Το κανάλι της βουλής θα προβάλει το συμφωνικό έργο του συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου «Ιπποκράτειος Όρκος» ορατόριο, την Τρίτη 7 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, στις 19.30.
Οι ιδέες του πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη και τα μηνύματα του Ιπποκρατείου όρκου, μηνύματα πανανθρώπινα, αιώνια, μηνύματα επαγγελματικής συνείδησης και ψυχικού κάλλους, εμπνέουν όχι μόνο τους ιατρούς αλλά και κάθε άνθρωπο, αφού τα βαθύτερα νοήματά τους αφορούν σε μια ζωή με ποιότητα για όλους.
Επειδή το ορατόριο που εμπνεύστηκε ο σύνθετης είναι έργο αναφοράς για τη μουσική του και ίσως για την ελληνική μουσική γενικότερα, για τη σύνθεση έργων με ιδιότητες και χαρακτηριστικά που να τα καθιστούν έργα ελληνικά και επειδή προβάλλεται στη συγκυρία της πανδημίας του κορονοϊού, ίσως έχει ενδιαφέρον και η περιπέτεια σύνθεσης του έργου,όπως προσδιορίζεται από τα κείμενα και τις απόψεις του συνθέτη, που αποτέλεσαν τη βάση για τη σύνταξη του παρόντος δελτίου τύπου. Θα φανεί έτσι με πόση δυσκολία βρίσκουν διέξοδο στον λαό μουσικά έργα που είναι χρήσιμα.
Ας αποτελέσει αυτή η προβολή, μια ακόμα ευκαιρία έκφρασης ενός μεγάλου «ευχαριστώ» όλων μας, προς τους ιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό, όχι μόνο της πατρίδας μας, αλλά και όλων των άλλων χωρών, για τον τιτάνιο αγώνα που δίνουν να αντιμετωπίσουν με αυταπάρνηση την πρωτόγνωρη πανδημία.
Με τις φροντίδες τους σώζουν ζωές, ενώ με τις συμβουλές τους,για τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφερθούμε και να πολεμήσουμε τον αόρατο εχθρό, μας οδηγούν στη νίκη, παρά του ότι καλούνται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και πολλοί από αυτούς τις ζωές τους, μέσα σε Εθνικά Συστήματα Υγείας με πάρα πολλές ελλείψεις, τα οποία δυστυχώς οι πολιτείες τα θυμούνται μόνο στις δύσκολες στιγμές, όπως τώρα.
Ζούμε μέρες πρωτόγνωρης δοκιμασίας. Θα τις ξεπεράσουμε γρηγορότερα μόνο αν ακούμε τις συμβουλές και τα μηνύματα των ειδικών.
Και ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης, θα μας συμβούλευε το ίδιο με τους γιατρούς μας: Μένουμε σπίτι.
Είναι σημαντικό να ακούγονται τα μηνύματα του Ιπποκρατείου Όρκου, τα οποία με το ομώνυμο ορατόριο του Θωμά Μπακαλάκου αναδεικνύονται και με μουσικό τρόπο.
Ο συνθέτης είναι πεπεισμένος ότι το ορατόριό του, το οποίο δημιούργησε στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα, προκαλεί χαρά, ευχαρίστηση, ψυχική ανάταση και αισιοδοξία, επειδή στη σύνθεσή του αυτή έδωσε έναν υψιπετή μουσικό τόνο, που δημιουργεί τη διάθεση στον ακροατή να υψώσει το βλέμμα του και να γνωρίσει καλύτερα την κοινωνία που ζει και τον τρόπο που την επηρεάζει.
Έδωσε έναν μουσικό τόνο ανάλογο με εκείνον των ελληνικών μουσικών νόμων, η εναλλαγή των οποίων μέσα στους αιώνες, έδωσε στο λαό μας τη δυνατότητα να τραγουδήσει τις χαρές και τις λύπες του, με τα δημοτικά μας τραγούδια, από τα οποία και το πιο λυπητερό αποπνέει περηφάνια και λεβεντιά, με το δημοτικό μας τραγούδι, που είναι ο θεματοφύλακα της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας.
