Σε συνέχεια των μηχανοκίνητων επιχειρήσεων καταπάτησης Αργιθεάτικης γης που λαμβάνουν χώρα στα μέρη μας το τελευταίο διάστημα, οι κάτωθι υπογραφόμενοι Αργιθεάτες, ενώνουμε τις φωνές μας με εκείνες των υπόλοιπων Αγραφιωτών. Ως ελάχιστη εκπλήρωση του χρέους μας σε εκείνους που μας κληροδότησαν αυτόν τον τόπο. Προς τα βουνά που ανδρείωσαν τους πρωταγωνιστές του εθνικού ξεσηκωμού. Προς τα χώματα στα οποία κρίθηκε η υπόσταση του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους. Προς τις γενιές στις οποίες οφείλουμε να παραδώσουμε τα ίδια κρυστάλλινα νερά, τις ίδιες πολυτραγουδισμένες κορυφές.
Λίγο πριν το βιώσιμο μέλλον της Αργιθέας καταστεί μια υπόθεση αμετάκλητα χαμένη, θυμίζουμε, πως τριάντα και πλέον τώρα χρόνια ο τόπος μας μετρά πληγές:
- από το κυριολεκτικό ξεκοίλιασμα εκτεταμένων αλπικών εκτάσεων που προκάλεσε η άναρχη διάνοιξη δρόμων τη δεκαετία του ΄80 στην προοπτική ανάπτυξης της ορεινής κτηνοτροφίας,
- από την εξαΰλωση του δυτικού μας μετώπου που προκάλεσαν τα έργα του μεγαλόπνοου αλλά αναξιοποίητου έως σήμερα φράγματος Συκιάς και την ολική «εκτροπή» ανταποδοτικών λόγων και πράξεων από πλευράς των εμπνευστών,
- από τα απόνερα της συστηματικής καταπάτησης των περιβαλλοντικών όρων και την άνθηση πάσης φύσεως παραβατικών πρακτικών κατά του οικοσυστήματος, συνέπεια του πλημμελούς ελεγκτικού μηχανισμού από πλευράς της πολιτείας.
Κι όμως! Παρά τις πληγές της η Αργιθέα εξακολουθεί να απασχολεί διεθνείς θεσμικούς οργανισμούς ως ένα από τα τελευταία ζωντανά οικουμενικά μνημεία περιβαλλοντικής καθαρότητας. Περιοχές του δικτύου Natura, βιότοποι, καταφύγια άγριας ζωής, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, τμήματα του Ευρωπαϊκού δικτύου μονοπατιών, στελεχώνουν τον «κορμό» της, καλύπτοντας πάνω από το ένα τρίτο της έκτασής της. Ότι μένει δεν είναι παρά πανάρχαια αλπική χλωρίδα, τρεχούμενα νερά, ελληνιστικά, μεταβυζαντινά μνημεία, παραδοσιακά πετρογέφυρα, μικρά οικιστικά σύνολα και τεκμήρια των πρώτων δειλών προσπαθειών τουριστικής και γεωργοκτηνοτροφικής δραστηριοποίησης, τα μόνα μέχρι στιγμής ελκυστικά πεδία βιοπορισμού και περιορισμού της πληθυσμιακής αποψίλωσης.
Κάπου εδώ εντοπίζεται το παράδοξο. Αυτός ο τόπος που σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, τα αναπτυξιακά προγράμματα, τις εθνικές χωροταξικές και περιβαλλοντικές στρατηγικές πληροί τις προϋποθέσεις να καταστεί πρότυπο ορεινής βιώσιμης ανάπτυξης, τυγχάνει ταυτόχρονα να θεωρείται «πυλώνας» της ενεργειακής πολιτικής. Αυτά τα μέρη που υποτίθεται ότι θα διάλεγε κάποιος να πάει για να νιώσει το δέος της θείας δημιουργίας, προκρίνονται τώρα ως ιδανικό πεδίο βαριάς επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Στον τόπο από τον οποίο η πολιτεία προσβλέπει να δράξει από την προσθετική αξία ποιοτικού τουριστικού προϊόντος και προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής εγγυημένης προέλευσης, διακυβεύεται ανοιχτά η ποιότητα των φυσικών του πόρων. Ένας ακόμα από τους τελευταίους σοβαρούς πνεύμονες της χώρας, φαίνεται τώρα να πληρώνει αναίτια και δυσανάλογα το μάρμαρο της βίαιης απολιγνιτοποίησης της χώρας.
Στο βωμό ενός στρεβλού μηχανισμού οριοθέτησης των περιοχών ενεργειακής προτεραιότητας, η απάτητη μέχρι προ ολίγου Αργιθέα, οδηγείται με ευθύνη της Ελληνικής πολιτείας για πρώτη φορά στην γνωστή ιστορία της σε μια άνευ όρων αναγκαστική παράδοση. Τα πλέον πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία των αρμόδιων αρχών, λίγο πολύ εκκωφαντικά: Παραβλέποντας τις αιτήσεις αδειοδότησης που τελούν υπό αξιολόγηση, στην Αργιθέα των 373 τ. χμ. (λιγότερα δηλαδή της έκτασης της Άνδρου!) και εγγύς των ορίων αυτής, μετρώνται ήδη 17 ενεργές άδειες κατασκευής αιολικών πάρκων και 14 υδροηλεκτρικών σταθμών σε κατάσταση εγκατάστασης, παραγωγής ή λειτουργίας με ανοιχτά ακόμα περιθώρια πολλαπλασιασμού τους έως ότου εξαντληθεί η κατά το νόμο φέρουσα ικανότητα της περιοχής.
