Με δέσμη ρηξικέλευθων προτάσεων που θα διασφαλίσουν αφενός την ομαλή ολοκλήρωση του τρέχοντος ΕΣΠΑ, αλλά και την ταχύτερη και χωρίς προβλήματα εκκίνηση της νέας προγραμματικής περιόδου, ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός παρουσίασε τον αναπτυξιακό σχεδιασμό για τη Θεσσαλία έως το 2020, στο πλαίσιο της 1ης Επιτροπής Παρακολούθησης του Π.Ε.Π. Θεσσαλίας 2014 – 2020 η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αγριά του Βόλου.
Στη συνεδρίαση του κορυφαίου οργάνου παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας υλοποίησης του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος της Θεσσαλίας, συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο γενικός γραμματέας ΕΣΠΑ και Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας κ. Αλέξης Χαρίτσης και η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Παλαιολόγου.
Το νέο ΠΕΠ Θεσσαλίας για την περίοδο 2014 – 2020 είναι προϋπολογισμού 401 εκ. ευρώ, στα οποία προστίθενται εκχωρημένοι πόροι ύψους 85 εκ. ευρώ από το Ταμείο Συνοχής για έργα υποδομών (ύδρευση, αποχέτευση, διαχείριση απορριμμάτων κ.α.), ενώ αναμένεται με την ολοκλήρωση της διαβούλευσης με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να εκχωρηθεί επίσης το 40% περίπου των πόρων του Γεωργικού Ταμείου συνολικά στις Περιφέρειες.
Αναφερόμενος στην εν εξελίξει προγραμματική περίοδο, ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός επανέλαβε την ανάγκη παράτασης του ΕΣΠΑ 2007 – 2013 κατά ένα έτος, τονίζοντας όμως πως ουδείς οφείλει να εφησυχάσει, ενώ πρότεινε την παροχή οικονομικής διευκόλυνσης εν είδει «κεφαλαίου κίνησης» αποκλειστικά για τα έργα του ΕΣΠΑ, που διασφαλίζει την απρόσκοπτη χρηματοδότηση και ολοκλήρωση των έργων.
Σε ότι αφορά το νέο ΕΣΠΑ 2014 – 2020, στάθηκε στην ανάγκη ύπαρξης «τρίμηνων προκαταβολών πληρωμών» και χρημάτων «κλειδωμένων» αποκλειστικά για το ΕΣΠΑ με ευθύνη είτε του Υπουργείου, είτε των Περιφερειών.
«Αυτά πρέπει να γίνουν αν θέλουμε να σώσουμε την οικονομία μας, τις θέσεις εργασίας, την ολοκλήρωση των έργων, την αποτελεσματικότητα της Ευρώπης και την αποτελεσματικότητα της επικουρικότητας, της συνεργασίας και της συνέργειας» εξήγησε χαρακτηριστικά ο κ. Αγοραστός.
Ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Αναλυτικά η ομιλία του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστού: «Ξεκινάμε εδώ από την Αγριά, τη Θεσσαλία την πρώτη σημαντική επιτροπή παρακολούθησης του νέου επιχειρησιακού προγράμματος για τη Θεσσαλία 2014-2020. Ενός προγράμματος κάτω από δύσκολες προϋποθέσεις σκληρού αρνητικού περιβάλλοντος, γι’ αυτό και απαιτείται ειδική διαδικασία, απαιτείται το αυτονόητο. Επειδή όμως το αυτονόητο στη χώρα μας έχει χάσει την έννοια του χρόνου, του τόπου και της διαδικασίας, πρέπει να σας πω ότι στο νέο ΕΣΠΑ χρειάζονται αρχές και αξίες.
Πρώτη αξία είναι η συνέργεια. Πραγματική συνέργεια στην πράξη. Δεύτερον χρειάζεται σκληρή δουλειά. Τρίτον χρειάζεται ομοψυχία και ομοθυμία. Τέταρτον χρειάζεται σημαντική προσήλωση, αγάπη και πίστη σε αυτό που κάνουμε. Πρέπει να ξεχάσουμε ότι ξέραμε που μας οδήγησε σε ναυάγια και ημιτελή έργα.
Έκτο, πρέπει να ψάχνουμε να βρίσκουμε έξυπνες λύσεις. Έβδομο, πρέπει να παράγουμε, γιατί χωρίς παραγωγή δεν πρόκειται να πάμε πουθενά και το λέω αυτό γιατί σήμερα είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες από το παρελθόν όπου υπήρχαν πολλές πηγές χρηματοδότησης. Σήμερα υπάρχουν προβλήματα τα οποία βιώνουμε καθημερινά και προσπαθούμε να λύσουμε.
