Η Αναπτυξιακή Καρδίτσας συμμετέχει ως εταίρος στην Αναπτυξιακή Σύμπραξη «Ορεινή Σύμπραξη» που υλοποιεί το έργο με τίτλο: «Αγροτική Επιχειρηματικότητα στην Πίνδο» της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal, πραγματοποίησε ημερίδα με θέμα την αγροτική επιχειρηματικότητα στην Πίνδο. Στόχοι του έργου είναι η ανταλλαγή εμπειριών και διάδοσης καλών πρακτικών, εργαλείων και τεχνογνωσίας στελεχών στα εξής θέματα που επιδιώκει να αντιμετωπίσει το έργο:
– Τρόποι προσέγγισης και ενεργοποίησης ειδικών-απομονωμένων ομάδων πληθυσμού και μέθοδοι ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας στους πληθυσμούς που υφίστανται δυσκολίες στην πρόσβαση της πληροφορίας και απασχόλησης
– Άτυπη συγκρότηση και λειτουργία σώματος διαμεσολαβητών
– Παραγωγή εκπαιδευτικών μοντέλων και πακέτων κατάλληλα διαμορφωμένων για την ομάδα στόχο και τις συνθήκες που αντιμετωπίζει
– Συστήματα οργάνωσης δομών ενημέρωσης, πληροφόρησης και στήριξης των ομάδων στόχων για την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας
– Αναβάθμιση του τοπικού κεφαλαίου για την αντιμετώπιση των αναγκών των ειδικών ομάδων
Η καινοτομία του προτεινόμενου έργου είναι ο ίδιος ο βασικός στόχος του, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου συντονισμένων δράσεων που θα ενθαρρύνουν και θα υποστηρίξουν τον πληθυσμό των ορεινών περιοχών της Πίνδου να αναπτύξει επιχειρηματική δραστηριότητα στον πρωτογενή τομέα και ειδικότερα στην παραγωγή ποιοτικά πιστοποιημένων αγροτικών προϊόντων. Οι δράσεις απευθύνονται ισότιμα σε όλους τους κατοίκους και η ισότιμα των ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες ενσωματώνονται οριζόντια, χωρίς να γίνεται ιδιαίτερη αναφορά – διάκριση σε φύλλο ή ηλικία.
Συνοπτικά
Η κτηνοτροφία αποτελεί για το Ν. Καρδίτσας σε συνδυασμό με τη γεωργία, βασική πηγή εισοδήματος για μεγάλο αριθμό οικογενειών. Ειδικά για τις ορεινές περιοχές του Νομού, η κτηνοτροφία και ειδικά η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί τη βάση της οικονομίας και απασχολεί μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Σε επίπεδο χώρας, η αιγοπροβατοτροφία προσφέρεται σαν μια διέξοδος της σύγχρονης αγροτικής οικονομίας, συμμετέχοντας κατά 45% περίπου στη συνολική ακαθάριστη αξία της ζωτικής παραγωγής και κατά 15% περίπου στη συνολική αξία όλης της γεωργικής παραγωγής. Η αιγοπροβατοτροφία στο Ν. Καρδίτσας, δεν έχει εσταβλισμένη αλλά κυρίως εκτατική μορφή με οικογενειακές μονάδες μικρής δυναμικότητας. Το πλεονέκτημα αυτής της μορφής άσκησης κτηνοτροφίας, που εφαρμόζεται περισσότερο στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, έγκειται στο ότι μπορεί να εκμεταλλευτεί πλήρως τη στροφή του καταναλωτικού κοινού προς ποιοτικά και ασφαλή προϊόντα ούτως ώστε να στραφεί στη παραγωγή πιστοποιημένων ποιοτικών τοπικών προϊόντων. Βέβαια ένα από τα προβλήματα του κλάδου, αφορά την απαξίωση του επαγγέλματος του κτηνοτρόφου και την απροθυμία των νέων να ασχοληθούν με την αιγοπροβατοτροφία, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των κτηνοτρόφων να έχουν μεγάλη ηλικία και μη δεκτικοί σε νέα συστήματα παραγωγής. Παρ’όλα αυτά