Γιατί τα δημοτικά μας τραγούδια είναι έργα κεντημένα στο χέρι του πρωτομάστορα λαού μέσα στους αιώνες, με ρίζες βαθιές στις καρδιές τους και στα χώματα της πατρίδας, με κλαριά που στο πέρασμα του ανέμου, καθώς πλησιάζουν και απομακρύνονται αρμονικά, αναπαράγουν τους ελληνικούς ρυθμούς, ενώ τα μουσικά τους φυλλώματα θροΐζουν μοτίβα αρχέγονων ήχων, με τους οποίους εξωραΐζουν τα μουσικά μας αρχέτυπα και δημιουργούν συνεχώς νέα, ως ένα πρώτης τάξεως μουσικό υλικό στα χέρια του σύγχρονου Έλληνα συνθέτη. Αυτό καλείται ο Έλληνας συνθέτης να ανακαλύψει και να μετουσιώσει για να δημιουργήσει, με τη μέθοδο του λετρισμού τα δικά του γλωσσικά μουσικά σημεία ως δομικά στοιχεία για τη σύνθεση πρωτότυπων και μοντέρνων μουσικών έργων σύγχρονης μουσικής, με ιδιότητες και χαρακτηριστικά που να τα καθιστούν έργα ελληνικά.
Το ορατόριο «Ιπποκράτειο Όρκος» είναι το πρώτο έργο του συνθέτη, στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα, που είδε το φως, χάρη στην παραγγελία που πήρε από τον «Όμιλο Φίλων του Ιπποκρατείου Όρκου».
Δυνατό στοιχείο έμπνευσής του για τη σύνθεση τού ορατορίου, ήταν και η αξία που έδινε ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης στη μουσική, την οποία αξιοποιούσε για θεραπευτικούς σκοπούς και η μουσική του εκφερόμενου λόγου του ιερού κειμένου του ελληνισμού.
Στις επισκέψεις του ο πατέρας της ιατρικής έπαιρνε μαζί του πολλές φορές και έναν συνεργάτη του μουσικό. Έπαιζε στον ασθενή διάφορους μουσικούς τόνους και σε αυτόν που θα αντιδρούσε θετικά, ο Ιπποκράτης τον αξιοποιούσε για τη θεραπεία του ασθενούς. Έτσι έμεινε ως τα σήμερα ο ιατρικός όρος «τόνωση του ασθενούς» και πλήθος άλλων εκφράσεων με τη μεταφορική σημασία του όρου όπως: για την τόνωση της οικονομίας, του ηθικού, του φρονήματος, της αγοράς κ.λ.π.
Έχει μεγάλη σημασία η προβολή του ορατορίου «Ιπποκράτειος Όρκος» από το κανάλι της βουλής σε αυτή τη συγκυρία, που η πανδημία του κορονοϊού απειλεί την υγεία των πολιτών του πλανήτη. Θα είναι μια τόνωση του ηθικού, όσων το ακούσουν.
Δεδομένου δε ότι με τη σύγχρονη τεχνολογία,το κανάλι της βουλής φτάνει παντού στον πλανήτη, θα μπορέσουν το ορατόριο να το ακούσουν και να δουν,πολύ περισσότεροι άνθρωποι με αποτέλεσμα να δυναμώσει σε πολλούς ανθρώπους, Έλληνες και ξένους, η αγάπη τους γι αυτό το κείμενο, για να εμπνέει τώρα και στο μέλλον ολόκληρο τον ιατρικό κόσμο, χωρίς κανένας να το αμφισβητήσει.
Είναι γνωστό ότι τουλάχιστον ως τώρα, όλοι οι απόφοιτοι ιατροί όλων των πανεπιστημίων όλου του κόσμου, ορκίζονται στον ιπποκράτειο όρκο.
Η όποια αμφισβήτηση του Ιπποκρατείου όρκου, για να αντικατασταθεί στα πανεπιστήμια του κόσμου, από άλλο μεταγενέστερο κείμενο, ξεσηκώνει,σε αγώνα υποστήριξης του ιερού και διάσημου κειμένου του Ιπποκράτη, την πλειοψηφία του ιατρικού κόσμου διεθνώς.
Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτόν τον αγώνα έχουν οι Έλληνες ιδεολόγοι ιατροί αλλά και άλλες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών.
Την παραγγελία του έργου έδωσε στο συνθέτη το 1995 οιδεολόγος γιατρός κ. Σακελάρης Ε. Καρπάθιος, πρώην Καθηγητής Μαιευτ. & Γυν/γίας Παν/μίου Αθηνών και πρώην ΔιευθυντήςΜαιευτ. &Γυν/κού Τμήματος Π. Γ. Ν. ‘’Αλεξάνδρα”, πρόεδρος του «Ομίλου Φίλων του Ιπποκρατείου Όρκου», με επίτιμο πρόεδρο τον αείμνηστο ιατρό Σπύρο Μαρκέτο, καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην έδρα ιστορίας της ιατρικής επιστήμης, Γενικό Γραμματέα τουΥπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών επί κυβερνήσεων Κωνσταντίνου Καραμανλή και Γεωργίου Ράλλη, αλλά και μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, επί σειρά ετών.
