Ο φιλόσοφος Σωκράτης (469 π. Χ. – 399 π. Χ.) ήταν γιος του λιθοξόου Σωφρονίσκου και της μαίας Φαιναρέτης, από τον Δήμο Αλωπεκής (σημερινή Δάφνη). Στην αρχαία Αθήνα, τον 5ου π. Χ. αιώνα, υπήρχε ελευθερία σχετικά με τις ερωτικές προτιμήσεις του κάθε άνδρα πολίτη. Όμως οι παρά φύση σχέσεις δεν είχαν καμιά νομική υπόσταση, δεν αναγνωρίζονταν από την πόλη-κράτος. Ο γάμος και η ανατροφή των παιδιών ήταν υπόθεση του άνδρα, της γυναίκας και της πολιτείας. Ερωτικές σχέσεις μεταξύ ανδρών αναφέρονται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς και μάλιστα αναφέρονται και τα ονόματα αυτών που συνδέονταν με τέτοιες σχέσεις, χωρίς να κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση σε κανέναν.
Δύο από τους καλύτερους μαθητές του Σωκράτη ήταν ο ιστορικός Ξενοφώντας και ο φιλόσοφος Πλάτωνας. Μέσα από τα έργα τους, μπορεί κανείς να διακρίνει τις ερωτικές προτιμήσεις του δασκάλου τους. Ο Σωκράτης βέβαια δεν έγραψε τίποτα.
Όταν μια μέρα ο Σωκράτης έμαθε από κάποιο φίλο του ότι στην Αθήνα ήλθε η Θεοδότη, μία πανέμορφη γυναίκα εταίρα, πρότεινε στους φίλους του να την επισκεφθούν. Τη βρήκαν να ποζάρει μπροστά σε ένα ζωγράφο. Στον διάλογο που ακολουθεί μεταξύ της Θεοδότης και του Σωκράτη, η εταίρα γοητεύεται από τον φιλόσοφο και τον προσκαλεί να πάει μαζί της. Ο Σωκράτης αντιπροτείνει να προσέρχεται εκείνη στον ίδιο. Θα έρχομαι, είπε η Θεοδότη, αρκεί να με υποδέχεσαι. Θα σε υποδέχομαι, απάντησε ο Σωκράτης, εάν δεν βρίσκεται στο σπίτι μου άλλη περισσότερο αγαπητή από σένα. (Ξενοφώντα Απομνημονεύματα, ΧΙ, παρ. 1-18).
Ο Σωκράτης, μπροστά στον Ξενοφώντα, επιπλήττει τον Κριτόβουλο, επειδή φίλησε τον γιο του Αλκιβιάδη, άνδρα ωραιότατο, χαρακτηρίζοντας την πράξη αυτή πολύ ριψοκίνδυνη και κακουργότατη (βιαιότατη), γιατί ο ερωτευμένος μπορεί να κάνει επικίνδυνα ακροβατικά ανάμεσα σε μαχαίρια και να πηδήξει στη φωτιά. Συμβουλεύει τον Κριτόβουλο να απομακρυνθεί από τον αγαπημένο του και επί ένα χρόνο να μην τον βλέπει καθόλου. Οι ωραίοι, του λέει, πληγώνουν και από μακριά και ο έρωτας είναι περισσότερο επικίνδυνος από τις δηλητηριώδεις αράχνες, γιατί οι αράχνες για να ρίξουν το δηλητήριό τους, πρέπει να σε πλησιάσουν και να σε δαγκώσουν, ενώ οι ωραίοι ρίχνουν το δηλητήριο από μακριά, γι’ αυτό οι έρωτες λέγονται και τοξότες. (Ξενοφώντος Απομνημονεύματα, ΙΙΙ, παρ. 9-15).
Ο Αλκιβιάδης ήταν ο ωραιότερος άνδρας της Αθήνας του 5ου π.Χ. αιώνα. Πολύ ικανός πολιτικός και στρατηγός αλλά με πολλά και μεγάλα πάθη. «Ανήρ όλων των γυναικών και γυνή όλων των ανδρών», έλεγαν οι κακές γλώσσες της εποχής του. Θέλησε να δοκιμάσει στα ερωτικά τον δάσκαλό του Σωκράτη, χρησιμοποιώντας την ανυπέρβλητη ομορφιά του. Αφού δεν μπόρεσε να πετύχει τίποτα στο γυμναστήριο και αλλού, τον κάλεσε σπίτι του. Έφαγαν, ήπιαν και συζήτησαν μέχρι πολύ αργά. Λόγω της προχωρημένης ώρας, του πρότεινε να κοιμηθούν μαζί, στο ίδιο κρεβάτι στο σπίτι του. Ο Σωκράτης δέχτηκε. Την άλλη μέρα οι φίλοι του τον ρώτησαν τι έγινε; Κι αυτός απάντησε: «Μάθετε λοιπόν, μα τους θεούς και μα τις θεές, πως αν και κοιμήθηκα με τον Σωκράτη, σηκώθηκα χωρίς να γίνει τίποτα. Κοιμηθήκαμε, όπως πατέρας και γιος ή αδελφός με αδελφό». (Πλάτωνος Συμπόσιο ή περί έρωτος, ΙV).
Ατεκμηρίωτες απόψεις και αυθαίρετοι χαρακτηρισμοί για τις ερωτικές προτιμήσεις του μεγάλου φιλοσόφου της αρχαιότητας Σωκράτη δεν έχουν θέση.
Υ.Γ. Οι προτομές: του Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Περικλή, Θουκυδίδη, Σοφοκλή, Αλεξάνδρου, Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Καποδίστρια και τόσων άλλων σπουδαίων Ελλήνων έπρεπε να κοσμούν τα Σχολεία και τους δημόσιους χώρους.
Δημήτρης Ρήτας
Φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός
Δ/ντής του Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