Θα ήθελα να πω σε όλους τους επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς ότι πρέπει να μιλήσουν και στα μέλη τους – εμείς θα μιλήσουμε και στην επιχειρηματική κοινότητα – για να έχουμε σοβαρά έργα. Γιατί δε μπορώ να φανταστώ μία χώρα σαν την Ελλάδα με ένα τέτοιο λαμπρό επιστημονικό προσωπικό, χρόνια τώρα να έχει αστοχίες σε μελέτες. Δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν: πρώτον ότι δεν μπορούν να το κάνουν ή δεύτερον ότι άλλο θέλουν να κάνουν. Και στις δύο περιπτώσεις είναι καταστροφικό για το έργο και την οικονομία, ενώ όλα τα βάρη μεταθέτονται αλλού. Η παραγωγή μετάθεσης ευθυνών – η οποία είναι η μόνη παραγωγή που ανθεί στις ημέρες μας- θα πρέπει να σταματήσει πλέον και να αναλάβουν κάποιοι τις ευθύνες τους.
Ακόμη, πρέπει να πούμε προς όλους, τις υπηρεσίες μας αλλά και τους φορείς, ότι πρέπει επιτέλους η διάσταση του χρόνου να μπει στη ζωή μας. Δεν υπάρχει χρόνος για να μεταφέρουμε τις αποφάσεις στο μέλλον. Δεν υπάρχει χρόνος για να βάζουμε κάτω από το χαλί την απόφαση. Πρέπει τη διάσταση του χρόνου να τη βάλουμε παντού και μάλιστα με ποινή. Πρέπει να θέσουμε χρονοδιαγράμματα που όμως στη χώρα μας δεν υπάρχουν. Έχουν τιναχθεί, με αποτέλεσμα να έχουμε επιπτώσεις στην εργασία, στην οικονομία, στο έργο, στην αποτελεσματικότητα και στην παραγωγή του έργου. Πολλές φορές μάλιστα χάνεται και η αξία της παραγωγής γιατί έχει απαξιωθεί το έργο από τη χρονική διάσταση.
Θα πρέπει πλέον να καταλάβουμε ότι είμαστε ένα, όλοι σε αυτή την προσπάθεια. Δεν μπορεί να υπάρξουν διακρίσεις. Επηρεάζει τον καθένα μας αυτή η προσπάθεια. Πρέπει να ανασκουμπωθούμε, να δουλέψουμε σκληρά και να διαβάσουμε. Να ξέρουμε τους κανόνες και τις διαδικασίες. Τα «ναι μεν αλλά» και το «υπόσχομαι σε όλους τα πάντα» πρέπει να σταματήσουν. Είναι θέμα ζωής, επιβίωσης, παραγωγής εθνικού πλούτου, σοβαρότητας, υπευθυνότητας, αλληλεγγύης αλλά και θέμα προσφοράς στις επόμενες γενιές. Αρκετό οξυγόνο έχουμε αφαιρέσει από τους νέους. Δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε άλλο από εκείνους που είναι το οξυγόνο της ζωής και φορείς νέων ιδεών.
Προσωπικά χαίρομαι πραγματικά – και χάρηκα από την πρώτη στιγμή – που είναι νέος ηλικιακά ο γενικός γραμματέας στο Υπουργείο. Γιατί έχει ένα μέλλον μπροστά του, θέλει να πετύχει και κατανοεί τις νέες προκλήσεις.
Και κάποτε, πρέπει όλοι μας να κάνουμε μία θεραπεία αλήθειας γιατί η αλήθεια μόνο μας σώζει. Τίποτε άλλο. Και να υπάρχουν δείκτες εμπιστοσύνης.
Ο καθένας, απ’ όπου κι αν προέρχεται, ό,τι και αν πρεσβεύει, απ’ όποια αφετηρία κι αν ξεκινά, αυτό δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο για μία συνεργασία με στόχο ένα αποτελεσματικό έργο. Ξεκάθαρα πράγματα. Αυτή είναι η θετική δύναμη αλλαγής που εκπέμπει εδώ και τέσσερα χρόνια η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Γιατί με συνεκτικό τρόπο, φθάσαμε σε 1300 έργα προϋπολογισμού 1,5 δις ευρώ τα οποία είτε είναι εν εξελίξει, είτε ολοκληρωμένα. Αυτά είναι έργα που τα κάναμε όλοι μαζί.
Με συνεργασία φθάσαμε στα αποτελέσματα αυτής της απορροφητικότητας και με συνεργασία ξεκινάμε γιατί ξέρουμε ότι υπάρχουν προβλήματα.
Για να επιτευχθεί όμως η ανάπτυξη, η αύξηση της απασχόλησης και να υπάρξουν νέες θέσεις εργασίας απαιτούνται σημαντικές αλλαγές στο κράτος και στην οικονομία.
Η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων εξαρτάται από τον τόπο που θα υιοθετηθούν.
Η μεταρρυθμιστική αποτελεσματικότητα άπτεται του τρόπου που σχεδιάζονται και υλοποιούνται. Αποσπασματικότητα, προχειρότητα, έλλειψη τεκμηρίωσης και επιχειρησιακού σχεδιασμού, κακή ποιότητα νομοθεσίας, απουσία υποστηρικτικών κειμένων δημόσιας πολιτικής, ρυθμίσεις χωρίς σχέδιο, έλλειμμα παρακολούθησης της εφαρμογής, αποτελούν ορισμένες από τις παθογένειες των μεταρρυθμίσεων.