Ο συνθέτης παρέδωσε την παρτιτούρα τού έργου σε δυόμισι χρόνια.
Και ξεκίνησε έτσι η περιπέτεια παρουσίασης του έργου. Στην πρώτη γραμμή του αγώνα και η Μαρία Καρπάθιου για τη λύση πολλών προβλημάτων, μέχρι και την παρουσίαση του ορατορίου στο Ηρώδειο.
Τον Όμιλο πλαισίωσαν και σαράντα ακόμα μεγάλες προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το 2000 ο Όμιλος πρότεινε στο Φεστιβάλ Αθηνών να παιχτεί το ορατόριο στο φυσικό του χώρο, στο θέατρο της Επιδαύρου.
Το θέατρο αυτό, όπως είναι γνωστό, χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα από το ομώνυμο ασκληπιείο, για θεραπεία κυρίως ψυχικών νοσημάτων, μέσω κατάλληλων μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων.
Μαζί με την παρτιτούρα του έργου, ο Όμιλος κατέθεσε στο Φεστιβάλ για την υποστήριξη της πρότασης, ομόφωνες αποφάσεις:τριών πρυτανικών συμβουλίων, του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, της ΕΙΝΑΠ, μεγάλων Ιατρικών Εταιρειών, ενώ ο πρόεδρος του Ομίλου ενημέρωσε το διευθυντή του Φεστιβάλ, ότι για τη μελοποίηση του όρκου γνώριζε και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος, ο οποίος μαζί με τον συνθέτη τους δέχτηκε στο προεδρικό μέγαρο, για να τους εκφράσει τα συγχαρητήριά του.
Παρόλα αυτά η πρότασή τουΟμίλου δεν έγινε δεκτή από το Φεστιβάλ Αθηνών.
Τελικά ο Όμιλος αναγκασμένος να μετακαλέσει ξένα μουσικά σύνολα, παρουσίασε το έργο στο Ηρώδειο στις 8-8-2001, με πολύ μεγάλη επιτυχία.Το ορατόριο ερμήνευσε η Νέα Συμφωνική Ορχήστρα του Φεστιβάλ της Σόφιας και η χορωδία Animato, υπό τη διεύθυνση του εθνικού μας μαέστρου Βύρωνα Φιδετζή, σταθερού υποστηρικτή των έργων Ελλήνων συνθετών, ο οποίος αγκάλιασε τον «Ιπποκράτειο Όρκο». Η παρουσίαση του έργου σημείωσε πολύ μεγάλη επιτυχία.
Ο μαέστρος επέλεξε να τραγουδήσουν το ορατόριο οι τέσσερις καλύτεροι τότε Έλληνες σολίστες της Λυρικής σκηνής: Μάρθα Αράπη σοπράνο, Λυδία Αγγελοπούλου άλτο, Σταμάτης Μπερής τενόρος και Παντελής Ψύχας βαρύτονος.
Τουλάχιστον δέχτηκε η ΕΡΤ να μαγνητοσκοπήσει το έργο και έτσι το έχουμε ως ντοκουμέντο.
Από τότε ο συνθέτης, σχεδόν κάθε χρόνο επανέφερε την ίδια πρόταση, στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Μάλιστα μία από τις προτάσεις του ήταν να παίζεται το ορατόριο στην Επίδαυρο κάθε χρόνο σε τακτή ημερομηνία, σε συνεργασία του Φεστιβάλ Αθηνών και του υπουργείου Τουρισμού.
Πρότεινε η εκτέλεση του ορατορίου να αξιοποιείται, στο πλαίσιο του Ιατρικού Τουρισμού, με το σκεπτικό να προσκαλούνται για να το παρακολουθήσουν, πέραν των φιλόμουσων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, απόφοιτοι ιατροί της προηγούμενης χρονιάς, όλων των πανεπιστημίων του κόσμου, για να δώσουν τον όρκο του Ιπποκράτη, από τα θεωρεία του διάσημου θεάτρου, και στη συνέχεια να παρακολουθήσουν μαζί με το υπόλοιπο κοινό την εκτέλεση του έργου.
