Ιδιαίτερα σημαντικές οι εισηγήσεις των αρχαιολόγων κ.κ. Μ. Βαϊοπούλου, Κ.Βουζαξάκη, Χρ. Καραγιαννόπουλο και Κρυστ. Μαντζανα, στο Επιστημονικό Συνέδριο, με θέμα «Αρχαιολογικές Έρευνες και Μεγάλα Δημόσια Έργα», που διοργάνωσε η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού 8 & 9Δεκεμβρίου 2017, στην εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία.
Η αρχαιολογική έρευνα στο πλαίσιο μεγάλων δημόσιων έργων αποτελεί ειδική περίπτωση αρχαιολογικού έργου με διττό χαρακτήρα -ως δημόσιο και επιστημονικό έργο ταυτόχρονα- και με ιδιαίτερες απαιτήσεις και δυσκολίες κατά τη διενέργειά του, αφού καλείται να εξισορροπήσει τις σύγχρονες ανάγκες για υποδομές με την επιταγή για προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Παράλληλα όμως αποτελεί και μια μεγάλη πρόκληση για την ένταξη στον αρχαιολογικό χάρτη νέων περιοχών, την καλύτερη κατανόηση των ήδη γνωστών και τον συνεχή εμπλουτισμό της γνώσης μας για τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στη χώρα μας.
Τα δέκα τελευταία χρόνια οι Εφορείες Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.Α. πραγματοποίησαν στο πλαίσιο των Μεγάλων Δημόσιων Έργων πλούσιο ανασκαφικό έργο, καθώς και εργασίες προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης των σημαντικών αρχαιοτήτων που ήρθαν στο φως. Τα έργα αυτά αφορούν στους μεγάλους οδικούς άξονες, καθώς και σε στρατηγικές επενδύσεις (ΔΕΗ, Λίμνη Κάρλα), καλύπτοντας γεωγραφικά το μεγαλύτερο μέρος της χώρας.
Σκοπός του Συνεδρίου ήταν να δημοσιοποιηθούν στους ειδικούς επιστήμονες και το ευρύ κοινό τα αποτελέσματα της αρχαιολογικής αυτής έρευνας και του έργου ανάδειξης που επιτελέστηκε, αλλά και να γίνει ευρύτερα γνωστή και να αξιοποιηθεί η εμπειρία που αποκτήθηκε μέσα από τη διαχείριση πολυάριθμων και απαιτητικών έργων.
Αρχαιολογικά ευρήματα στο Νομό Καρδίτσας
Ακολουθούν – σε περίληψη- οι εισηγήσεις των αρχαιολόγων που αναφέρονται στα ευρήματα στο Νομό Καρδίτσας.
Βαϊοπούλου Μαρία Προϊσταμένη ΕΦΑ Καρδίτσας
Οι Αρχαιολογικές έρευνες, με αφορμή τα Δημόσια Έργα κατά τη δεκαετία 2007-2017, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καρδίτσας
Κατά τη δεκαετία 2007-2017 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας είχε να διαχειριστεί τρία μεγάλα Δημόσια έργα:
Α) 2008-2010: Φυσικό Αέριο «ΣΜΦΑ – Κλάδος Υ.Π. Αμπελιά – Καρδίτσα – Τρίκαλα»
Β) 1010-2015: Οδικός άξονας Κεντρικής Ελλάδος (Ε65)
Γ) 2015-σήμερα: Ύδρευση Ανατολικής πεδιάδας Ν. Καρδίτσας
Οι ανασκαφικές έρευνες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια εκτέλεσής τους, άλλαξαν το αρχαιολογικό τοπίο και ανέτρεψαν πολλά από τα αρχαιολογικά δεδομένα για την Δυτική Θεσσαλία.
