Τα μέλη της Διαχειριστικής Επιτροπής του Κληροδοτήματος της Φιλοσοφικής Σχολής, αφού εξέτασαν τις αρμόδιες εισηγήσεις και τις σχετικές βαθμολογήσεις των επιμέρους τριμελών επιτροπών βράβευσης, αποφάσισαν ότι το ένα από τα πέντε προκηρυχθέντα βραβεία του Κληροδοτήματος «Καυταντζόγλειο Βραβείο 2019» θα απονεμηθεί στους υποψηφίους ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΚΑΠΑΝΙΑΡΗ & ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΒΑΛΑΣΣΑ για το έργο «Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, 1916-2016, ένας αιώνας συνεταιριστικής παράδοσης και αγώνα.
Η ιστορία, οι συνεταιριστικές αξίες και ο πολιτισμός της αγροτικής παραγωγής». Μάλιστα η κοινή υποψηφιότητά τους συγκέντρωσε την υψηλότερη βαθμολογία, από το σύνολο των έργων προς βράβευση. Το δίτομο έργο, 1126 σελίδων συνολικά, αποτελεί έκδοση του 2017 από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς Πηλίου με αφορμή τα 100 χρόνια διαρκούς λειτουργείας του, ενώ συνοδεύεται και από το Ντοκιμαντέρ διάρκειας 57’ «Με τα τσαπιά και με τα θ’κέλια» σκηνοθεσίας Γιώργου Λάγδαρη, που επίσης έχει διακριθεί σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου.
Οι δύο Ζαγοριανοί συγγραφείς, κληροδοτούν μια «κιβωτό συλλογικών εμπειριών και βιωμάτων»στις επόμενες γενιές Συνεταιριστών αλλά και γενικότερα των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Ειδικά ο Διονύσης Βαλασσάς, που παραμένει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες Γενικός Διευθυντής της Οργάνωσης, αποτελεί ζωντανή απόδειξη για το 1/3 της ιστορίας του Συνεταιρισμού. Ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά με αφορμή τη βράβευση: « Κατά τη διάρκεια της έρευνας, που διήρκησε ενάμιση χρόνο περίπου, καταγράψαμε πολλές άγνωστες πτυχές της ιστορίας του συνεταιρισμού. Όπως για παράδειγμα την καταστροφή των αποθηκών του συνεταιρισμού στο Χορευτό το 1949 από μία μάχη μεταξύ ανταρτών και εθνικοφρόνων στα χρόνια του Εμφυλίου. Ή ότι στην Κατοχή ο συνεταιρισμός είχε κυκλοφορήσει δικό του χαρτονόμισμα, αλλά και πως πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρούσε εμπορικούς αντιπροσώπους σε Χίο και Μυτιλήνη, κάτι ασύλληπτο για την εποχή εκείνη».
Ωστόσο και ο Αλέξανδρος Καπανιάρης εκτός από τη συγγραφή του έργου,είχε αναλάβει την επιστημονική επιμέλεια για το σύνολο των επετειακών δράσεων για τα 100 χρόνια της Οργάνωσης και παρότι ανήκει στη νεότερη γενιά επιστημόνων έχει λάβει αρκετές διακρίσεις για το συνολικό έργο του. Αναφορικά με τη συγκεκριμένη βράβευση ο ίδιος ανέφερε «Πολλές ευχαριστίες οφείλω στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς Πηλίου «ZAGORIN» για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε αναθέτοντας σε μένα και στον Διονύση Βαλασσά την καταγραφή της ιστορίας των 100 ετών αδιάλειπτης λειτουργίας μια συνεταιριστικής οργάνωσης που φτιάχτηκε με τα τσαπιά και με τα θκέλια και ποτίστηκε με ιδρώτα ανώνυμων και επώνυμων Ζαγοριανών, ανδρών και γυναικών. Σ’ αυτούς όλους αφιερώνεται αυτή η βράβευση. Η δουλειά βέβαια αυτή είναι συλλογική και τους ευχαριστώ όλους για αυτό. Ειδικά το προηγούμενο και το παρόν Διοικητικό Συμβούλιο. Ωστόσο ας μου επιτραπεί να ευχαριστήσω ξεχωριστά τον Διονύση Βαλασσά, τον Αντώνη Λάσκο, τη Δέσποινα Βαρούτα, όπως επίσης όλη την επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από τον Αντώνη Πολίτη, τη Σοφία Ξυνογαλά και τον Βασίλη Αγιοπετρίτη, τον Νίκο Διαμαντάκο, τον Μανώλη Γκαγκάκη, τον Παναγιώτη Σαράφη, τον Πέτρο Βελέντζα, τους Ιωάννη και Αχιλλέα Γκλαβάτο, τον Μπάμπη Ψιμόπουλο, τον Βασίλη Μπιρλιράκη, τον Βαγγέλη Τσιάμη για τη φωτογραφική επιμέλεια, τον Κώστα Κομνηνό για εικαστική επιμέλεια όπως επίσης την Αποστολία Παλάσκα για τη γραφιστική της επιμέλεια και τις εκδόσεις Παλμός για το τελικό αποτέλεσμα»
Στο ίδιο περίπου πλαίσιο ο Διευθυντής του αιωνόβιου Συνεταιρισμού, καταλήγει: «Από το πρώτο μπόλι της ποικιλίας στάρκιν που έφερε από την Καλιφόρνια ο Γιώργος Σαμσαρέλος το 1935, την ανασυγκρότηση της δεκαετίας του ’60, μέχρι τις κινήσεις-ματ που έγιναν το 1996 με την επικόλληση του “στίκερ” σε κάθε μήλο, που μας έδωσε ταυτότητα στην αγορά και την κατοχύρωση των μήλων Ζαγοράς ως προϊόντων ΠΟΠ, των πρώτων στην Ευρώπη, σε όλες τις φάσεις της ιστορίας ενός και πλέον αιώνα της οργάνωσης, υπάρχουν άνθρωποι που ξεχωρίζουν για τη δράση τους. Το αποτέλεσμα είναι πλέον όλη η αγορά να αναγνωρίζει ότι υπάρχουν τα άλλα μήλα και τα “ZAGORIN”. Το βραβείο ανήκει σε όλους αυτούς, που διαχρονικά δείχνουν τον δρόμο προς την επιτυχία».
