Για πολλούς το δημογραφικό είναι το πρώτιστο εθνικό ζήτημα. Μπορεί να ακούγεται ίσως υπερβολικό, αλλά η τεκμηρίωση που γίνεται από τους υπερασπιστές της άποψης, δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Είναι ένα θέμα με πολλές παραμέτρους, που αν δεν ιδωθεί σφαιρικά και στο σύνολό του και αν δεν αντιμετωπιστεί ως εθνική προτεραιότητα τώρα, χθες καλύτερα, ίσως να μην μπορεί καν να αντιμετωπιστεί.
Ήδη οι συνέπειές του γίνονται οδυνηρά αντιληπτές, μια και το δημογραφικό δεν είναι αποτέλεσμα των τελευταίων ετών. Δυστυχώς προϋπήρχε και οι ευθύνες των αρμοδίων, διαχρονικά και διακομματικά, το επιδείνωσαν, όπως επιδεινώθηκε και στα καταραμένα χρόνια της κρίσης που ζούμε.
Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις στάθηκε η τοποθέτηση του κ. Αναστάσιου Λαυρέντζου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή (υπάρχει στο διαδίκτυο). Η κατάσταση είναι τραγική. Η εξέλιξή της καταστροφική. Εκτός κι αν κάποιοι αναλάβουν δράση…
Σύμφωνα με όσα επίσημα κατατέθηκαν, συνοπτικά έχουμε τα εξής: «Η βασική αιτία αυτής της εν εξελίξει δημογραφικής κατάρρευσης του ελληνικού πληθυσμού είναι ο χαμηλός ρυθμός γεννήσεων, ο οποίος για τρεις και πλέον δεκαετίες έχει πέσει κάτω από την κρίσιμη τιμή των δύο περίπου παιδιών ανά γυναίκα (όριο για τη διατήρηση ενός πληθυσμού). Σήμερα, με την επιβάρυνση που έχει δημιουργήσει και η οικονομική κρίση, ο ρυθμός γεννήσεων είναι περίπου στα 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, συνυπολογιζομένων και των γεννήσεων αλλοδαπών (οι οποίες φτάνουν περίπου στο 17% του ετήσιου συνόλου)». Φυσικά, το όλο θέμα επιδεινώνεται και από την μεταναστευτική έξοδο των Ελλήνων και μάλιστα των νέων και παραγωγικών ηλικιών, αυτών που εν δυνάμει θα μπορούσαν να τεκνοποιήσουν.
Το δημογραφικό όμως, στο σύνολό του, συμπαρασύρει και άλλες επιπτώσεις. Τα στοιχεία της Eurostat για το 2050 (σε 30 χρόνια δηλαδή) προβλέπουν τον πληθυσμό της χώρας στα 9 εκατομμύρια, με συνεχιζόμενη πτωτική πορεία, με τα 3 εκατομμύρια από αυτά να είναι άνω των 65 ετών. Ας σκεφτούμε τότε τι θα μπορούμε να πρωτοαντιμετωπίσουμε. Θα μπορούμε να μιλάμε άραγε για κοινωνική ασφάλιση και υγιή ασφαλιστικά ταμεία; Για σύστημα υγείας; Για εθνική ασφάλεια; Για ανάπτυξη; Για παραγωγή; Για … κανονικότητα; Επιπλέον, στα χρόνια των μνημονίων από το 2011 ως το 2017, έχουμε υπεροχή των θανάτων έναντι των γεννήσεων κατά 148.252 (θάνατοι 817.081, γεννήσεις 668.829) (ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ, φύλλο 1009).
Υπάρχει βέβαια και μια αφελής προσέγγιση, της ενσωμάτωσης των μεταναστευτικών ροών, ως αντιστάθμισμα. Με αυτή τη λογική όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αντικατάστασης του πληθυσμού και όχι της λύσης του δημογραφικού. Άρα ας μην σκεφτόμαστε να λύσουμε ένα πρόβλημα, δημιουργώντας ένα άλλο, άλλης τάξης και μεγέθους.
