Ο «ΘΗΣΕΑΣ», Θυσία στο Θυσιαστήριο της Μικροπολιτικής.

  Τις τελευταίες ημέρες, γίναμε μάρτυρες μίας επικοινωνιακής επίθεσης, από μέρους της κυβέρνησης, σχετικά με το «ΘΗΣΕΑ 1» και τις προβλέψεις για το «ΘΗΣΕΑ 2». Ως φόντο της επικοινωνιακής πολιτικής του κ. Υπουργού Εσωτερικών, επιλέχθηκε το μέγαρο Μαξίμου, με στόχο να καταδείξει τη συμφωνία και την προτροπή του ίδιου του Πρωθυπουργού.

Έχω την αίσθηση, ότι αν δούμε τα πραγματικά στοιχεία του «ΘΗΣΕΑ», δε θα πρέπει να είμαστε καθόλου υπερήφανοι, ούτε ως Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.), ούτε πολύ περισσότερο, ως κεντρικό κράτος. Αντίθετα, αν θα θέλαμε πραγματικά να επιλύσουμε αδυναμίες, οι οποίες εύκολα εντοπίζονται στο «ΘΗΣΕΑ 1», θα έπρεπε να σχεδιάσουμε το «ΘΗΣΕΑ 2», ύστερα από σοβαρή αξιολόγηση και διάλογο, και να μην τον αφήσουμε βορά σε μικροπολιτικές και προεκλογικού τύπου εξαγγελίες.

Ο «ΘΗΣΕΑΣ 1» αποτελεί ένα πρόγραμμα ανάπτυξης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Φιλοδοξούσε να εξοπλίσει τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), κυρίως με τέτοιες υποδομές, που θα έλυναν βασικά αναπτυξιακά τους προβλήματα και θα βελτίωναν, παράλληλα, την ποιότητα ζωής των δημοτών τους. Σύμφωνα με το νόμο, ο «ΘΗΣΕΑΣ» χρηματοδοτείται κατά 74% από θεσμοθετημένους πόρους της Τ.Α., (έσοδα των Ο.Τ.Α. από το νόμο 1828/89) και κατά 26%, από πόρους του κεντρικού κράτους.

Ενώ λοιπόν, το πρόγραμμα, απευθύνεται στην Τ.Α., στη συντριπτική του πλειοψηφία χρηματοδοτείται από την Τ.Α., η Τ.Α. ωστόσο, αποκλείστηκε από τη διαχείριση του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ρήση «κάνουν μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα», αποκτά την πλήρη εννοιολογική της σημασία. Η επιλογή όμως αυτή της κυβέρνησης, η εν λευκώ δηλαδή διαχείριση ενός προγράμματος της Τ.Α., που χρηματοδοτείται από αυτήν, τη φέρνει σήμερα αντιμέτωπη με τις ευθύνες της. Είναι λογικό, η επιτυχία, ή αντίστοιχα, η αποτυχία του προγράμματος, να χρεώνεται στην αποτελεσματικότητα ή την ανικανότητα των κεντρικών μηχανισμών να το διαχειριστούν και να το φέρουν εις πέρας.

Το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ 1», κάλυπτε την περίοδο 2005 – 2009, δηλαδή στην παρούσα φάση, βρισκόμαστε 4 μόλις μήνες πριν από τη λήξη του. Το συνολικό πρόγραμμα, έχει προϋπολογισμό 3,5 δις €, και μέχρι σήμερα, έχουν απορροφηθεί 1,6 δις €. Η σχέση πληρωθέντων – προϋπολογισθέντων πόρων, δηλαδή η απορροφητικότητα, είναι ένας δείκτης που χρησιμοποιείται διεθνώς, για να καταδείξει την αποτελεσματική διαχείριση ή την ανικανότητα διαχείρισης ενός προγράμματος. Το γεγονός ότι λίγους μήνες πριν από τη λήξη του προγράμματος, βρισκόμαστε στο 45% της απορροφητικότητας του, όχι μόνο δε θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο πανηγυρισμών, αλλά αντίθετα, βαθειάς περισυλλογής από όλους μας, στο βαθμό βέβαια των ευθυνών που έχει ο καθένας μας.

Όπως τονίστηκε παραπάνω, ο «ΘΗΣΕΑΣ 1» χρηματοδοτήθηκε κατά τα ¾ περίπου, από πόρους της Τ.Α.. Στον παρακάτω πίνακα, παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση των οικονομικών του «ΘΗΣΕΑ».