όμως τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία άσκησης της αιγοπροβατοτροφίας. Υπάρχει μια σημαντική μείωση των παραγωγικών ζώων που εκτρέφονται νομαδικά ή οικόσιτα και μια τάση συγκέντρωσης σε μεγάλες και οργανωμένες μονάδες, οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στις πεδινές περιοχές και η ύπαρξη τους οφείλεται στο επιχειρηματικό πνεύμα νέων αγροτών. Τα προβλήματα που απασχολούν τον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας είναι τα εξής:
– Ανεπαρκής οργάνωσης και κακή διαχείριση των αιγοπροβατοτροφικών εκμεταλλεύσεων
– Απουσία οποιασδήποτε προσπάθειας μελέτης ανάπτυξης και προώθησης ενός συστήματος διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων, το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο στις τοπικές κοινωνικοοικονομικές και εδαφοκλιματολογικές συνθήκες
– Έλλειψη ισχυρών και αποτελεσματικών συλλογικών οργάνων που θα είναι πραγματικοί συμπαραστάτες στον επιχειρηματία κτηνοτρόφο όχι μόνο στον τομέα της τεχνικής στήριξης αλλά και στον τομέα της διάθεσης των προϊόντων του, δίνοντάς του κατευθύνσεις σύγχρονης επιχειρηματικής δράσης
– Αποτελεσματική λειτουργία οργανισμών πιστοποίησης και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων
– Μεγάλη θνησιμότητα ζωικού κεφαλαίου από αρρώστιες που θα μπορούσαν να καταπολεμηθούν
– Προβλήματα αδειοδότησης και γραφειοκρατίας σχετικά με την ίδρυση και λειτουργία των μονάδων τους αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι του τομέα λόγω πολυνομίας και συναρμοδιότητας πολλών υπουργείων στο θέμα αυτό
– Η μεγάλη ηλικία της πλειοψηφίας των κτηνοτρόφων που ασχολούνται με την αιγοπροβατοτροφία έχει ως συνέπεια οι κτηνοτρόφοι να μην έχουν άμεση πρόσβαση στην πληροφόρηση και ενημέρωση. Αυτό τους καθιστά επιφυλακτικούς σε κάθε νέα εξέλιξη
– Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των κτηνοτρόφων αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάσχεσης για τον κλάδο
– Υψηλό κόστος παραγωγής λόγω:
1) της ανυπαρξίας ιδιοπαραγωγής ζωοτροφών, έστω και σε κάποιο ποσοστό συνολικών αναγκών, γεγονός που καθιστά τους κτηνοτρόφους ισχυρά εξαρτημένους από την αγορά ζωοτροφών
2) της ανυπαρξίας επαρκών και σύγχρονων αποθηκευτικών χώρων
3) της έλλειψης σύγχρονου εξοπλισμού και εκσυγχρονισμού το οποίο αυξάνει την ένταση εργασίας
4) της ανεπάρκειας υποδομών
5) της έλλειψης εφαρμογής των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής και καλής διαβίωσης των ζώων
– Μη ικανοποιητικές τιμές γάλακτος και κρέατος
– Έλλειψη επαγγελματικής κατάρτισης, διάχυσης ενημέρωσης και τεχνογνωσίας προς τους κτηνοτρόφους
– Ανεπαρκής διάρθρωση της εμπορίας που χαρακτηρίζεται από δύο αρνητικά:
1) μεγάλη διαφορά μεταξύ τιμής παραγωγού και λιανικής τιμής και
2) έλλειψη διαδικασίας ιχνηλασιμότητας, δηλαδή προσδιορισμού της μονάδας εκτροφής, του σφαγείου, της μονάδας μεταποίησης κλπ
– Ασαφές και πολύπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς βοσκοτόπων λόγω της έλλειψης κτηματολογίου και της οριοθέτησής τους
