Μια συγκινητική ιστορία ανθρωπισμού, αλληλεγγύης, ηρωϊσμού και αυταπάρνησης αποτελεί το χρονικό της διάσωσης του Εβραϊκού πληθυσμού της Καρδίτσας την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής 1941-1944.
Μια ιστορία, – άγνωστη σε πολλούς Καρδιτσιώτες, – την οποία έρχεται να αναδείξει η δωρεά ενός εκ των διασωθέντων Εβραίων της Καρδίτσας, του κ. Βίκτωρα Βενουζίου, ο οποίος ανέλαβε με δικές του δαπάνες, – με την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου Καρδίτσας και του Συμβουλίου της Τοπικής Κοινότητας Αμαράντου – την ανέγερση καλαίσθητου μνημείου στον Αμάραντο (π. Μαστρογιάννη).
Εκεί, στα μαύρα χρόνια της Γερμανικής κατοχής (1941-1944), οι Μαστρογιαννίτες προσέφεραν ασφαλές καταφύγιο και φιλοξενία σε όλη την Εβραϊκή Κοινότητα της Καρδίτσας, που αριθμούσε 62 άτομα, αλλά και σε άλλους 20 Εβραίους της Θεσσαλονίκης, του Βόλου και των Τρικάλων, 82 ψυχές στο σύνολο, με αποτέλεσμα να αποφύγουν την σύλληψη από τους Γερμανούς διώκτες τους και τον βέβαιο θάνατό τους στα Γερμανικά στρατόπεδα του ολέθρου Άουσβιτς – Μπίρκεναου
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου «Aιώνιας Eυγνωμοσύνης και Αναγνώρισης» προς τιμή των κατοίκων του Αμάραντου θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης την Κυριακή 18 Ιουνίου 2017 και ώρα 12.00 στην Κοινότητα Αμάραντου.
Το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης έχει ως εξής:
12.00 Δέηση από τους Ραβίνους Λάρισας και Θεσσαλονίκης κκ. Ηλία Σαμπεθάι και Ααρών Ισραέλ
12.15 Χαιρετισμοί:
Φώτης Αλεξάκος, Δήμαρχος Καρδίτσας
κ. Δημήτριος Σιούφας, π. Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
Δαυίδ Σαλτιέλ, Πρόεδρος Κ.Ι.ΣΕ. και Ι.Κ.Θ.
Χαϊμ (Μάκης) Καπέτας, Πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Καρδίτσας
Βίκτωρ Βενουζίου, Δωρητής του μνημείου και διασωθείς ο ίδιος με όλη την οικογένειά του
12.45 Αποκαλυπτήρια μνημείου
13.00 Ομιλία της κας Φωτεινής Τομαή – Κωνσταντοπούλου, Ειδική εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ για θέματα του Ολοκαυτώματος .
Χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης
«Ήρθε το σύννεφο» και «Οσέ Σαλόμ» Μεσόφωνος: Αγγελική Καθαρίου
Σύνθεση, διεύθυνση, πιάνο: Κωστής Παπάζογλου
13.30 κατάθεση στεφάνων,
Τήρηση ενός λεπτού σιγής
Ανάκρουση του Εθνικού ύμνου
Τέλος της εκδήλωσης
Το χρονικό της διάσωσης των Εβραίων της Καρδίτσας
Ο πληθυσμός της Ισραηλιτικής Κοινότητας Καρδίτσας κατά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούσε 82 άτομα. Κατά τον πόλεμο του 1940 επιστρατεύτηκαν 6 νέοι, από τους οποίους τραυματίστηκε ένας, ο Μίμης Καπέτας. Στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης αρκετοί νεαροί Εβραίοι εντάχθηκαν σ’ αυτήν. Τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί, κατά τη διέλευσή τους από την Καρδίτσα, ζήτησαν από τον Δήμο τον κατάλογο των Εβραίων πολιτών.
Ο Δήμαρχος, αείμνηστος Διονύσιος Κουκουρίκος, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν Εβραίοι στην Καρδίτσα.
Τον Σεπτέμβριο του 1943, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους συμμάχους, η διοίκηση της Καρδίτσας περιήλθε στην ευθύνη των Γερμανών κατακτητών, οι οποίοι, με επιτακτικό τρόπο αξίωσαν από τον διευθυντή του Δήμου Καρδίτσας αείμνηστο Βασίλη Λάππα (την περίοδο εκείνη δεν υπήρχε Δήμαρχος) να τους παραδώσει τον κατάλογο των Εβραίων. Η απάντηση του Δήμου, με τη βοήθεια του βιαίως επιστρατευμένου διερμηνέα, αείμνηστου Γεωργίου Κατσούλη, ήταν όπως και το 1941, «δεν υπάρχουν Εβραίοι στην Καρδίτσα», ενώ παράλληλα, και με τη συνεργασία της Εθνικής Αντίστασης, εφοδίασαν τους Εβραίους με πλαστές ταυτότητες που έφεραν χριστιανικά ονόματα. Όταν άρχισε ο διωγμός των Εβραίων, της τέως Ιταλοκρατούμενης περιοχής της χώρας μας, τον Σεπτέμβριο του 1943 έως Μάρτιο 1944 , οι περισσότεροι από αυτούς κατέφυγαν στα βουνά των Αγράφων, και στο χωριό Αμάραντος (πρώην Μαστρογιάννη) της Καρδίτσας. Οι κάτοικοι του χωριού τους προσέφεραν ασφαλές καταφύγιο και μοιράζονταν μαζί τους τα λιγοστά τρόφιμα. Στους Εβραίους που φιλοξενήθηκαν εκεί περιλαμβάνονταν και μερικοί Εβραίοι από άλλες πόλεις, κυρίως από τη Θεσσαλονίκη, και όλοι τους επέζησαν.
Ένα μοναδικό και μονοσήμαντο φαινόμενο στην Ελλάδα, που θα υπενθυμίζει για πάντα στον κόσμο, είναι το Μνημείο «Aιώνιας Eυγνωμοσύνης και Αναγνώρισης» στον Αμάραντο.
