Αγαπητές κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας βρίσκεται μπροστά σε μία κρίσιμη καμπή. Το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ θα καθορίσει την πορεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και τη ζωή μας, τις επόμενες δεκαετίες. Είναι φανερό ότι, μία αποτυχία μπορεί να μας οδηγήσει πολύ πίσω. Για το λόγο αυτό, η αντιμετώπιση του προγράμματος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ πρέπει να γίνει με σοβαρότητα, αντικειμενικότητα και μακριά από πρόσκαιρα, τοπικιστικά ή μικροκομματικά συμφέροντα.
Όλοι συμφωνούμε ότι το κείμενο που κατέθεσε το Υπουργείο Εσωτερικών είναι ένα κείμενο αρχών. Όλοι ξέρουμε επίσης, ότι η ουσία κρύβεται στις λεπτομέρειες. Θετικό στοιχείο το ότι η συζήτηση άνοιξε, αλλά είναι η αρχή ενός μακρύ και βασανιστικού δρόμου. Στον αγώνα δρόμου αυτόν, στον οποίον αναμένεται να αγωνιστούν οι ΟΤΑ της χώρας, παρατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά διαφορετικά από τον κλασικό μαραθώνιο. Ενώ, είναι ένας αγώνας αντοχής, το σπρηντ δε γίνεται στο τέλος της διαδρομής, αλλά στην αρχή της και ο εφέτης έχει ήδη ρίξει τον πυροβολισμό. Από τώρα μέχρι και τις 31/12/10, θα πρέπει να δουλέψουμε όχι μόνο σκληρά, αλλά και νυχθημερόν για να σχεδιάσουμε και να προγραμματίσουμε, όσο το δυνατόν καλύτερα τους νέους ΟΤΑ. Και από 1/1/11 θα πρέπει να υποστηρίξουμε με μηχανισμούς, μέσα και ανθρώπινους πόρους τους νέους ΟΤΑ, με τέτοιον τρόπο, ώστε να εγκλιματιστούν όσο το δυνατόν πιο ήπια και πιο γρήγορά στους νέους τους ρόλους, προσφέροντας παράλληλα καλύτερες υπηρεσίες στον δημότη, με στόχο να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του.
Οι θέσεις που σχετίζονται με τα οικονομικά των ΟΤΑ στο πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ χρειάζονται εξειδίκευση. Επιτρέψτε μου λοιπόν, να αναφερθώ σε ορισμένα από τα θέματα που αφορούν τα οικονομικά των νέων δήμων και να καταθέσω τις απόψεις μου.
- 1. Μεταφορά Αρμοδιοτήτων.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, η μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να συνοδεύεται με ανάλογους πόρους. Αν πάρουμε για παράδειγμα κάποια αρμοδιότητα και το κόστος αυτής από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση και το μεταφέρουμε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, το μόνο που θα έχουμε κατορθώσει είναι να αποκεντρώσουμε τη μιζέρια. Οι αρμοδιότητες αποκεντρώνονται στο πλησιέστερο στον πολίτη επίπεδο, για να του προσφέρονται αποτελεσματικότερα, καλύτερες υπηρεσίες. Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, είναι πάρα πολύ σημαντικό, η κοστολόγηση να μη γίνεται με βάση τη σημερινή κατάσταση της υπηρεσίας, αλλά με βάση τις ανάγκες τις οποίες θα καλύψει όταν μεταφερθεί στο πρωτοβάθμιο επίπεδο. Με λίγα λόγια και πρακτικά, η κοστολόγηση των μεταφερομένων αρμοδιοτήτων θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει δύο κομμάτια:
Α) το πλήρες σημερινό κόστος (μισθοδοσία, λειτουργικά, υποδομές, μηχανολογικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός, κλπ) και
Β) το κόστος που θα προκύψει από την ποιοτική αναβάθμιση της παροχής των υπηρεσιών αυτών.
2. Φορολογικά Έσοδα
Στο κείμενο του Υπουργείου Εσωτερικών αναφέρεται ότι, οι πόροι της Αυτοδιοίκησης θα ενισχυθούν με το ΦΠΑ, όπως επίσης και με το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) και αυτό θα λειτουργήσει ευεργετικά για τα δημόσια οικονομικά της χώρας. Η γνώμη μου σε αυτό το θέμα είναι πάρα πολύ ξεκάθαρη. Οι ΟΤΑ της χώρας δε μπορούν και δεν πρέπει να μετεξελιχθούν σε φορο-κυνηγούς. Επίσης, νομίζω είναι φανερό, ότι σε μία χώρα 11 εκ. κατοίκων δεν είναι αποτελεσματικό να υπάρξουν δύο παράλληλοι μηχανισμοί βεβαίωσης και είσπραξης των φορολογικών εσόδων.