Το βραβείο, αποτελεί υψηλού επιπέδου διάκριση που πιστοποιεί τη επιμελή δουλειά των συγγραφέων αλλά και της ομάδας Ζαγοριανών επιστημόνων που τους πλαισίωσε. Παράλληλα είναι και αποτέλεσμα μεγάλης συμβολής δεκάδων κατοίκων της περιοχής που παραχώρησαν αρκετά στοιχεία, προφορικές μαρτυρίες και φωτογραφίες από οικογενειακές συλλογές στον Συνεταιρισμό, υλικό που εμπλούτισε αισθητά τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία του Συνεταιρισμού και δημιουργήθηκε ένα τεράστιο ιστορικό αρχείο, σε ψηφιακή μορφή στο μεγαλύτερο μέρος του. Παράλληλα, το ιστορικό αρχείο του Συνεταιρισμού στοιχειοθέτησε την καταχώρηση του Συνεταιρισμού στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Συνεπώς μέσω της βράβευσης, τιμάται καθολικά η συλλογικότητα του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου και η ιστορία του από την ίδρυσή του το 1916, μέχρι σήμερα, που είναι συνυφασμένη με τη γενικότερη ιστορία της περιοχής.
Η μεθοδολογία εκπόνησης της έκδοσης
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι ένα κράμα αξιοποίησης αρχειακής εθνογραφίας, «συνομιλίας» με το ίδιο το αρχειακό υλικό, επιτόπιας έρευνας, προφορικής ιστορίας και ποιοτικής έρευνας. Συνολικά, σε επίπεδο μεθοδολογίας, πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω διαδικασίες συγγραφής και για κάθε κεφάλαιο υιοθετήθηκε η ακόλουθη δομή: α) Πολιτικό – οικονομικό πλαίσιο της εποχής, με τα γεγονότα και την εναλλαγή κυβερνήσεων. β) Σύντομη εισαγωγή σε κάθε δεκαετία, σε σχέση με τους σταθμούς της Οργάνωσης ή με τα γεγονότα που παρουσιάζει το αντίστοιχο κεφάλαιο – περίοδος. γ) Συσχέτιση του πολιτικού – οικονομικού πλαισίου με γεγονότα που επηρέασαν άμεσα ή έμμεσα τον Συνεταιρισμό. δ) Παρουσίαση των γεγονότων μέσα από τα πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων, Διοικητικού και Εποπτικού Συμβουλίου. ε) Αντιστοίχιση ιστορικών περιόδων με τις καταγεγραμμένες προφορικές μαρτυρίες. στ) Ενσωμάτωση πληροφοριακών επεξηγηματικών σημειωμάτων (εσωτερικά θεματικά info) και αντίστοιχων δημοσιευμάτων από τοπικές εφημερίδες. ζ) Εκτενή πληροφοριακά σημειώματα (τελικά info). η) Χρονογραμμή διατελεσάντων προέδρων του Διοικητικού Συμβουλίου και χρονογραμμή (timeline) των σημαντικών γεγονότων κάθε κεφαλαίου. θ) Πηγές.
Το Καυταντζόγλειο Βραβείο και η ιστορία του
Ο διπλωμάτης Λυσίμαχος Λ. Καυταντζόγλου (1870-1932), γιος του περίφημου αρχιτέκτονα και καθηγητή του Πολυτεχνείου Λύσανδρου Καυταντζόγλου, αδελφός του νομικού και πολιτικού Ιωάννη Καυταντζόγλου και απόφοιτος ο ίδιος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διέθεσε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κληροδότημα για τη χρηματοδότηση βραβείου για επιστημονικές εργασίες σχετικές με την Ελλάδα, γραμμένες στην ελληνική γλώσσα και εντασσόμενες σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους που θεραπεύονται στη Φιλοσοφική Σχολή.Η Διαχειριστική επιτροπή του “Καυταντζόγλειου βραβείου” απαρτίζεται από τον Κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής, ο οποίος προεδρεύει της επιτροπής, και τους Προέδρους των Τμημάτων Φιλολογίας, Ιστορίας-Αρχαιολογίας και Φ.Π.Ψ.