Ο συνθέτης μετέγραψε το έργο για πιάνο, μικτή χορωδία και τέσσερις σολίστες και πρότεινε: μαζί με την ανακοίνωση της τακτής ημερομηνίας παρουσίασης του έργου κάθε χρόνο στην Επίδαυρο να ανακοινώνονται, στην αντίστοιχη εβδομάδα, και εκδηλώσεις παρουσίασης του ορατορίου, με μικρή έστω χορωδία και τέσσερις σολίστες συνοδεία πιάνου. Οι εκδηλώσεις αυτές θα μπορούσαν να γίνουν στην Αττική ή και αλλού π.χ. σε διάφορα άλλα ασκληπιεία, της Ελλάδας στην αρχή και αργότερα ίσως στα μεγαλύτερα ασκληπιεία των Μεσογειακών χωρών, στο πλαίσιο και μιας πολιτιστικής διπλωματίας της χώρας μας.
Ήταν πεπεισμένος ο συνθέτης ότι έτσι θα δημιουργούσαμε ως χώρα κάθε χρόνο, ένα ακόμα σπουδαίο κίνητρο στους ξένους για να επιλέξουν την Ελλάδα ως τόπο τουριστικού προορισμού. Και μάλιστα κίνητρο πολιτιστικό με δέλεαρ τη μουσική. Αυτό έχει μεγάλη σημασία καθώς οι ξένοι, ιδίως όταν έρχονται στην Ελλάδα, ψάχνουν και δεν βρίσκουν για να ακούσουν μουσικά έργα λόγιας μουσικής Ελλήνων συνθετών, αλλά με ιδιότητες και χαρακτηριστικά που να τα καθιστούν έργα ελληνικά. Δεν βρίσκουν όμως, γιατί και όσα υπάρχουν,συστηματικά παραμερίζονται και δεν προβάλλονται. Και ο «Ιπποκράτειος Όρκος» είναι ένα από αυτά, είναι έργο γραμμένο στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα, με ιδιότητες και χαρακτηριστικά που το καθιστούν έργο ελληνικό.
Γι αυτό είναι σημαντικό που το κανάλι της βουλής αγκάλιασε το έργο και το ανέδειξε.
Τα ανάλογα ο Θωμάς Μπακαλάκος πρότεινε και πριν πέντε χρόνια στον Δήμο Λάρισας, στον αντιδήμαρχο πολιτισμού. Γιατί ο συνθέτης, πέραν των άλλων, κατάγεται από τη Θεσσαλία, την οποία τίμησε και θα τιμά ιδιαίτερα, αφού πολλά από τα θέματα των μουσικών του έργων είναι θεσσαλικά. Κυρίως όμως γιατί θεωρεί τον Ιπποκράτη σαν πατριώτη του, αφού ο πατέρας της ιατρικής έζησε και εργάστηκε επί πολλά χρόνια στη Λάρισα, ενώ ο τάφος του, μέχρι να εξαφανιστεί από προσώπου γης, αποτελούσε μέχρι και τον τρίτο μ.Χ αιώνα, τόπο προσκυνήματος για πολλούς ανθρώπους από την Ελλάδα και τον άλλο τότε γνωστό κόσμο.
Γι’ αυτό με αλληλογραφία, μέσω αναλυτικών mail, πρότεινε να παίζεται ο Ιπποκράτειος όρκος και στις άλλες πόλεις της Θεσσαλίας, δεδομένου ότι τα Τρίκαλα είναι η πατρίδα του Ασκληπιού και το ομώνυμο ασκληπιείο το πρώτο, ανάμεσα στα χιλιάδες που έγιναν στη συνέχεια στον τότε γνωστό κόσμο. Πρότεινε δε ο κεντρικός σχεδιασμός των εκδηλώσεων αυτών να γίνεται στη Λάρισα, σε συνεργασία με τις άλλες πρωτεύουσες της Θεσσαλίας, δεδομένου ότι πέραν των άλλων η πόλη της Λάρισας διαθέτει και συμφωνική ορχήστρα.