Η ψήφιση νόμων να εντάσσεται σε ένα συνεκτικό επιχειρησιακό πρόγραμμα, με μελέτη εφαρμογής, ανάλυση δεδομένων, ανακατανομή αρμοδιοτήτων, ανάλυση εναλλακτικών μοντέλων, με προετοιμασία των βημάτων μετάβασης από το παλιό στο νέο με σύστημα διαρκούς αξιολόγησης επιπτώσεων.
Οι αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις δε θα έλθουν από έναν ανέξοδο πολιτικό βολονταρισμό, αλλά μόνο από μεθοδική εργασία και συστηματική παρακολούθηση και μία τεχνοκρατική ανάλυση.
Σήμερα είμαστε σε μία δύσκολη εποχή, θα έλεγα στο «σημείο μηδέν» καθώς υπάρχουν πολλά προβλήματα στο ΕΣΠΑ που «τρέχει» κι αυτό οφείλεται στο ότι είμαστε στο τέλος και πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Οφείλεται επίσης στην χαλαρότητα η οποία επικρατεί γιατί υπάρχει μία αβεβαιότητα κι ένας φόβος για το τι θα γίνει την επόμενη ημέρα, στην έλλειψη του συνόλου της χρηματοδότησης σε ορισμένα έργα, στην απουσία σωστού προγραμματισμού και εκ των πραγμάτων βρισκόμαστε σε μία δύσκολη εποχή.
Γι’ αυτό και ζητήσαμε, συνεννοηθήκαμε εδώ και πολύ καιρό, να πάμε σε παράταση. Μπορεί οι Ευρωπαίοι να λένε ότι έχουμε 93% απορροφητικότητα, το θέμα όμως δεν είναι η απορροφητικότητα αλλά η ολοκλήρωση των έργων γιατί υπάρχουν τρία κακά σενάρια σε περίπτωση μη παράτασης.
Το πρώτο είναι τα έργα αυτά να παραμείνουν ημιτελή, άρα δε θα έχουμε την αποδοτικότητα και την προστιθέμενη αξία τους, θα είναι επικίνδυνα και θα δημιουργήσουν οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική στρέβλωση.
Το δεύτερο είναι αυτά να χρηματοδοτηθούν από εθνικούς πόρους και από δάνεια. Επίσης αυτό το σενάριο είναι κακό γιατί αυξάνεται η δανειοδότηση.
Το τρίτο είναι κάποια από αυτά – όσα μπορούν – να πάνε στην επόμενη προγραμματική περίοδο και αυτό είναι πάλι άσχημο σενάριο. Γιατί όταν πάνε τα παλιά έργα στη νέα περίοδο, αυτό σημαίνει πως δεν κάνεις νέα έργα. Άρα χάνουμε και σ’ αυτή την περίπτωση.
Έθεσα τη διάσταση του χρόνου προηγουμένως γιατί φοβάμαι πως όλα αυτά τα χρόνια, ίσως χάσαμε ένα ολόκληρο ΕΣΠΑ λόγω των καθυστερήσεων.
Σκοπός λοιπόν δεν είναι να μελλοποιήσουμε το παρόν, αλλά να προεξοφλήσουμε το μέλλον.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΣΠΑ
Σε αυτή την προσπάθεια εμείς καταθέσαμε τις εξής προτάσεις:
Πρώτον να δοθεί παράταση ενός χρόνου για να ολοκληρωθούν τα έργα του τρέχοντος ΕΣΠΑ. Η χώρα μας δεν βρέθηκε ποτέ σε τέτοια δυσχερή και ειδική περίπτωση ποτέ στο παρελθόν, όπως σήμερα.
Δεύτερον, για το ΕΣΠΑ 2007 – 2013, να δοθεί μία οικονομική διευκόλυνση, εν είδει «κεφαλαίου κίνησης» το οποίο να είναι αποκλειστικά για έργα ΕΣΠΑ. Αυτό το κεφάλαιο μπορεί να χρηματοδοτεί απρόσκοπτα τα έργα, στη συνέχεια να γίνεται η δήλωση πληρωμής και να παίρνει η χώρα μας πίσω τα χρήματα. Είναι η λύση που πρέπει να εφαρμόσουν εάν θέλουν να βοηθήσουν την κοινωνία, την ανάπτυξη, την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Η δεύτερη λύση αφορά το νέο ΕΣΠΑ το οποίο θα πρέπει να έχει τρίμηνες προκαταβολές πληρωμών. Και εξηγούμαι: με ευθύνη των Περιφερειών ή του γενικού γραμματέα του ΕΣΠΑ, να υπάρχουν τα χρήματα αυτά «κλειδωμένα» αποκλειστικά για το ΕΣΠΑ. Το ποσό αυτό θα ανανεώνεται κάθε φορά που θα πραγματοποιείται δήλωση πληρωμής, ενώ τα χρήματα αυτά μπορούμε να τα βρούμε τεχνοκρατικά.
