Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο έρχονται στη δημοσιότητα υποθέσεις παραμέλησης και καταστροφής αρχειακών συνόλων (π.χ. δημοτικών και κοινοτικών αρχείων, αρχείων επιχειρήσεων κ.ά.) ή καπηλείας και εμπορίας αρχειακών συλλογών, ακόμα και δημόσιων αρχείων. Το γεγονός αυτό έστρεψε πρόσφατα μια μικρή ομάδα νέων ιστορικών (Παναγιώτης Ανδριανόπουλος, Στέφανος Βαμιεδάκης, Γιώργος Γάσιας, Γιάννης Γονατίδης, Χρήστος Χρυσανθόπουλος) στην ιδέα να σχεδιάσουν μια διαδικτυακή «γραμμή επικοινωνίας» για τη διάσωση ιστορικών αρχείων και πολιτισμικού υλικού γενικότερα. Ο ιδιότυπος αυτός, αρχειακού-πολιτισμικού, χαρακτήρα αυτός «συναγερμός» έχει τίτλο «Archive Alert» και χρηματοδοτήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης επιστημονικών εταιρειών 2016. Στην Καρδίτσα το Archive Alert θα παρουσιαστεί μέσα στο φθινόπωρο με πρωτοβουλία του Ιστορικού-Λαογραφικού Μουσείου «Λ.& Ν. Σακελλαρίου» του Δήμου Καρδίτσας/ΔΟΠΑΚ.
Το τρίπτυχο, στο οποίο στηρίζεται επιγραμματικά η ιδέα δημιουργίας του είναι «Εντόπισε – Δήλωσε – Σώσε» και ο στόχος του είναι να προκαλέσει μεμονωμένα άτομα, συλλογικότητες και την πολιτεία να στρέψουν με μεγαλύτερη θέρμη το ενδιαφέρον τους σε ένα παραμελημένο ζήτημα, αυτό της διάσωσης των ιστορικών αρχείων. Στη συνείδηση των περισσότερων τα ιστορικά αρχεία αποτελούν μόνο παλιά έγγραφα που αφορούν σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα, ενώ στην καθημερινότητά μας παράγουμε πλήθος τέτοιων αρχείων κάθε μορφής (ηλεκτρονικά, έντυπα κ.ά.) τα οποία, μετά τη χρήση τους, αποτελούν ιστορικό υλικό. Οτιδήποτε, λοιπόν, έρχεται από το παρελθόν, ανεξαρτήτως όγκου, χρονολογίας, περιεχομένου και υποστρώματος είναι αναγκαίο να διασωθεί και να αποφασίσουν οι αρμόδιοι φορείς σε ποιο βαθμό θα καταστραφεί, έτσι ώστε να μη χαθούν σημαντικές πληροφορίες.
Μέσω του «Archive Alert» μεμονωμένα άτομα, φορείς και συλλογικότητες μπορούν να δηλώνουν αρχεία και κάθε άλλο υλικό, το οποίο αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά (οπτικοακουστικό υλικό, χάρτες, φωτογραφίες, έντυπα, εφημερίδες, αφίσες κ.ά.). Υλικό που κατέχουν ή εντόπισαν ή αντιλήφθηκαν και θεωρούν ότι κινδυνεύει, λόγω άγνοιας, αμέλειας ή έλλειψης εξειδικευμένης γνώσης σχετικά με τη διάσωση και χρήση του. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα σε όσους/όσες εγγραφούν στην πλατφόρμα και κατέχουν αρχειακό υλικό και ιστορικά τεκμήρια είτε απλώς να τα δηλώσουν προς ενημέρωση των αρχειακών φορέων, είτε να προσκαλέσουν ειδικό προσωπικό για την καταγραφή, ταξινόμηση, διάσωση και αξιοποίησή του.
Η πλατφόρμα επιτρέπει την καταγραφή (επώνυμη και δημόσια ή ιδιωτική) και στη συνέχεια, ανάλογα με το υλικό που δηλώνεται, ενημερώνει με αυτόματο τρόπο όλους τους φορείς τους οποίους μπορεί να τους αφορά. Είναι αναγκαίο να επισημανθεί, πως η χρήση της πλατφόρμας είναι δωρεάν, τόσο για τους χρήστες-πληροφορητές όσο και για τους αρχειακούς φορείς, ενώ απαγορεύεται κάθε είδους αγοραπωλησία αρχειακού και πολιτιστικού υλικού.
Στόχος της πλατφόρμας είναι να λειτουργήσει ως εργαλείο διαμεσολάβησης με νόμιμο τρόπο για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και ανάπτυξης συνεργασιών για τη διάσωση του εν λόγω υλικού. Οι φορείς που μπορούν να εγγραφούν στην πλατφόρμα είναι αναγκαίο να είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και να διαθέτουν αρχειακές συλλογές και διαδικασίες ελεύθερης πρόσβασης στο υλικό. Ο πρώτος και βασικός φορέας συνεργασίας είναι η κεντρική υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Επιπλέον, το όλο εγχείρημα έχει στόχο την αναβάθμιση του αρχειακού υλικού στη συνείδηση των πολιτών και την ενίσχυση του διαλόγου για τη διάσωση και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει. Άλλωστε η συστηματική συγκέντρωση και διάσωση των αρχείων που κινδυνεύουν δεν αποτελεί επιλογή, αλλά κοινωνική και επιστημονική αναγκαιότητα.
Διαδικτυακή Πλατφόρμα: «Archive Alert», www.archivealert.gr