Το 81% των φορολογικών εσόδων του ΦΠΑ συλλέγεται στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Είναι το γνωστό πρόβλημα ότι οι επιχειρήσεις με υποκαταστήματα και πανελλαδικά δίκτυα έχουν τις έδρες τους στα δύο πολεοδομικά συγκροτήματα και καταθέτουν εκεί τις φορολογικές τους δηλώσεις. Σε περίπτωση που τα φορολογικά έσοδα από το ΦΠΑ δεν έχουν αναδιανεμητικό χαρακτήρα, θα καταντήσουν αντικείμενο αξιοποίησης των δήμων των δύο πολεοδομικών συγκροτημάτων, άντε και κάποιων μεγάλων πόλεων.
Ο ΦΑΠ, όπως όλοι γνωρίζετε, είναι ένας φόρος που σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική ανήκει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σημαντικό στοιχείο του ΦΑΠ είναι η φορολογική του βάση. Δεν είναι δυνατόν, κατά τη γνώμη μου, στη διαμόρφωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, να μη λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των τοπικών αρχών. Οι δήμοι είναι αυτοί, οι οποίοι κάνουν τις πολεοδομικές παρεμβάσεις, αποτέλεσμα των οποίων είναι οι υπεραξίες στην ακίνητη περιουσία.
3. Το αναπτυξιακό πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ
Τέλος, επιτρέψτε μου να επισημάνω ορισμένα θέματα σχετικά με το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ. Όπως αναφέρεται στο σχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ θα διαρθρώνεται σε τρεις άξονες:
α) στο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Διοικητική Μεταρρύθμιση»
β) στο εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης
γ) στ πρόγραμμα αξιοποίησης και διαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων.
Α) Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Διοικητική Μεταρρύθμιση»
Αν κοιτάξετε αυτή τη στιγμή πως είναι διαμορφωμένο το πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» του ΕΣΠΑ, θα πρέπει να ψάξετε πάρα πολύ για να βρείτε έστω και ένα ευρώ το οποίο να φτάνει στον πολίτη. Όλο το πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση», έτσι όπως έχει σχεδιαστεί, εξαντλείται σε επιτροπές και επιτροπάτα, συμβούλους και μελέτες. Η γνώμη μου είναι ότι η αναδιάρθρωση του προγράμματος θα πρέπει να έχει ως στόχο τη χρηματοδότηση μέτρων, δράσεων και υπηρεσιών που θα φτάνουν κατευθείαν στον πολίτη. Θα πρέπει οι δημότες μας, όπου και αν κατοικούν, να καταλάβουν ότι η Διοικητική Μεταρρύθμιση γίνεται για αυτούς και όχι για τους Δημάρχους, τα στελέχη της ΤΑ και τους μελετητές.
Ένα δεύτερο ζήτημα που προκύπτει σε σχέση με το πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» είναι η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το πρόγραμμα έχει ένα συνολικό προϋπολογισμό περίπου 630 εκ. € και η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ουσιαστικά κατανείμει για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μόνο 50 εκ. €. Στο κείμενο που κατατέθηκε, από το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρεται ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα συμμετέχει με ποσοστό στο πρόγραμμα της «Διοικητικής Μεταρρύθμισης». Η δική μου γνώμη είναι ότι το ποσοστό αυτό δε μπορεί να είναι μικρότερο του 50%.
Β) Το εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Το εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναφέρεται ότι θα έχει ύψος 4 δις. €. Υπενθυμίζω την πρότασή μας, το πρόγραμμα αυτό, να χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από το ΠΔΕ. Στο κείμενο του Υπουργείου Εσωτερικών, το εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα αυτοδιοίκησης αναφέρεται ως μετεξέλιξη του ΘΗΣΕΑ. Πιστεύω, ότι ο συσχετισμός στη χρηματοδότηση του προγράμματος, 74% από πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και 26% από το κεντρικό κράτος, όπως ίσχυε στο ΘΗΣΕΑ είναι απαράδεκτος.