Αυτά πρέπει να γίνουν αν θέλουμε να σώσουμε την οικονομία μας, τις θέσεις εργασίας, την ολοκλήρωση των έργων, την αποτελεσματικότητα της Ευρώπης και την αποτελεσματικότητα της επικουρικότητας, της συνεργασίας και της συνέργειας.
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ
Η Επιτροπή Παρακολούθησης αποτελεί το κορυφαίο όργανο στην υλοποίηση του ΠΕΠ Θεσσαλίας. Τόσο η σύνθεσή της , όσο και οι αρμοδιότητές της όπως καθορίζονται από το θεσμικό πλαίσιο, αποτελούν εχέγγυο για την ορθή και έγκαιρη πορεία του Προγράμματος προς την επίτευξη των στόχων του.
Η σημερινή 1η Συνεδρίαση, σηματοδοτεί την ουσιαστική έναρξη του Προγράμματος που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2014.
Ενός Προγράμματος που σχεδιάστηκε συλλογικά , λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους και προϋποθέσεις του κανονιστικού πλαισίου, την υφιστάμενη κατάσταση, τις ανάγκες και δυνατότητες της περιφέρειάς μας, τα αποτελέσματα της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης.
Σχεδιάστηκε σε συνέργεια με τα Τομεακά Προγράμματα, αποτυπώνοντας τη Στρατηγική της δικής μας Περιφέρειας για την περίοδο έως το 2020.
Ενός Προγράμματος που στοχεύει σε μία (1) και μόνο Περιφέρεια και έχει Περιφερειακή Διαχείριση, και όχι με το σύστημα που εφαρμόστηκε στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο (2007-2013) με τη συνάθροιση Περιφερειών σε Περιφερειακά Προγράμματα και με Κεντρική Διαχείριση από το Υπουργείο (τέως) Ανάπτυξης (νυν) Οικονομίας.
Είναι ένα Πρόγραμμα προϋπολογισμού 401 εκ. ευρώ Δημόσια Δαπάνη, με 80% ποσοστό συγχρηματοδότησης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.).
Ο πολυταμειακός και πολυτομεακός χαρακτήρας του ΠΕΠ Θεσσαλίας , όπως και όλων των Περιφερειακών Προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020, είναι μια νίκη που πέτυχαν οι Αιρετές Περιφέρειες στο σχεδιασμό του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Η αποκέντρωση των πόρων , είναι στόχευση της Περιφερειακής Πολιτικής , ήταν στόχος μας και είμαστε σίγουροι ότι θα δράσει αναπτυξιακά για τις Περιφέρειες της χώρας.
Πρέπει βέβαια να αναφέρουμε ότι διεκδικήσαμε περισσότερους πόρους και τομείς, όπως και επιπλέον πόρους σε συγκεκριμένους Θεματικούς Στόχους –όπως είναι ο Θεματικός Στόχος 8 : Απασχόληση, ή ο Θ.Σ. 11 : δημόσια διοίκηση – που τελικά δεν μας δόθηκαν κατά την κατανομή των πόρων στα Προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Και η διεκδίκησή μας αυτή είχε στόχο την αποκέντρωση, τον ολοκληρωμένο αυτοτελή χαρακτήρα των Προγραμμάτων στοχευμένων στις ανάγκες κάθε Περιφέρειας, καθώς και την επιτάχυνση της υλοποίησής τους, καθόσον ως Περιφέρειες αποδείξαμε ότι οι ταχύτητες μας στην υλοποίηση είναι υψηλές, σταθερές, ποιοτικές και αποτελεσματικές.
Κερδίσαμε ωστόσο, την «εκχώρηση» διαχείρισης πόρων του Ταμείου Συνοχής από το Τομεακό Πρόγραμμα ΥΜΕΠΕΡΑΑ για έργα περιβάλλοντος,
όπως επίσης και πόρους άνω του 30% από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ευελπιστούμε σε επιπλέον εκχωρήσεις πόρων από Τομεακά Προγράμματα, προκειμένου να υλοποιηθούν ολοκληρωμένες δράσεις και έργα στις Περιφέρειες της χώρας.
Ως προς την υλοποίηση τώρα των Προγραμμάτων , πρέπει να αναφέρουμε ορισμένα θέματα:
1ον : Επιτάχυνση – Συνεργασία
Απαιτείται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τον καθορισμό του συστήματος διαχείρισης του ΕΣΠΑ, να εκδοθούν οι απαιτούμενες αποφάσεις, να γίνουν νομοθετικές ρυθμίσεις που να επιτρέπουν στις Περιφέρειες να διαχειρίζονται πραγματικά τους πόρους των Περιφερειακών Προγραμμάτων, όπως παραδείγματος χάριν στα προγράμματα ενίσχυσης επιχειρήσεων. Και παράλληλα, να συμμετέχουν οι Περιφέρειες σε διαβουλεύσεις για την έκδοση των Υπουργικών ή Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων που αφορούν δράσεις των Περιφερειακών Προγραμμάτων.