Επιπλέον στον αντιδήμαρχο πολιτισμού Λάρισας πρότεινε: στον φάκελο διεκδίκησης της Λάρισας ως πολιτιστικής πρωτεύουσας, να συμπεριλάβει και την παρτιτούρα του «Ιπποκρατείου Όρκου», έκδοσης μουσικού οίκου ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ, ως τεκμήριο πολιτιστικής έκφρασης Θεσσαλού καλλιτέχνη, με τη σημείωση ότι το έργο θα παιχτεί σε εκδηλώσεις που σχεδιάζονται στην πόλη, με θέμα τον Ιπποκράτη. Επίσης θα παραχωρούσε στη Λάρισα,για να αξιοποιηθεί κατά το δοκούν, και την υψηλών προδιαγραφών ηχογράφηση του ορατορίου, που έγινε στα στούντιο της Σόφιας, με τα ίδια μουσικά σύνολα και τους άλλους συντελεστές που παίχτηκε το έργο στο Ηρώδειο.
Δυστυχώς οι προτάσεις του αγνοήθηκαν, παρά του ότι για όλες τις παραπάνω χρήσεις του έργου του, ο συνθέτης δεν ζητούσε καμία αμοιβή, ούτε για την όποια τυχόν συμμετοχή του στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων και την επιμέλεια παρουσίασης του ορατορίου του.
Θα προσέφερε όλες τις υπηρεσίες του αφιλοκερδώς.
Εξάλλου ο συνθέτης δεν σταμάτησε ούτε στιγμή στη ζωή του να εισπράττει τη μεγάλη χαρά της προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, μέσα από αγώνες, και εκείνη της προσφοράς του, μέσα από τη σύνθεση των μουσικών έργων του, που αφορούν στον λαό για να καλυτερέψει τη ζωή του.
Γι’ αυτό ανταποκρίνεται σε όλες τις προσκλήσεις συνεδρίων, εκπαιδευτικών εκδηλώσεων και πολιτιστικών φορέων, για να αναφερθεί στη διαδικασία σύνθεσης του «Ιπποκρατείου Όρκου» και του τρόπου με τον οποίο συλλαμβάνει μουσικά, το νοηματικό περιεχόμενο της γλώσσας του κειμένου που μελοποιεί και όχι απλά να προβάλει τη γλώσσα ως διαρθρωτική ροή της μουσικής. Και δείχνει έτσι τον τρόπο που αναδεικνύει μουσικά, τα πανανθρώπινα και αιώνια μηνύματα του Ιπποκρατείου Όρκου, μηνύματα επαγγελματικής συνείδησης και ψυχικού κάλλους.
O συνθέτης εν προκειμένω αισθάνεται τυχερός που απολαμβάνει τις μεγάλες χαρές της ζωής που είναι η χαρά της δημιουργίας, με το έργο «Ιπποκράτειος Όρκος» και η χαρά της προσφοράς, με την παραχώρηση του έργου να παιχτεί στο κανάλι της βουλής, οι οποίες μαζί με τη χαρά του έρωτα και τη χαρά της γνώσης, συνιστούν μέσα σε ένα ισορροπημένο κοινωνικό σύνολο,το πλαίσιο ευτυχίας του ανθρώπου.
Και γι’ αυτό είναι ευγνώμων προς το κανάλι της βουλής που αγκάλισε το έργο και θα το προβάλει την Τρίτη στις 7 Απριλίου Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, στις 19.30 μ. μ..
Επίσης ο συνθέτης προσφέρει-παραχωρεί, την ηχογράφηση του Ορατορίου,σε ραδιοφωνικούς σταθμούς που θα ήθελαν να το παίξουν, στις δύσκολες μέρες της πανδημίας, με σκοπό να τονώσουν το ηθικό των ακροατών τους.
Πρόκειται για ηχογράφησης υψηλών προδιαγραφών που έγινε στα στούντιο της Σόφιας, με τους ίδιους συντελεστές που παίχτηκε το έργο στο Ηρώδειο.
Την ηχογράφηση μπορείτε να λάβετε, σε μεγάλη ανάλυση, στην ηλεκτρονική σας διεύθυνση, που θα μας στείλετε στο mail:«tmpakalakos@gmail.com».
Μαζί θα σας επισυνάψουμε:
- Ένα σχέδιο κειμένου, με τα στοιχεία της ετικέτας του έργου, για τον εκφωνητή σας που θα το προλογίσει.
- Άποψη για το ορατόριο «Ιπποκράτειος Όρκος», της Κλαούντια Γκάλι, σολίστα πιάνου και Καθηγήτρια, ιστορίας και Αισθητικής της Μουσικής στο Ωδείο «Βιτσέτσο Μπελλίνι» του Παλέρμο.
- Μετάφραση του όρκου του Ιπποκράτη στη νεοελληνική γλώσσα.
Καλή ακρόαση-θέαση.