Είναι φανερό, ότι περίπου 1 δις €, που ανήκει στο πρόγραμμα και κατ’ επέκταση στην Τ.Α., όχι μόνο δεν έχει απορροφηθεί, αλλά επιπλέον, κανένας δε γνωρίζει που βρίσκεται. Δε χρειάζεται, νομίζω, να τονίσω τη σημερινή οικονομική συγκυρία και την ανάγκη που έχει η οικονομία μας για νέες επενδύσεις. Η κυβέρνηση, έχει στα χέρια της 1 δις € της Τ.Α. και όχι μόνο δεν της τα αποδίδει, ώστε να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και νέα εισοδήματα, αλλά πανηγυρίζει χωρίς κανένας να γνωρίζει γιατί. Οι πανηγυρισμοί αυτοί οδηγούν, τους πιο κακόβουλους, στο συμπέρασμα ότι το 1 δις € της Τ.Α., έχει πάει για την κάλυψη της «μαύρης τρύπας» του δημοσιονομικού ελλείμματος.

Αυτή δυστυχώς, είναι η εικόνα του «ΘΗΣΕΑ 1» και με βάση αυτές τις εμπειρίες θα πρέπει να πορευτούμε στο «ΘΗΣΕΑ 2». Για να μην αντιμετωπίσουμε όμως τα ίδια προβλήματα και επειδή το διακύβευμα, η τοπική ανάπτυξη δηλαδή, είναι πάρα πολύ σοβαρό, θα πρέπει να μείνει μακριά από μικροκομματικές αντιπαραθέσεις και σκοπιμότητες. Ο «ΘΗΣΕΑΣ 2» θα πρέπει, εκτός των άλλων, να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα προβλήματα και προτεραιότητες της Τ.Α.. Κατά τη γνώμη μου, ο «ΘΗΣΕΑΣ 2», θα πρέπει να επικεντρωθεί σε 5 σημεία:

• 1. ο «ΘΗΣΕΑΣ 2» πρέπει να γίνει ένα πρόγραμμα της Τ.Α.. Αφορά την Τ.Α., χρηματοδοτείται από την Τ.Α. και η Τ.Α. έχει επιδείξει ικανότητα διαχείρισης των του οίκου της, άρα, δε γίνεται κατανοητό γιατί το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ 2», να μη διαχειρίζεται από την Τ.Α., με τη συμμετοχή φυσικά, όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
• 2. αύξηση της συμμετοχής του κεντρικού κράτους, στη χρηματοδότηση του προγράμματος. Εάν από τη συμμετοχή του κεντρικού κράτους, με 26% στη χρηματοδότηση του προγράμματος, αφαιρεθεί το 20%, που κατευθύνεται στις οριζόντιες δράσεις και διαχειρίζεται και κατανέμει, αποκλειστικά, ο Υπουργός Εσωτερικών, γίνεται φανερό ότι η συνεισφορά του κεντρικού κράτους είναι μηδαμινή. Για να υπάρξει μία ουσιαστική συμμετοχή του κεντρικού κράτους, ώστε να εκφράσει, με αυτόν τον τρόπο, την εμπιστοσύνη του στην Τ.Α., θα πρέπει η ποσοστιαία κατανομή, στη χρηματοδότηση του προγράμματος, να διαρθρώνεται ως εξής: 50% Τ.Α. και 50% κεντρικό κράτος. Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι, η ισπανική κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει την κρίση, έφτιαξε ένα ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την Τ.Α., το οποίο χρηματοδοτείται εξολοκλήρου από αυτήν. Ένα δεύτερο πρόβλημα που σχετίζεται με τη χρηματοδότηση του κεντρικού κράτους, είναι ότι στο «ΘΗΣΕΑ 1», δεν έχει καταναλωθεί ούτε 1 € της κεντρικής κυβέρνησης, δημιουργώντας έτσι, πολλά ερωτηματικά που αγγίζουν την ίδια της την αξιοπιστία. Για το λόγο αυτό, προτείνω, στο «ΘΗΣΕΑ 2» η κεντρική διοίκηση να συνεισφέρει πρώτη στο καλάθι της χρηματοδότησης και στη συνέχεια, για κάθε € που κατατίθεται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, να καταθέτουν οι Ο.Τ.Α., μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.), το αντίστοιχο ποσό.
• 3. στο «ΘΗΣΕΑ 1» παρατηρήθηκε διάχυση των στόχων του προγράμματος, που σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, άγγιξε τα όρια της αστειότητας. Ένας από τους μεγαλύτερους δήμους της χώρας, ενέταξε στο πρόγραμμα, ως αναπτυξιακό έργο, το κλάδεμα των δένδρων του. Νομίζω, ότι ο «ΘΗΣΕΑΣ 2» οφείλει να έχει περιορισμένη, ξεκάθαρη και μετρήσιμη στοχοθεσία, θέτοντας στόχους που θα συνδέονται με τις σημερινές επιλογές και τις ανάγκες της σύγχρονης Τ.Α.. Τέτοιοι στόχοι θα μπορούσαν να αφορούν στη διαχείριση των απορριμμάτων, στη διαχείριση των υδατικών πόρων, κ.α..
• 4. ένας από τους σημαντικότερους λόγους που παρουσιάζεται αυτή η περιορισμένη απορροφητικότητα, είναι οι πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες του προγράμματος. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι μικροί πληθυσμιακά και οι ορεινοί Ο.Τ.Α. είναι ανάμεσα σε αυτούς που έχουν αξιοποιήσει λιγότερο τις δυνατότητες του προγράμματος. Ο «ΘΗΣΕΑΣ 2» θα πρέπει να στηρίζεται σε ευέλικτες και σύντομες διαδικασίες, οι οποίες θα είναι διαφανείς και θα παρέχουν τα στοιχεία για το σύνολο του προγράμματος, σε όλους τους ενδιαφερόμενους.
• 5. οι προτεραιότητες της παρούσας Τ.Α., είναι τελείως διαφορετικές από το 2005, οπότε και σχεδιάστηκε ο «ΘΗΣΕΑΣ 1». Σήμερα, έχουμε την αρνητική εμπειρία, της κυβερνητικής υπαναχώρησης, σε σχέση με τον «Καποδίστρια 2». Νομίζω, ότι ο «ΘΗΣΕΑΣ 2» σε συνέργεια με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Ε.Σ.Π.Α., «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.), θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο, χρηματοδοτικό υποστηρικτικό σύστημα, το οποίο, σε βάθος τετραετίας θα οδηγούσε στη δημιουργία των νέων Ο.Τ.Α.. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι, η δημιουργία των νέων Ο.Τ.Α., δεν είναι πρόβλημα χωροταξικό, ή συνόρων. Όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία, το πρώτο που πρέπει να ξεκαθαριστεί, είναι η φύση των αρμοδιοτήτων που πρέπει να αποκεντρώσει το κεντρικό κράτος και ο τρόπος χρηματοδότησης τους και στο τέλος θα πρέπει να προσδιοριστεί ποιο είναι το αποτελεσματικότερο σχήμα των Ο.Τ.Α., το οποίο θα μπορεί να τις υλοποιήσει παραγωγικότερα.

Οι λίγες σκέψεις που αναφέρω παραπάνω, πιστεύω ότι καταδεικνύουν το γεγονός, ότι ο «ΘΗΣΕΑΣ» δεν πρέπει να αποτελεί αντικείμενο για κομματική εκμετάλλευση και επικοινωνιακά παιχνίδια. Βλέποντας τον κ. Υπουργό να πανηγυρίζει για το «ΘΗΣΕΑ 1», έξω από το μέγαρο Μαξίμου, αναλογίζομαι όλα εκείνα τα μέλη και τα στελέχη της Ν.Δ., που διαμαρτύρονται για την επικοινωνιακή της πολιτική. Αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική δε σημαίνει να κάνεις το άσπρο μαύρο, ούτε την ανικανότητα αποτελεσματικότητα. Περισσότερο επικοινωνιακό δε θα ήταν να καλούσε ο κος Υπουργός τους εκπροσώπους της Τ.Α. και όλους τους ενδιαφερόμενους, σε μία τίμια αξιολόγηση του «ΘΗΣΕΑ 1» και έναν αποδοτικό σχεδιασμό του επόμενου προγράμματος; Η πολιτική ζωή του τόπου χρειάζεται σοβαρό και τίμιο διάλογο. Με στοιχεία, ιδέες και πρόγραμμα. Όλα αυτά δε γίνονται στα παράθυρα των δελτίων ειδήσεων ούτε αποκλείοντας του άμεσα ενδιαφερόμενους και τους έχοντες γνώση.