– Ως προς το ζήτημα των «Αιρεσιμοτήτων» που έχουν τεθεί βάση Κανονισμού στα Προγράμματα , πρέπει να αναφέρουμε ότι , παρότι αρμόδιοι φορείς εκπλήρωσής τους είναι Υπουργεία, επηρεάζονται άμεσα και τα Περιφερειακά Προγράμματα. Και αυτό πρέπει να το αντιμετωπίσουμε άμεσα και από κοινού – Περιφέρειες και Υπουργεία – , ώστε να μην υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις , ούτε τυχόν μεταγενέστερες εμπλοκές στο ζήτημα αυτό.
2ον : Δράσεις περιφερειακού ενδιαφέροντος στα Τομεακά Προγράμματα
Για να αποφέρουν το μέγιστο των αποτελεσμάτων τους τα έργα που πρόκειται να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, πρέπει να δράσουν συνεργατικά τα Περιφερειακά Προγράμματα με τα Τομεακά. Η έκφραση άποψης εκ μέρους των Περιφερειών για τα έργα περιφερειακής εμβέλειας που προωθούνται στα Τομεακά Προγράμματα, κρίνουμε ότι είναι απαραίτητη. Ευελπιστούμε ότι η συμμετοχή της Ένωσης Περιφερειών δια εκπροσώπου της στις Επιτροπές Παρακολούθησης των Τομεακών Προγραμμάτων, θα λειτουργήσει στην κατεύθυνση αυτή.
3ον : Κοινωνικό Ταμείο στα ΠΕΠ
Εδώ απαιτείται πολλή δουλειά και σοβαρότητα και φυσικά να μην στέλνει η Αθήνα το ¨μπαλάκι¨ στην επαρχία. Χρειάζεται η συνεργασία. Οι πόροι του Κοινωνικού Ταμείου στο Θεματικό Στόχο 9 : Κοινωνική Ένταξη και αντιμετώπιση της φτώχειας, καλύπτουν ανάγκες της περιφέρειας και των συνανθρώπων μας που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ή κινδυνεύουν με κοινωνικό αποκλεισμό, στηρίζοντάς τους στις θέσεις εργασίας τους ή σε εξεύρεση θέσεων εργασίας, στο πλαίσιο εθνικών πολιτικών. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι οι πόροι που διατίθενται δεν επαρκούν για να καλύψουν όλες τις ανάγκες.
Πέραν της Εθνικής Στρατηγικής Κοινωνικής Ένταξης, εκπονούνται λοιπόν και Περιφερειακές Στρατηγικές , οι οποίες καταγράφουν τις ανάγκες και θα δώσουν τις κατευθύνσεις και στόχους που πρέπει να καλυφθούν από τα ΠΕΠ.
Στο πλαίσιο αυτό, η διαχείριση των πόρων πρέπει να γίνει με προσοχή και στόχευση στο βέλτιστο των αποτελεσμάτων και στόχων που έχουν τεθεί , και όχι αποσπασματικά, χωρίς ιεράρχηση ούτε αποτίμηση υφιστάμενης κατάστασης.
4ον : Δημόσια Διοίκηση και Δικαιούχοι
Το Πρόγραμμα της Θεσσαλίας, όπως και κάθε άλλο Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, για να υλοποιηθεί επιτυχώς , πρέπει εκτός του καλού σχεδιασμού του και ενεργοποίησής του, να βασίζεται σε μια δυνατή δημόσια διοίκηση και σε ικανούς Δικαιούχους.
Η Δημόσια Διοίκηση είναι αυτή που θα επιταχύνει τις αδειοδοτήσεις και εγκρίσεις των μελετών των έργων , ή θα λειτουργήσει ως εμπόδιο καθυστέρησης ωρίμανσης των έργων που όλοι περιμένουμε. Ενδεικτικά, οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, η διαδικασία των απαλλοτριώσεων κ.α.
Οι Δικαιούχοι είναι αυτοί που πρέπει να είναι επαρκείς για να υλοποιήσουν τα έργα όπως σχεδιάστηκαν και εντάσσονται στα Προγράμματα, στους χρόνους που αρχικά καθορίστηκαν. Και η «επάρκεια» των Δικαιούχων είναι και πρέπει να είναι μια δυναμική διαδικασία, δηλαδή ελεγχόμενη από τη φάση ένταξη ενός έργου στο ΕΣΠΑ έως την ολοκλήρωσή του.
Και για τις δύο περιπτώσεις, υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο επαρκές.
Η τήρησή του όμως, δεν είναι πάντα δεδομένη.
Απαιτείται λοιπόν, να στηριχθούν οι Δημόσιες Υπηρεσίες που είναι εμπλεκόμενες με τις δράσεις των Προγραμμάτων, όπως και οι Δικαιούχοι Φορείς των έργων, ώστε να έχουμε έγκαιρα και ορθά αποτελέσματα στα Προγράμματα.
Έχουμε καταθέσει κάποιες προτάσεις για την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, ώστε να μεταφερθούν στην Περιφέρεια κάποιες αρμοδιότητες ώστε να έχει ένας την ευθύνη και να επιταχύνονται οι διαδικασίες.
Και βέβαια, όπου το νομοθετικό πλαίσιο επιδέχεται απλοποιήσεων, αυτό πρέπει να το δούμε άμεσα ώστε με χειρουργικές ενέργειες να ξεμπλοκάρουμε διαδικασίες.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ «ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ»
Ξεκινάμε την ενεργοποίηση του νέου Περιφερειακού Προγράμματος της Θεσσαλίας, με την πρόταση «Εξειδίκευσης» που καταθέτουμε σήμερα προς συζήτηση και έγκριση από την Επιτροπή.
Είναι μια πρόταση που γίνεται μετά από πλήρη διερεύνηση δυνατότητας ενεργοποίησης στην παρούσα φάση, όλων των δράσεων που περιλαμβάνει το ΠΕΠ.
Έτσι,
- Προτείνουμε ενεργοποίηση δράσεων στον Θεματικό Στόχο 1 με Πιλοτική δράση εφαρμογής αποτελεσμάτων έρευνας στις επιχειρήσεις , στοχευμένη στις προτεραιότητες της RIS3 Θεσσαλίας .
- Προτείνουμε ενεργοποίηση δράσης επιχειρηματικότητας στον Θεματικό Στόχο 3.
Για τις 2 αυτές περιπτώσεις , προτείνουμε την υλοποίηση μέσω Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης (Ε.Φ.Δ.) όπως ορίζει ο Νόμος του ΕΣΠΑ και με βούληση της Περιφέρειας να είναι αυτός η Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού της Περιφέρειας. Τόσο για την επιλογή του Ε.Φ.Δ. όσο και για την ενεργοποίηση των δράσεων, απαιτείται άμεση στενή συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομίας, ώστε να αντιμετωπιστούν θέματα διαχειριστικά και να γίνουν οι όποιες νομοθετικές ρυθμίσεις απαιτούνται, άμεσα, ώστε να μην υπάρχει καθυστέρηση.
- Προτείνουμε ενεργοποίηση δράσεων στο Θεματικό Στόχο 6 , που αφορούν σε έργα πόσιμου ύδατος και διαχείρισης λυμάτων σε στοχευμένες περιπτώσεις σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.
- Προτείνουμε ενεργοποίηση δράσεων στο Θεματικό Στόχο 7 , που αφορούν σε σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο Διευρωπαϊκών Δικτύων, καθώς και οδικών συνδέσεων αυτού .
- Ενεργοποίηση δράσεων στο Θεματικό Στόχο 10 , που αφορούν σε Υποδομές Υγείας.
- Ενεργοποίηση δράσεων Τεχνικής Υποστήριξης ΕΤΠΑ και ΕΚΤ και τέλος,
- Ενεργοποίηση δράσεων Κοινωνικού Ταμείου στον Θεματικό Στόχο 9 . Αυτές αφορούν στις δράσεις «επαγγελματικής και οικογενειακής εναρμόνισης» (βρεφονηπιακοί σταθμοί και Κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών , και αντίστοιχα για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες), καθώς και στην υποστήριξη εκπαίδευσης παιδιών ΑΜΕΑ.
Πρόθεσή μας, όπως καταγράφεται στην εισήγηση που κατατέθηκε, είναι η άμεση ενεργοποίηση των δράσεων αυτών, μέχρι τον Σεπτέμβριο, με την οριστικοποίηση των διαχειριστικών θεμάτων που εκκρεμούν.
Ως προς τις λοιπές δράσεις , για τις οποίες δεν προτείνουμε Εξειδίκευσή τους στην παρούσα φάση , σας αναφέρουμε ότι εκκρεμούν θέματα αιρεσιμοτήτων και αυτοδεσμεύσεων του Προγράμματος ή και μη ωριμότητάς τους στην παρούσα φάση.
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
Ειδική αναφορά ωστόσο, πρέπει να γίνει στις δράσεις που αφορούν σε Διαχείριση Απορριμμάτων στο ΠΕΠ. Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω το Υπουργείο Περιβάλλοντος το οποίο μας έχει κάνει την εκχώρηση και έχουμε καταλήξει σε ένα σύμφωνο συνεργασίας το οποίο είναι σοβαρό, αξιόπιστο, ειλικρινές και ξέρει ο καθένας το ρόλο του.
Οι δράσεις δεν προχωράνε λόγω μη έγκρισης του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) και του ΠΕΣΔΑ Θεσσαλίας έως σήμερα. Το αρμόδιο Υπουργείο είναι σε φάση οριστικοποίησης του Εθνικού Πλαισίου, ώστε το – από τον Ιανουάριο 2015 κατατεθειμένο προς έγκριση – ΠΕΣΔΑ Θεσσαλίας να αναμορφωθεί αναλόγως και προωθηθεί για έγκριση.
Εδώ όμως αναφέρουμε :
- η Θεσσαλία είναι μια πράσινη Περιφέρεια : κανένας ΧΑΔΑ εδώ και κάποια χρόνια, εν λειτουργία όλοι οι απαιτούμενοι ΧΥΤΑ και το σύστημα Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), όπως και Κέντρα Διαλογής Ανακύκλωσης.
- Ο ΠΕΣΔΑ όπως εκπονήθηκε ήδη, για να επικαιροποιηθεί στις στοχεύσεις του ΕΣΔΑ που προωθείται, απαιτεί πολύ λίγες αλλαγές , που κυρίως αφορούν στο σύστημα χωριστής συλλογής και διάθεσης ανακυκλωσίμων.
- Για το ΠΕΣΔΑ ακολουθήθηκε μια συνεχής και ευρεία διαβούλευση με τους ΦΟΔΣΑ και τους Δήμους , και υπάρχει συναίνεση για τις θέσεις των Μ.Ε.Α. που προτείνονται, οι οποίοι προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν από πόρους του Ταμείου Συνοχής εκχωρημένους στην Περιφέρειά μας ήδη. Από τη Μελέτη Εναλλακτικών Σεναρίων και τη διαβούλευση , προέκυψε ότι η κατασκευή τους θα γίνει με δημόσια δαπάνη.
- Το ΠΕΠ περιλαμβάνει επιδεικτικές δράσεις ανακύκλωσης , όπως οικιακή κομποστοποίηση, καφές κάδους, πράσινα σημεία , δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
- Για να επιτύχουμε τους στόχους του ΠΕΣΔΑ, πρέπει να ξεκινήσουμε άμεσα.
Σε συνέχεια αυτών, προτείνουμε και εισηγούμαι στην Επιτροπή Παρακολούθησης, να προωθηθούν οι δράσεις του ΠΕΠ Διαχείρισης Απορριμμάτων, σε ενεργοποίηση στο αμέσως προσεχές διάστημα, ως Πιλοτικές – Επιδεικτικές , συνεισφέροντας στους στόχους του προς έγκριση ΠΕΣΔΑ. Η αυτοδέσμευση του ΠΕΠ , λόγω των όσων προαναφέρθηκαν, να μην ισχύσει για τις δράσεις αυτές, με σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι δράσεις κυρίως στο Θεματικό Στόχο 6 , δεν ενεργοποιούνται στην παρούσα φάση , καθόσον σε σημαντικό μέρος τους προβλέπεται να συνεισφέρουν στα Ολοκληρωμένα Προγράμματα που περιλαμβάνει το ΠΕΠ, είτε αυτά είναι Ολοκληρωμένα Προγράμματα Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΒΑΑ), είτε Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) είτε Προγράμματα με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤοΚ).
Ξεκινάμε – άμεσα με την ολοκλήρωση του Οδηγού από το Υπουργείο Οικονομίας – , την εξειδίκευσή τους , στοχεύοντας στην επόμενη Συνεδρίαση της Επιτροπής, να κατατεθεί πρόταση εξειδίκευσης.
Τα Κριτήρια επιλογής των Έργων στις Δράσεις που εξειδικεύονται, δομήθηκαν έτσι ώστε να καλύπτουν τις κανονιστικές απαιτήσεις και τη στόχευση της κάθε δράσης.
Κλείνοντας, πρέπει να τονίσω για μια ακόμα φορά , ότι η επιτυχής, πλήρης και έγκαιρη ολοκλήρωση του τρέχοντος Προγράμματος Θεσσαλίας περιόδου 2007-2013, αποτελεί προϋπόθεση για την ορθή έναρξη του νέου ΠΕΠ. Ανεξάρτητα του αν θα λάβουμε παράταση ή όχι, εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι τέλος του 2015. Πρέπει να δουλεύουμε σκληρά για να ολοκληρωθούν εγκαίρως τα έργα, κλείνοντας τα αυτιά σε αυτούς που λένε πως «έχουμε καιρό».
Υποστηρίξαμε ως Περιφέρειες και συνεχίζουμε την προσπάθεια, να πάρουν παράταση τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2007-2013 για 1 έτος. Η οικονομική συγκυρία των δημοσίων επενδύσεων της χώρας , η στενότητα της αγοράς, η –τουλάχιστον- επιφύλαξη των αναδόχων των έργων για συνέχιση των υψηλών ρυθμών απόδοσης που είχαν στα έργα, το σταμάτημα ουσιαστικά των ιδιωτικών επενδύσεων, αποτελούν αντικειμενικά ανασταλτικό παράγοντα έγκαιρης ολοκλήρωσής τους.