Ένα δεύτερο σημείο το οποίο θα πρέπει να ξεκαθαριστεί σε σχέση με το εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι το αντικείμενό του, μιας και στο κείμενο του Υπουργείου Εσωτερικών, στο πρόγραμμα των 4 δις. €, αναφέρονται τόσο η περιφερειακή αυτοδιοίκηση, όσο και οι δήμοι.
Τέλος, σημαντικό στοιχείο που θα πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι ο σκοπός του προγράμματος. Το πρόγραμμα αυτό, θα πρέπει να έχει καθαρά υποστηρικτικό χαρακτήρα και να βοηθήσει τους νέους δήμους, που έχουν υπαρκτές ανάγκες, στα πρώτα βήματα λειτουργίας τους. Επομένως, βασικό κριτήριο κατανομής, του προγράμματος αυτού θα πρέπει να είναι οι ανάγκες των νέων δήμων και όχι τα παλαιά τετριμμένα κριτήρια, όπως για παράδειγμα ο πληθυσμός της ΕΣΥΕ.
Γ) Πρόγραμμα αξιοποίησης και διαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων.
Ο παραπάνω προβληματισμός, έχει άμεση σχέση με τον τρίτο άξονα του προγράμματος ΕΛΛΑΔΑ. Θα προσληφθεί επιστημονικό προσωπικό για να στελεχώσει τους νέους δήμους. Που θα πάει το προσωπικό αυτό; Στο δήμο Αθηναίων, ο οποίος έχει 11.000 υπαλλήλους; Το προσωπικό αυτό θα πρέπει να καλύψει αποδεδειγμένες ανάγκες σε δήμους, που η εμπειρία τόσο του Γ ΚΠΣ, όσο και του ΘΗΣΕΑ, έχει δείξει ότι παρουσιάζουν προβλήματα στην ένταξη, ωρίμανση και διαχείριση έργων σε επιχειρησιακά προγράμματα.
Ένα τελευταίο σημείο που δεν είναι διόλου λιγότερο σημαντικό, είναι το ύψος της χρηματοδότησης του προγράμματος αυτού, καθώς και ο αριθμός των νέων επιστημόνων, οι οποίοι θα προσληφθούν. Θα πρότεινα, το πρόγραμμα αυτό να μην είναι μικρότερο από 350 εκ €, για μία τετραετία και ο αριθμός των νέων επιστημόνων να μην είναι μικρότερος από 3.000 άτομα (εκτίμηση με βάση τον αριθμό των Δήμων που έχουν ήδη διαχειριστική επάρκεια και είναι 224 και με μία εκτίμηση δημιουργίας περίπου 380 έως 400 Ο.Τ.Α.).
Αγαπητές κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Δε θέλω να σας αγχώσω, τα παραπάνω αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα των απαντήσεων που θα πρέπει να δοθούν από το Υπουργείο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μέσα σε δύο μήνες. Μέχρι δηλαδή, την κατάθεση και ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου. Φαντάζομαι τώρα να γίνεται λιγάκι πιο καθαρό, αυτό που τόνισα στην αρχή. Μας περιμένει μεγάλο τρέξιμο και ιδιαίτερα τώρα στην αρχή θα πρέπει όλοι να αποκτήσουμε ταχύτητες, ανάλογες με αυτές του παγκόσμιου πρωταθλητή σε αγώνες ταχύτητας, Ουσείν Μπολτ.
Ελπίζω, το τέλος να μη μας βρει τελευταίους και καταϊδρωμένους.
Σε ένα πρόσφατο άρθρο μου, έγραψα ότι αν τον ΚΑΠΠΟΔΙΣΤΡΙΑ έπρεπε να τον προφυλάξουμε από τους Μαυριμιχαλαίους, τον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ θα πρέπει να τον προφυλάξουμε από τους σύγχρονούς Μαυρογιαλούρους. Η άδολη και χωρίς μικροκομματικές σκοπιμότητες συμμετοχή μας στην ευγενική αυτή άμιλλα, θα επιβεβαιώσει για ακόμη μία φορά τις δυνατότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θα μας προσφέρει ευκαιρίες, ώστε να βοηθήσουμε τους τόπους μας και να παρέχουμε μία καλύτερης ποιότητας ζωή στους δημότες μας.