«Ράχες Μασχολουρίου». Οικισμός των πρώιμων Υστεροελλαδικών Χρόνων
Πρόκειται για ένα αρκετά εκτεταμένο οικισμό, ο οποίος ήρθε στο φως, καταρχάς, κατά την διάρκεια των εκσκαπτικών εργασιών για την διέλευση του αγωγό φυσικού αερίου το 2008. Κατά την πρώτη ανασκαφική περίοδο αποκαλύφθηκαν δύο μεγαρόσχημα κτίρια της ΥΕΙ-ΙΙ σε απόσταση 400 μ μεταξύ τους. Το 2011 έγιναν γεωφυσικές έρευνες και μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα, η οποία έφερε στο φως μικρό κεραμικό κλίβανο της ΥΕΙ-ΙΙ. Το 2015 κατά την διάρκεια των εργασιών για το έργο της Ύδρευσης Ανατολικού τομέα Νομού Καρδίτσας, ήρθε στο φως τμήμα τρίτου κτιρίου, ανάμεσα στα δύο της προηγούμενης ανασκαφικής περιόδου, το οποίο σύμφωνα με την κεραμική χρονολογείται στην ΥΕΙΙΙΑ. Ο οικισμός στις «Ράχες» Μασχολουρίου ανοίγει νέους ορίζοντες όσον αφορά την έρευνα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Δυτική Θεσσαλία, τόσο σε σχέση με την κατοίκηση όσο και με τη χρονολόγηση της κεραμικής.
Βουζαξάκης Κωνσταντίνος ΕΦΑ Καρδίτσας
Αντιστροφή της εικόνας: από τις εμφανείς στο τοπίο μαγούλες, στις αφανείς υπόσκαφες κατασκευές της Νεολιθικής περιόδου στην πεδιάδα της δυτικής Θεσσαλίας (Έργο αυτοκινητόδρομου Ε65)
Στο πλαίσιο της κατασκευής του Αυτοκινητόδρομου Κεντρικής Ελλάδας Ε-65 στην περιοχή της Π.Ε. Καρδίτσας ανασκάφηκαν διάφορες θέσεις με κατάλοιπα της Νεολιθικής περιόδου. Βασικό χαρακτηριστικό στις θέσεις αυτές υπήρξε ο εντοπισμός υπόσκαφων κατασκευών, που ταυτίστηκαν με οικίες, αποθηκευτικούς χώρους και τάφρους. Σε αντίθεση με τους γνωστούς οικισμούς της περιόδου που είναι εμφανείς στο τοπίο με τη μορφή μικρών ή μεγαλύτερων γηλόφων (μαγούλες), οι περισσότερες από τις νέες θέσεις ήταν αθέατες επιφανειακά καθώς εντοπίστηκαν κάτω από τα μεταγενέστερα στρώματα προσχώσεων της πεδιάδας. Η ευρεία διασπορά τους στην περιοχή και τα ευρήματα που εντοπίστηκαν σε αυτές τροφοδοτούν, πλέον, με νέα δεδομένα τη συζήτηση για την κατοίκηση κατά τη Νεολιθική περίοδο στο δυτικό αυτό άκρο της θεσσαλικής πεδιάδας.
Καραγιαννόπουλος Χρήστος ΕΦΑ Καρδίτσας
Από τη Γεωμετρική και Αρχαϊκή Εποχή έως την Κλασική Περίοδο.
Μαρτυρίες από οικισμούς της νοτιοδυτικής θεσσαλικής πεδιάδας, κατά τις ανασκαφές για την κατασκευή του Αυτοκινητόδρομου Κεντρικής Ελλάδας Ε – 65 Οι σχετικά πρόσφατες ανασκαφές στα όρια της Π.Ε. Καρδίτσας στη νοτιοδυτική Θεσσαλία, έφεραν στο φως κατάλοιπα από τμήματα οικισμών που χρονολογούνται από τους Γεωμετρικούς και Αρχαϊκούς Χρόνους έως και την Κλασική Εποχή. Πρόκειται για οικιστικά λείψανα που εντοπίστηκαν σε δύο διαφορετικές θέσεις, η πρώτη στην Τ.Κ. Ανάβρας, πάνω σε ημιορεινή δίοδο που οδηγούσε στα όρια της σημερινής Φθιώτιδας και η δεύτερη καταμεσής της πεδιάδας, σε κοντινή απόσταση από το ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς στην Τ.Κ. Φίλιας.
Στην αρχή, παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά των οικισμών και η αρχιτεκτονική μορφή των κτισμάτων τους και γίνεται συνοπτική παρουσίαση της σκευής και των κινητών ευρημάτων από το εσωτερικό τους. Στη συνέχεια, με βάση τη σχετική – από χρονολογικής άποψης – ακολουθία των δύο οικισμών και τη γεωγραφική τους γειτνίαση, τονίζονται τα κοινά τους στοιχεία, τα οποία αφορούν κυρίως τις κατόψεις των αψιδωτών οικιών. Ταυτόχρονα, ανιχνεύεται η εξάπλωση αυτού του τύπου κτισμάτων στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοδυτικής θεσσαλικής πεδιάδας, η οποία υποδηλώνει μία ισχυρή αρχιτεκτονική παράδοση και συνέχεια στην κατασκευή των σπιτιών.
Μαντζανά Κρυσταλλία Προϊσταμένη ΕΦΑ Τρικάλων
Ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδος Ε65 με «οδηγό»… τις αρχαιότητες. Αρχαιολογικά ευρήματα κατά τις εργασίες κατασκευής του Αυτοκινητoδρόμου Ε65 – Δυτική Θεσσαλία Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων στο πλαίσιο εκτέλεσης της Πράξης «Αποπεράτωση Αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδος Ε65: Τμήμα «Ξυνιάδα – Τρίκαλα»», εκτελεί απολογιστικά και με αυτεπιστασία το Υποέργο 8, «Αρχαιολογικές εργασίες της 19ης Ε.Β.Α.» (νυν Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων), έργο ενταγμένο στο ΕΣΠΑ, Ε.Π. «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 2007-2013». Στο πλαίσιο εκτέλεσης του υποέργου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων διενήργησε ανασκαφικές έρευνες στις περιφερειακές ενότητες Τρικάλων και Καρδίτσας, κατά τη διάρκεια των οποίων ήρθαν στο φως σπάνιοι αρχαιολογικοί χώροι, άγνωστοι μέχρι σήμερα και πλούσιο αρχαιολογικό υλικό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιοτεχνικό συγκρότημα των κεραμικών κλιβάνων, το οποίο εντοπίστηκε στη θέση «Τσίκαρη», στο Καστράκι Καλαμπάκας, του οποίου η λειτουργία ανάγεται στα μέσα του 15ου – αρχές 16ου αιώνα. Η μεγάλη σημασία του συγκροτήματος έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί σημείο αναφοράς για τον άξονα του αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδος Ε65 στη δυτική Θεσσαλία, καθώς είναι το πρώτο αντιπροσωπευτικό πλινθοκεραμοποιείο μεταβυζαντινών χρόνων που αποκαλύφθηκε στον ευρύτερο θεσσαλικό χώρο. Ωστόσο, αξιόλογα ευρήματα ήρθαν στο φως και σε άλλες θέσεις, στις οποίες η ΕΦΑ Τρικάλων διενήργησε ανασκαφικές έρευνες. Συγκεκριμένα, στη θέση «Ντρογκάρι», στην Κρινίτσα Τρικάλων αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα λατομικής περιοχής, που αποτελούν το μοναδικό σωζόμενο δείγμα εξόρυξης λίθων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Στον Παλαιόπυργο Τρικάλων εντοπίστηκε θέση της Πρώιμης και Μέσης Εποχής του Χαλκού, η οποία έφερε στο φως ταφές, άφθονη κεραμική και λίθινα εργαλεία.
Τέλος, στην Π.Ε. Καρδίτσας, στη θέση «Κοκκινόβραχος», του οικισμού Ανάβρας, εντοπίστηκε εκτεταμένο νεκροταφείο πλούσιο σε κτερίσματα. Στη θέση «Περικεντέδια» του ίδιου οικισμού, η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και πεσσούς, τα οποία πιθανότατα να ανήκαν σε υδραγωγείο, ενώ στη θέση «Αγία Τριάδα» η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, που πιθανότατα αποτελούσαν οχυρωματικό περίβολο ή τμήμα τοιχοποιίας κάποιου μεγάλου κτίσματος που κατοικήθηκε από την Ύστερη Βυζαντινή Περίοδο έως και τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Από τα παραπάνω αποδεικνύεται, ότι μέσα από ένα τόσο μεγάλο οδικό έργο πανελλήνιας εμβέλειας, όπως ο «Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδος Ε65», δόθηκε η δυνατότητα να αποκαλυφθούν και να ερευνηθούν πολλά νέα και σπάνια αρχαιολογικά κατάλοιπα.
Πηγή: gefira.gr