Και κάθε καθυστέρηση πέραν της λήξης του 2015, σημαίνει εθνική χρηματοδότηση, σημαντικού ύψους που επιβαρύνει επιπρόσθετα την εθνική οικονομία.
Ή για κάποιες κατηγορίες έργων, σημαίνει μεταφορά τους στο νέο ΠΕΠ , άρα απομείωση διαθέσιμων πόρων στο νέο ΠΕΠ , αλλά ταυτόχρονα ελλιπή ολοκλήρωση του τρέχοντος ΠΕΠ.
Είναι δύσκολο το ζήτημα της παράτασης και το γνωρίζουμε, απαιτεί απόφαση όλων των κρατών, αλλά ευελπιστούμε σε θετική κατάληξη , έγκαιρα – το συντομότερο δυνατόν.
Αλλά, δεν εφησυχάζουμε. Έχουμε λήξη Προγράμματος στο τέλος 2015, η χρηματοδότηση πρέπει να είναι απρόσκοπτη στα έργα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και όλες τις Συλλογικές Αποφάσεις, η υλοποίηση των έργων πρέπει να γίνεται με στενή παρακολούθηση και ευθύνη φορέων τους και με τους μέγιστους ρυθμούς.
Δεν θέλουμε ουρές για εθνικούς πόρους, δεν θέλουμε μεταφορές έργων στο 2014-2020.
Το Πρόγραμμα της Θεσσαλίας στο 2007-2013, προϋπολογισμού 498 εκ. ευρώ, περιλαμβάνει δημόσια έργα και επενδύσεις, που διαχειρίζονται από αρκετούς Ενδιάμεσους Φορείς Διαχείρισης.
Σήμερα , το ποσοστό των εντάξεων υπερβαίνει το 138%, το ποσοστό των Νομικών δεσμεύσεων το 120%, ενώ το ποσοστό των επιλέξιμων δαπανών το 84%.
Στα μεγέθη αυτά συνεισφέρουν πολλά έργα που είναι σε εξέλιξη. Στο πλαίσιο της «εξυγίανσης» Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, προβλέφθηκε στο ΠΕΠ για ορισμένα δημόσια έργα η μεταφορά – εν όλο ή εν μέρει (phasing)- στο ΠΕΠ 2014-2020, ώστε να «κλείσει» το Πρόγραμμα σε ποσοστό αποδεκτής υπέρβασης του 100%.
Κάθε άλλη καθυστέρηση υλοποίησης έργων θα λειτουργήσει αρνητικά στην ομαλή περαίωση του Προγράμματος και σε βάρος του νέου ΠΕΠ.
Είμαστε εδώ και το παρόν και το μέλλον της Θεσσαλίας. Δεν θα τα πάμε καλά εάν δεν ενώσουμε τις δυνάμεις μας αφήνοντας τον ανέξοδο λαϊκισμό. Πρέπει να βάλουμε στόχους σοβαρούς και υπεύθυνους για να προχωρήσουμε».
Ο Γ.Γ. ΕΣΠΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Σε δηλώσεις του ο γενικός γραμματέας ΕΣΠΑ και Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας κ. Αλέξης Χαρίτσης τόνισε τα εξής: «το τελευταίο διάστημα έχει γίνει ένας πραγματικός αγώνας δρόμου ούτως ώστε να προχωρήσουμε στην ομαλή ολοκλήρωση των προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2007 – 2013 και ταυτόχρονα να ενεργοποιήσουμε το νόμο 4314 ο οποίος ψηφίστηκε παραμονές Χριστουγέννων του 2014, έτσι ώστε να προχωρήσουν άμεσα τα προγράμματα της νέας προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020. Αυτή είναι μία δουλειά επίπονη η οποία γίνεται παράλληλα και προς τις δύο κατευθύνσεις, ώστε να μην επιβαρυνθεί πολύ το εθνικό σκέλος των δημοσίων επενδύσεων το επόμενο διάστημα, αλλά ούτε και τα προγράμματα της νέας περιόδου να έχουν τον φόρτο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, για να μπορέσουμε απρόσκοπτα να προχωρήσουμε στην υλοποίηση της νέας προγραμματικής περιόδου.
Οι επιτροπές παρακολούθησης που διεξάγονται αυτές τις ημέρες – γι’ αυτό βρισκόμαστε και σήμερα εδώ μαζί με τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Αγοραστό – σηματοδοτούν την έναρξη των προγραμμάτων της νέας περιόδου. Θα εγκριθεί η πρώτη εξειδίκευση των προγραμμάτων και μετά από αυτή την εξειδίκευση, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην έκδοση των πρώτων προσκλήσεων για τα προγράμματα της νέας περιόδου μέσα στο καλοκαίρι, για να αρχίσουν να τρέχουν τα προγράμματα και να υπάρξει μία κίνηση στην οικονομία που τόσο έχουμε ανάγκη σ’ αυτή τη συγκυρία».
