Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη. Αν και πολλοί δεν τη θεωρούν καν ασθένεια, η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει και την καρδιά.‘Είχε πολύ άγχος, γι’ αυτό έπαθε καρδιακή προσβολή’. Είναι μια φράση που ακούμε συχνά από πολλούς ανθρώπους. Τα τελευταία χρόνια, στους διαχρονικά σταθερούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου (κάπνισμα, υπέρταση, επίπεδα χοληστερόλης, διαβήτης) προστίθενται και οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κινδύνου (άγχος, κατάθλιψη, κοινωνική τάξη).
Είναι γεγονός ότι η κατάθλιψη και το άγχος εμφανίζονται πολύ πιο συχνά στους ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο από ότι στο γενικότερο πληθυσμό. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η κατάθλιψη θεωρείται πια παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση οξέος ισχαιμικού επεισοδίου σε ασθενείς με χρόνια καρδιαγγειακή πάθηση .
Σε πρόσφατη μελέτη στο ‘Circulation’ η κατάθλιψη, ειδικά στους ηλικιωμένους, έδειξε να σχετίζεται με τη χειροτέρευση των συμπτωμάτων της στεφανιαίας νόσου και ανέβασε το δείκτη θνησιμότητας σε αυτή την ομάδα ασθενών.
Φαίνεται λοιπόν ότι η καρδιαγγειακή νόσος και η κατάθλιψη είναι αχώριστες. Και αυτό γιατί, αν και η κατάθλιψη θεωρείται παραδοσιακά ψυχιατρική νόσος, εντούτοις διέπεται από παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς που αφορούν και την καρδιαγγειακή λειτουργία.
Έτσι, ασθενείς με κατάθλιψη εμφανίζουν π.χ. αυξημένο δείκτη φλεγμονής και ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων ή ελάττωση της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας. Δυστυχώς η κατάθλιψη –μπροστά στο καρδιαγγειακό πρόβλημα -υποδιαγιγνώσκεται και υποθεραπεύεται.
Η εικόνα του ανθρώπου που φτάνει στο καρδιολογικό ιατρείο με συμπτώματα κατάθλιψης είναι συνήθως η ακόλουθη:
- Έχει μειωμένα κίνητρα για συμπεριφορές υγείας: καπνίζει ή/και δεν κάνει σωματική άσκηση.
- Η διατροφή του δεν είναι η ενδεδειγμένη.
- Αισθάνεται κοινωνικά απομονωμένος.
- Έχει χρόνιο άγχος για την επιβίωσή του/της.
- Έχει χαμηλή αντίληψη συναισθηματικής υποστήριξης από τους οικείους του.
- Έχει δυσλειτουργικούς μηχανισμούς άμυνας στο πρόβλημα της υγείας του (π.χ. άρνηση αποδοχής της κατάστασης της υγείας του).
- Δεν συμμορφώνεται στις οδηγίες του γιατρού.
- Πάσχει από ανορεξία, απώλεια βάρους, προβλήματα ύπνου και μειωμένη ενέργεια.
- Μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα διαταραχής πανικού ή άγχους.
Μερικά δεδομένα που προέκυψαν από πρόσφατες έρευνες σχετικά με το ρόλο της κατάθλιψης στο καρδιαγγειακό σύστημα είναι τα ακόλουθα:
- Η κατάθλιψη επηρεάζει το ρυθμό της καρδίας
- Αυξάνει την τάση των αιμοπεταλίων να συγκολλούνται μεταξύ τους, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερο κίνδυνο απόφραξης λόγω θρόμβων, σημαντικών αιμοφόρων αγγείων όπως οι στεφανιαίες αρτηρίες της καρδίας
- Οι ασθενείς με κατάθλιψη έχουν 4,5 φορές περισσότερες πιθανότητες από τους άλλους για να υποστούν καρδιακή προσβολή
- Άλλη έρευνα έδειξε ότι οι ασθενείς με κατάθλιψη έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν μετά από καρδιακή προσβολή σε σύγκριση με άλλους ασθενείς με καρδιακή προσβολή που δεν έπασχαν από κατάθλιψη
- Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που παρουσίαζαν κατάθλιψη, βρέθηκε ότι ο παράγοντας TNF-alphaπου προκαλεί φλεγμονή, βρίσκεται σε διπλάσια επίπεδα από ότι σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς κατάθλιψη. Η ύπαρξη φλεγμονής σχετίζεται με την αθηρωμάτωση και αυξημένο κίνδυνο απόφραξης αγγείων.
Στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο είναι η κατάθλιψη που προκαλεί τη φλεγμονή, οδηγώντας έτσι στη νόσο ή εάν είναι η ίδια η καρδιακή ανεπάρκεια που προκαλεί την κατάθλιψη με αποτέλεσμα η φλεγμονή που προκύπτει να επιδεινώνει την κατάσταση της καρδίας.
Η σχέση μεταξύ σώματος και ψυχής είναι αμφίδρομη. Όταν κάποιος υποφέρει από κατάθλιψη, τότε όλο το σώμα υποφέρει. Προσβάλλεται πιο εύκολα από ασθένειες και η ανάρρωση του είναι βραδύτερη.
Οι επιστήμονες μόλις πρόσφατα άρχισαν να κατανοούν με ποιους μηχανισμούς η κατάθλιψη προετοιμάζει το πεδίο για άλλες ασθένειες ή επιδεινώνει ήδη υπάρχουσες. Η κατανόηση των μηχανισμών αυτών θα οδηγήσει σε νέες προσεγγίσεις αντιμετώπισης για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών.
Αναμφίβολα οι ασθενείς με κατάθλιψη δεν πρέπει να μένουν χωρίς βοήθεια.
Η κατάθλιψη δεν είναι μια κατάσταση που μπορεί να αγνοηθεί ή που μπορεί απλά και ανώδυνα να εξαφανιστεί. Εάν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, θα βλάπτει όχι μόνο τη συναισθηματική, ψυχική υγεία αλλά μπορεί να έχει και σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία.
Γράφει ο Κων/νος Μανάκος, PhDc,FEBSC, καρδιολόγος