– Η έλλειψη ή μη εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης βοσκοτόπων ιδίως των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, το οποίο έχει ως συνέπεια την υπερβόσκηση λόγω βοσκοφόρτωσης και την αύξηση του παρασιτικού φορτίου αυτών, τη μείωση της βοσκοικανότητας και επιπτώσεις στην υγεία των ζώων
– Η επέκταση της φυτικής παραγωγής σε βάρος της ζωικής είχε ως συνέπεια τη μείωση των βοσκοτόπων
– Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας μας έχουν ως συνέπεια την ύπαρξη υποβαθμισμένων βοσκοτόπων που σε συνδυασμό με τις αδυναμίες της φυτικής παραγωγής όπως ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος και η μονοκαλλιέργεια, συνέβαλλαν στην έλλειψη επάρκειας ζωοτροφών και στη μη αναγκαία σύνδεση ζωικής και φυτικής παραγωγής
– Στα τυροκομεία δεν εφαρμόζονται οι κανόνες της αγοράς, δεν υπάρχουν εναλλακτικά δίκτυα διανομής, δεν γίνεται διαφήμιση των τοπικών προϊόντων και είναι προβληματική η συσκευασία και τυποποίηση των προϊόντων αυτών
– Η μεγάλη απόσταση ανάμεσα στις κτηνοτροφικές μονάδες και στις αγορές δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες
– Η εισαγωγή ζώων ξένων φυλών που το γάλα τους δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την Παρασκευή τυριών ΠΟΠ λόγω μη ύπαρξης επαρκούς αριθμού τέτοιων ζώων εγχώριων φυλών με γενεαλογικά πιστοποιητικά
– Η έλλειψη ολοκληρωμένων ελέγχων από την παραγωγή μέχρι τη διάθεση των κτηνοτροφικών προϊόντων σε ενιαία βάση
– Το υψηλό κόστος χρηματοδότησης, οι δυσμενείς όροι χρηματοδότησης και το μεγάλο ύψος των απαιτούμενων επενδύσεων
– Η ανυπαρξία εγκαταστάσεων διαχείρισης, αποθήκευσης και διάθεσης των αποβλήτων με επιπτώσεις στο περιβάλλον
– Οι πρόχειρες συνήθως σταβλικές εγκαταστάσεις που δεν προστατεύουν αποτελεσματικά το ζωικό κεφάλαιο
– Η απουσία βασικών υποδομών για τη παροχή, συγκέντρωση και ορθολογική διαχείριση των υδάτων με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονο πρόβλημα ανισοκατανομής
– Η απουσία συντονισμένης και αποτελεσματικής προσπάθειας γενετικής βελτίωσης του ντόπιου πληθυσμού προβάτων και αιγών έχει ως συνέπεια τις μειωμένες αποδόσεις σε γάλά και κρέας και την αθρόα εισαγωγή ζώων ξένων φυλών
– Δυσκολία των παραγωγών να πειστούν ότι πρέπει να τηρούν αρχεία και να αναπτύξουν ένα σύστημα διαχείρισης
– Ανεπάρκεια του εθνικού αποθέματος δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης για χορήγηση δικαιωμάτων σε νέους παραγωγούς
– Έλλειψη εθνικών προγραμμάτων έρευνας για την κτηνοτροφία π.χ. γενετική βελτίωση
Για την ανάπτυξη της αιγοπροβατοτροφίας απαιτούνται σχεδιασμένες παρεμβάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αναπτυξιακά προγράμματα τοπικού, περιφερειακού και εθνικού χαρακτήρα. Η προστιθέμενη αξία του αιγείου και πρόβειου κρέατος και γάλακτος αυξάνει διαρκώς κύρια λόγω της υψηλής διατροφικής τους αξίας και της ιδιαίτερης γεύσης τους, επομένως πρέπει να υπολογίζεται πάντα σαν παράγοντας υψηλής σημασίας στη διαμόρφωση στρατηγικής και πολιτικής για τον χώρο. Χρειάζεται πρωτοβουλία από την πολιτεία και συνεργασία των αιγοπροβατοτρόφων, των τυροκόμων, του δικτύου προώθησης, διανομής, εμπορίας προϊόντων αιγο-προβατοτροφίας, των φορέων ελέγχου, των κέντρων γενετικής βελτίωσης ζώων, των ΑΕΙ – ΤΕΙ κλπ.
