από αρνητικές σκέψεις, μεγαλώνει μέσα απ’ αυτές και τελικά, στην χειρότερη περίπτωση, μπορεί να μας ακινητοποιήσει -όταν ξεφύγει τελείως από τον έλεγχο μας- και να μας οδηγήσει να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια μας. Επίσης μέσα από τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε όταν φοβόμαστε κάτι πολύ, άθελα μας «προετοιμάζουμε» την αποτυχία, αφού ασυνείδητα σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτύχουμε!»
Διατροφή
Ξεκινώντας από τη διατροφή λοιπόν, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, το πολυτιμότερο γεύμα για τους μαθητές που προετοιμάζονται για εξετάσεις είναι σαφέστατα το πρωινό, το οποίο βελτιώνει την πνευματική και τη φυσική κατάσταση και βάζει φρένο στις μεγάλες μερίδες του μεσημεριανού. Εάν ο μαθητής δεν φάει πρωινό, υπάρχει πιθανότητα να υποφέρει από ατονία, ζαλάδα, υπόταση και υπογλυκαιμία.
Ψυχολογική στήριξη – διαχείριση άγχους
Στο «μαρτύριο» των πανελλαδικών εξετάσεων υποβάλλονται κάθε χρόνο χιλιάδες μαθητές. Το άγχος και το στρες κυριαρχούν. Στην πιο κρίσιμη λοιπόν στιγμή της ζωής τους τα παιδιά θέλουν την ψυχολογική μας στήριξη. Εμπράκτως. Μην τα φορτώνεται παραπάνω με το δικό σας άγχος. Δυστυχώς στις μέρες μας οι Πανελλήνιες κρατούν περισσότερο από τις τέσσερις εφιαλτικές μέρες της δικής μας γενιάς. Δεδομένου του φόρτου των μαθημάτων στα οποία καλούνται να εξεταστούν θα πρέπει να αφήσετε τα παιδιά μόνα τους να επιλέξουν τον κατάλληλο τρόπο μελέτης, αποφύγετε άσκοπες πιέσεις και υποδείξεις. Ενδεχομένως αν βάλετε τον εαυτό σας στη θέση τους και θυμηθείτε τι ήταν αυτό που ΔΕΝ θέλατε να σας κάνουν ή να σας λένε ως μαθητές, θα βοηθήσει και τους δυο σας. Λέτε οι μελλοντικοί καρδιοχειρουργοί, φιλόλογοι και χρηματιστές να μην ξέρουν τι είναι το καλύτερο για τους ίδιους; Μην τους μεταδίδετε το άγχος και τις ανησυχίες. Δείξτε τους ότι είστε κοντά τους και στα καλά και στα άσχημα… Εξάλλου να θυμόσαστε ότι κανείς δεν χάνετε στη ζωή. Αν χαθεί μια μάχη δεν σημαίνει ότι χάθηκε και ο πόλεμος… Σοφά λέει ο λαό μας, “Κάθε εμπόδιο για καλό!”. Άλλωστε, ο αποτυχής των Πανελληνίων μπορεί να είναι ο επόμενος νομπελίστας και ο επιτυχής να είναι ένας ακόμη άνεργος!
Διαχείριση στρες
▪ Να ασχολούνται λίγο με τη χαλάρωσή τους. Να φροντίζουν να διατηρούν χαλαρό το σώμα τους κατά τη διάρκεια της ημέρας, αποφεύγοντας να σφίγγουν τα δόντια, το μέτωπο και τους ώμους τους.
▪ Να φορούν άνετα ρούχα, αφού ένα ζευγάρι στενά παπούτσια ή μια πολύ σφιγμένη ζώνη αποτελεί, χωρίς να το καταλαβαίνουν, πρόσθετο στρεσοπαράγοντα.
▪ Να παρακολουθούν ξαπλωμένοι ή καθισμένοι αναπαυτικά μια άσκηση χαλάρωσης.
▪ Να φροντίζουν η στάση του σώματός τους κατά τη διάρκεια πολύωρης μελέτης να είναι χαλαρή και εργονομικά σωστή, αφού μια κακή στάση προκαλεί κυρίως μυϊκή κούραση, πονοκεφάλους, πιάσιμο στη μέση, στον αυχένα κ.λ.π.
▪ Να σηκώνονται κάθε μισή ή το πολύ μία ώρα από το διάβασμά τους και να κάνουν χαλαρές ασκησούλες (π.χ., εκτάσεις, διατάσεις κ.λ.π.) για ένα ή δύο λεπτά.
▪ Να επιλέγουν σωματικές και αναλογικές (όχι ψηφιακές) ασχολίες για τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους. Θα μπορούσαν, π.χ., να κάνουν μια μικρή βόλτα ή να παίξουν μουσική αντί να «αποχαυνωθούν» μπροστά στην τηλεόραση ή να παίξουν ένα «ανταγωνιστικό», άρα και πάλι διεγερτικό, παιχνίδι στον Η/Υ.
▪ Να κάνουν χαλαρωτικά ντους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
▪ Να κοιμούνται όταν το έχουν ανάγκη, ακόμα και στα διαλείμματα της μελέτης τους.
▪ Να κάνουν συχνά και μικρά διαλείμματα, ώστε να διατηρούν την αντοχή τους και να εκμεταλλεύονται καλύτερα τις αποδοτικές για τους ίδιους ώρες της ημέρας, επιλέγοντας για τότε ό,τι θεωρούν δυσκολότερο και αφήνοντας για τις υπόλοιπες ώρες τα ευκολότερα κομμάτια της ύλης.
▪ Να παραμένουν συγκεντρωμένοι κατά την ώρα της μελέτης.
▪ Να λαμβάνουν τακτικά υγιεινά γεύματα, αν είναι δυνατόν ακόμα και με βιολογικά προϊόντα, και να αποφεύγουν τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, συντηρητικά και πρόσθετα.
▪ Να σέβονται όσο το δυνατόν περισσότερο τους βιολογικούς τους ρυθμούς, επιλέγοντας να πέφτουν για ύπνο όσο πιο κοντά γίνεται στις ώρες που συνήθιζαν πριν. Μισή ώρα νωρίτερα θα βοηθούσε η κατανάλωση ζεστού γάλατος, καθώς και ένα ζεστό ντους, ενώ αντενδείκνυται η κατανάλωση καφέ και αναψυκτικών.
▪ Για τον καλό ύπνο επιβάλλεται χαλαρή στάση και ένα καλό και μαλακό μαξιλάρι, που θα ξεκουράζει τόσο το κεφάλι όσο και τον αυχένα.
Οδηγίες προς τους γονείς
Οι πιο πολλές οδηγίες θα πρέπει να δίνονται προς τους γονείς, αφού ο ρόλος τους είναι καθοριστικός, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το πέρας των εξετάσεων.
Δεδομένου ότι οι περισσότεροι γονείς έχουν ως πρότυπο επιτυχίας για τα παιδιά τους την ακαδημαϊκή καριέρα, την περίοδο των Πανελλαδικών ανεβάζουν πολύ τον πήχη των προσδοκιών τους, προκαλώντας επιπλέον άγχος στα παιδιά. Το αποτέλεσμα είναι οι μαθητές να θεωρούν πως μια πιθανή αποτυχία θα σημαίνει έκπτωση στα μάτια των γονιών τους. Ο Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Παρλαβάντζας, προτείνει στους γονείς να κατεβάσουν λίγο τους τόνους: «Πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους να καταλάβουν ότι στα μάτια τους είναι πάντα επιτυχημένα, άσχετα από το αν θα μπουν ή όχι στο πανεπιστήμιο. Να τα πείσουν ότι σημασία έχει η προσπάθεια και ότι, αν δεν τα καταφέρουν, υπάρχουν πάντα άλλες ευκαιρίες. Πρωτίστως, επιβάλλεται οι ίδιοι να κατανοήσουν ότι τα παιδιά πρέπει να κάνουν αυτό που θέλουν και όχι να υλοποιούν τις απραγματοποίητες επιθυμίες των γονιών». Λαμβάνοντας υπόψη το «ανθρωποφαγικό» σύστημα των Πανελλαδικών, κατά το οποίο κάποιοι θα μείνουν οπωσδήποτε εκτός, ο ειδικός δίνει μεγάλη σημασία στην υποστήριξη όσων αποτύχουν: «Μετά την αποτυχία, θα πρέπει πρώτα ο γονιός να χαϊδέψει στην πλάτη το παιδί του και να του πει ότι “δεν τρέχει τίποτα”. Θα πρέπει να υποβαθμίσει το γεγονός και να τονίσει τις θετικές πτυχές του χαρακτήρα του, καθώς και να προτάξει κάθε καλή πράξη του παιδιού του, δείχνοντας ότι είναι περήφανος γι’ αυτό. Θα ήταν μάλιστα μια καλή περίοδος για να αναγνωρίσει και ο γονέας τις ευθύνες του στο βαθμό που δεν άφησε το παιδί του να ακολουθήσει την όποια κλίση ή επιθυμία του και το πίεσε να κάνει κάτι άλλο».