Παράδειγμα προς αποφυγή.
Χαρακτηριστικό, κοντινό μας, συγκρίσιμο παράδειγμα για να δούμε την εφιαλτική εξέλιξη, είναι η Βουλγαρία. Ο πίνακας που κατέθεσε ο κ. Λαυρέντζος, είναι εύγλωττος. Παράλληλες, φθίνουσες πορείες, με συνεχή μείωση του πληθυσμού. Αυτό θέλουμε;
Βέβαια, υπάρχουν παραδείγματα κρατών με θετικό πρόσημο, όπως είναι η Γαλλία και οι Σκανδιναβικές χώρες, αλλά εκεί οι πολιτικές είναι διαφορετικές. Οι δικές μας, πολιτικές των περικοπών, της μη στήριξης της οικογένειας, η κατακρεούργηση των πολυτέκνων και ένα σωρό άλλες αρνητικές παρεμβάσεις, οδήγησαν στη σημερινή πραγματικότητα. Αναμφισβήτητα χρειάζονται μέτρα υπεράσπισης και στήριξης της οικογένειας και της εργαζόμενης μητέρας (άδειες ανατροφής παιδιών, οικονομικές παροχές, φορολογικές ελαφρύνσεις, διευκολύνσεις, βρεφονηπιακοί σταθμοί, ενίσχυση του γάμου σε μικρότερες ηλικίες κλπ), πολιτικές με θάρρος και στοχοθεσία για να ανατρέψουν (αν γίνεται) την επερχόμενη καταστροφή. Το μεγάλο στοίχημα είναι η αύξηση των γεννήσεων, που βέβαια δεν γίνεται αυτόματα. Γι’ αυτό έχουμε ανάγκη μιας παιδοκεντρικής κοινωνίας.
Η περιοχή μας, μελέτη περίπτωσης
Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει στη γειτονιά μας. Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να βρούμε από τις καταγραφές του Ληξιαρχείου του Δήμου Καρδίτσας και της Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Καρδίτσας.
Όσο κι αν τα στοιχεία των γεννήσεων του 2017, που δείχνουν πλήρη κατάρρευση, δεν είναι αληθή, αφού η κύρια αιτία είναι η έλλειψη μαιευτικής κλινικής και συνεπώς οι γεννήσεις πραγματοποιούνται σε γειτονικούς νομούς, έρχονται οι εγγραφές στην Α΄ Δημ. που επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, την αρνητική τάση και κρούουν ηχηρό σήμα κινδύνου. Επίσης, ενώ την δεκαετία του ’80 οι γεννήσεις βρίσκονται σταθερά πάνω από 1.000 και οι θάνατοι λίγο πάνω από 200, από το ’90 και μετά αρχίζει ακριβώς η αντιστροφή, φτάνοντας στα σημερινά δεδομένα.
Συμπέρασμα
Η σημερινή τραγικότητα του δημογραφικού εξελίσσεται καταστροφικά. Οι επιπτώσεις είναι πολυπαραγοντικές και άπτονται πολλών κρίσιμων παραμέτρων. Οι υπεύθυνοι πρέπει να σκύψουν στο πρόβλημα και να αξιοποιήσουν κάθε μέσο αντιστροφής αυτής της πορείας. Ευτυχώς, ακόμα και τώρα, ακούγονται και διατυπώνονται ιδέες και προτεινόμενες λύσεις. Επιπλέον, υπάρχει και το αναξιοποίητο διακομματικό πόρισμα της Βουλής του 1993, με πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία και προτάσεις, καθώς και η εμπειρία άλλων κρατών που αντιμετώπισαν θετικά ανάλογα προβλήματα και τα αντέστρεψαν. Χρειάζεται όμως αποφασιστικότητα και γενναιότητα για να χρηματοδοτηθούν και φυσικά να εφαρμοστούν.
Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής
