Το 2001 καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η 6η Νοεμβρίου ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Παρεμπόδιση της Εκμετάλλευσης του Περιβάλλοντος στον Πόλεμο και τις Ένοπλες Συγκρούσεις» , έχοντας ως στόχο να αναδείξει τις καταστροφές που προκαλούνται στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων και να στιγματίσει την κατάχρηση και την άσκοπη βλάβη ενός οικοσυστήματος, στο όνομα στρατιωτικών στόχων.
Αν και η ανθρωπότητα μετρά πάντα τα θύματα του πολέμου κάνοντας απολογισμό των νεκρών, των τραυματιών, των υλικών ζημιών, το περιβάλλον παραμένει το αφανές θύμα του πολέμου. Μόλυνση και ρύπανση των νερών, πυρπόληση καλλιεργειών, αποψίλωση των δασών, δηλητηρίαση του εδάφους, συγκέντρωση τοξικών ουσιών στην ατμόσφαιρα, διαταραχή του οικοσυστήματος και των φυσικών πόρων είναι μερικές μόνο από τις θλιβερές άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του πολέμου στο περιβάλλον που επηρεάζουν τόσο τις εμπόλεμες, όσο και τις μη εμπλεκόμενες χώρες και τον πλανήτη συνολικά.
Χρειάζεται να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στη διασφάλιση ότι η δράση για το περιβάλλον αποτελεί μέρος της πρόληψης των συγκρούσεων, τη διατήρηση της ειρήνης και τις στρατηγικές οικοδόμησης της ειρήνης. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην προσπάθεια κατανόησης της περίπλοκης σχέσης, μεταξύ του πολέμου και του περιβάλλοντος καθώς και του ρόλου που διαδραματίζουν οι φυσικοί πόροι στην τροφοδότηση και χρηματοδότηση της αστάθειας και της βίας. Το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) διαπίστωσε ότι τα τελευταία εξήντα χρόνια τουλάχιστον το 40% του συνόλου των εσωτερικών συγκρούσεων έχουν συνδεθεί με την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, είτε υψηλής αξίας πόρων όπως ξυλεία, διαμάντια, χρυσός και πετρέλαιο ή σπάνιων πόρων όπως η εύφορη γη και το νερό.
Το περιβάλλον συνεχίζει να είναι μεταξύ των θυμάτων του πολέμου, την ίδια στιγμή που η ζήτηση για φυσικούς πόρους εξακολουθεί να αυξάνεται για να καλύψει τις ανάγκες ενός αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού και μιας ακατάσχετης ροπής για καταναλωτισμό. Τα αδύναμα έθνη συμπεριλαμβανομένων των χωρών μετά από κρίση, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σημαντικό ανταγωνισμό των πόρων κατά τις επόμενες δεκαετίες. Η καταστροφή του πολιτιστικού περιβάλλοντος (αρχαιολογικών χώρων, μουσείων κ.λ.π) έχει τεράστιες αρνητικές συνέπειες, αφού αποκόπτει βίαια τους ανθρώπους από την επαφή με το ιστορικό τους παρελθόν, ενώ παράλληλα τους στερεί σημαντικούς πόρους και δυνατότητες επιβίωσης από την τουριστική αξιοποίησή τους.
Σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης της συντριπτικής πλειοψηφίας των φτωχών αγροτών, εξαρτάται άμεσα από τους φυσικούς πόρους για την καθημερινή επιβίωση και το εισόδημά του. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και η ζήτηση για τους φυσικούς πόρους μεγαλώνει, το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων συγκρούσεων για τους πόρους αυτούς θα μπορούσε να ενταθεί. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να αυξήσουν αυτές τις απειλές.
Όποιες και αν είναι οι αιτίες του, ο πόλεμος προκαλεί ανείπωτη φρίκη τόσο στους ενόπλους όσο και στους αμάχους και μπορεί να καταστρέψει μέσα σε λίγα λεπτά ό,τι χρειάστηκε γενιές ολόκληρες για να επιτευχθεί. Έτσι πέρα από τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί, ο πόλεμος είναι άκρως καταστροφικός και για το περιβάλλον.
Σε απάντηση, όλων αυτών πρέπει να αναπτύξουμε ένα νέο τρόπο σκέψης σχετικά με τις πηγές ανασφάλειας που μας τροφοδοτούν και να καλλιεργήσουμε την αντίληψη ότι η προληπτική διπλωματία οφείλει να λαμβάνει υπόψη τη διασυνοριακή φύση των οικοσυστημάτων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ωστόσο, πρέπει να επενδύσουμε ακόμη περισσότερο σε πολιτικές, θεσμούς και δράσεις οι οποίες θα μειώνουν τους δυσμενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες ενώ ταυτόχρονα να προτείνεται καλύτερη διαχείριση τους.
Με σήμα λοιπόν αυτή την Διεθνή Ημέρα τονίζουμε ότι θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τις συνέπειες της καταστροφής του περιβάλλοντος ,τόσο σε περιόδους ειρήνης όσο και σε περιόδους πολέμου, ενώ ταυτόχρονα επιβεβαιώνουμε τη δέσμευση για την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων ως κρίσιμο στοιχείο της βιώσιμης ειρήνης και ασφάλειας.
Ας κατανοήσουμε την τεράστια αρνητική επίπτωση του κάθε πολέμου στην οικοδόμηση των στόχων για αειφόρο ανάπτυξη και ας απαιτήσουμε τη μείωση των παγκόσμιων στρατιωτικών εξοπλισμών και τη διάθεση των πόρων που θα εξοικονομηθούν σε ένα ειδικό ταμείο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας στον κόσμο. Ας αναγνωρίσουμε και ας κατανοήσουμε το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι φυσικοί μας πόροι. Ας αγωνιστούμε για την αποτροπή των συγκρούσεων και για την οικοδόμηση της διαρκούς ειρήνης έχοντας πάντα στο μυαλό μας την προστασία του περιβάλλοντος .
Η ΟικόΣφαιρα (Κίνηση για το Περιβάλλον, τον Άνθρωπο και την Ποιότητα ζωής, http://www.oikosfaira.gr) δίνει τη δυνατότητα για ουσιαστική συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις, προωθώντας αξίες που βελτιώνουν τον άνθρωπο και τη ζωή του.
Για την ΟικόΣφαιρα
Ο υπεύθυνος τύπου
Κώστας Ζαγανάς