Εκλαμβάνοντας τα ανωτέρω ως παραμέτρους μιας κρίσιμης ιστορικής επιλογής το αντίκτυπο της οποίας παραμένει εν πολλοίς αχαρτογράφητο, κατά κοινή όμως ομολογία υπαίτιο για πολυεπίπεδες διαταραχές, πολύ σοβαρότερες από τα όποια ανταλλάγματα, θεωρούμε επίκαιρο όσο ποτέ να βροντοφωνάξουμε γι’ αυτό που όπως φαίνεται έχει συστηματικά υποτιμηθεί:
Το περιβαλλοντικό και το ενεργειακό ισοζύγιο γέρνει ξεκάθαρα υπέρ της Αργιθέας!
Η περιοχή μας όχι απλά δεν μολύνει αλλά συγκαταλέγεται στις πρώτες που συνέβαλαν έμπρακτα σε εθνικής εμβέλειας έργα πράσινης ανάπτυξης, πληρώνοντας εξαιρετικά βαρύ τίμημα δίχως να λάβει ως τώρα ανταποδοτικά ωφελήματα. Αν δεν είναι, κάνουμε σαφές ότι αποτελεί μάλλον την τελευταία που θα εναντιωνόταν στην ενεργειακή εξαργύρωση της θυσίας της, στην ολοκλήρωση δηλαδή του υδροηλεκτρικού φράγματος Συκιάς η συμβολή του οποίου ισοσκελίζει το αναμενόμενο από τις δρομολογούμενες παρεμβάσεις όφελος.
Η ενίσχυση του εναλλακτικού τουρισμού, της κτηνοτροφίας και άλλων παραδοσιακών δραστηριοτήτων αποτελεί πλέον τη μόνη βιώσιμη προοπτική για να ανακάμψουν οι ανθρώπινοι πληθυσμοί, να διασφαλιστεί η διαχρονική διεποχική τους απασχόληση και να συμβάλλει η περιοχή στο μέτρο των δυνατοτήτων της στην εθνική οικονομία. Μια τέτοια οργανωμένη προσπάθεια βιώσιμης ανάκαμψης, προϋποθέτει και απαιτεί, απόλυτο και δημιουργικό σεβασμό στην ποιότητα και τα μεγέθη του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος, των παραδοσιακών τεχνών, δεξιοτήτων και τεχνικών, της τοπικής παραγωγής προϊόντων και υλικών. Αυτά συγκροτούν το πραγματικό και ολικό συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής αποτελώντας απόθεμα ανάπτυξης που δεν πρέπει να αναλώνεται.
Συνυπολογίστε το παρόν ως μια ύστατη έκκληση για την προστασία του πλεονεκτήματος αυτού. Ως το μόνο τρόπο να εκφράσουμε τη ρητή αντίθεσή μας με οποιαδήποτε ενέργεια προσκρούει στο μοντέλο ανάπτυξης που η ίδια η πολιτεία έχει εμπεριστατωμένα προκρίνει για την περιοχή μας[1].
Η σαφής πλην κυνική ομολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[2], δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας της ευθύνης των τοπικών κοινωνιών στην έκβαση τέτοιου είδους έργων. Συνεπώς οι αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης, όποιες και να είναι, πρέπει να στηριχθούν στη σφαιρική, ρεαλιστική θεώρηση των δεδομένων, του ρόλου και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της περιοχής. Έως τότε η οποιαδήποτε περαιτέρω παρέμβαση δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά ως βίαιη και μη ανεκτή επιβολή.
Ευελπιστώντας ότι συνεκτιμώνται οι ιδιαίτερες πτυχές του ζητήματος που εκτέθηκε, ότι η αειφόρος ανάπτυξη της περιοχής μας παραμένει ως προτεραιότητα για τις Αρχές και ότι υπάρχει συναντίληψη αναφορικά με την αναγκαιότητα διασφάλισης της εμπιστοσύνης, της έγκυρης πληροφόρησης και του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των άμεσα επηρεαζόμενων κοινωνιών, ζητούμε:
- Την άμεση ανάκληση των αδειών που τελούν υπό αξιολόγηση ή έχουν ήδη δοθεί για παρεμβάσεις με σκοπό την ενεργειακή εκμετάλλευση φυσικών πόρων της περιοχής,
- Την παροχή έγκυρης και σφαιρικής ενημέρωσης για τις άμεσες, τις παρεμπίπτουσες επιπτώσεις και τα οφέλη που αναμένεται να υπάρξουν από τέτοιου είδους παρεμβάσεις,
- Την θέσπιση ειδικού νομοθετικού πλαισίου συμβολής των ορεινών περιοχών στην εθνική ενεργειακή στρατηγική επί τη βάσει των αρχών των ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων και της Ενωσιακής περιβαλλοντικής νομοθεσίας,
- Τη συμπερίληψη του υδροηλεκτρικού φράγματος Συκιάς στο «Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας για το Κλίμα», την άμεση επανέναρξη των εργασιών ολοκλήρωσης και την ενεργειακή του εξαργύρωση προς όφελος των Ελλήνων πολιτών.
[1] Σχέδιο Χωρικής & Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Αργιθέας Αγράφων, Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης της Αργιθέας & των Αγράφων, Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου Περιοχής Αργιθέας, κ.α.).
[2] Vella (εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), Απάντηση στις ερωτήσεις E-003351/2018 & E-004127/2018, Βρυξέλλες, 5 Οκτωβρίου 2018.
Ψήφισμα της Πρωτοβουλίας Αργιθεατών
