Με αφορμή τις πολλαπλές αναφορές στην πλίθινη δόμηση εξαιτίας τους αφιερώματος στην 13η Οικολογική Γιορτή Καρδίτσας η οποία συνέπεσε με την ημέρα του ποδηλάτου δόθηκε η ευκαιρία για την καταγραφή ορισμένων σκέψεων γύρω από τον ρόλο που μπορούν να έχουν αυτά τα δύο στοιχεία στο μέλλον της περιοχής μας και στην τοπική οικονομία.
Και τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούν «καθαρές» – οικολογικές – φιλικές επιλογές σε αντιδιαστολή με τα «βρόμικα» ή άρρωστα μπετονένια κτίρια και τα ρυπογόνα αυτοκίνητα. Ας μην προσπερνάμε το γεγονός πως τα τσιμεντένια κτίρια και τα αυτοκίνητα χαρακτηρίζουν πλέον τις σύγχρονες πόλεις και δημιουργούν πλήθος προβλημάτων στην ζωή των πολιτών. Αν πραγματικά θέλουμε να προχωρήσουμε παρακάτω θα πρέπει να εστιάσουμε με προσοχή στα ζητήματα αυτά και να σχεδιάσουμε την εναλλακτική κατεύθυνση. Συνθετικά στοιχεία αυτής της κατεύθυνσης είναι στοιχεία που ήταν πάντα δίπλα μας, αλλά τα περιφρονούσαμε ακολουθώντας την πεπατημένη.
Οι πλίθινες κατασκευές έχουν πολύ βαθιές ρίζες στην ιστορία της περιοχής μας, είναι εμποτισμένες με την σοφία των προγόνων μας και συνδέονται με τα χαρακτηριστικά της περιοχής μας. Μιας σοφίας όμως που γρήγορα ξεχάστηκε με την υιοθέτηση νέων τρόπων δόμησης πιο γρήγορων, πιο εύκολων ίσως, με μεγαλύτερο κόστος όμως και έξω από το ανθρώπινο μέτρο, που δεν ταιριάζαν σε εμάς, δεν ταίριαζαν στις πόλεις και τα χωριά μας, ήταν ενεργοβόρες, δυσανάλογες με τις ανάγκες μας, και να που τώρα είμαστε μπροστά στο αδιέξοδο που μας δημιούργησαν.
Η πλίθινη δόμηση δεν αποτελεί όμως μόνο στοιχείο της παράδοσης και του παρελθόντος καθώς μπορεί και πρέπει να βρει χώρο στο μέλλον της δόμησης. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να ξαναδούμε το θέμα σήμερα φέρνοντας μια ιδέα από το παρελθόν και προσαρμόζοντάς την στο παρόν, προσδοκώντας στο μέλλον που μπορεί να έχει για την τοπική οικονομία. Θα πρέπει να δούμε λοιπόν με μια φρέσκια ματιά το θέμα και με τόλμη να πιέσουμε για να δημιουργηθούν οι προδιαγραφές για την χρήση των πλίνθων σαν στοιχείο δόμησης. Η κατεύθυνση που πρέπει να δοθεί θα πρέπει να αξιοποιεί τις αντισεισμικές δυνατότητες και την μεγάλη θερμική μάζα του υλικού αλλά και την συμβολή του στην στατική του κτιρίου, μιας και οι συγκεκριμένες κατασκευές έχουν περιορισμένες ανάγκες οπλισμού. Το μεγάλο κέρδος όμως πέραν του ότι περιορίζεται το κόστος της δόμησης είναι πως δημιουργούνται υγιή, οικολογικά σπίτια. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να δημιουργηθεί ένας ολόκληρος νέος κλάδος για την τοπική οικονομία.
Συμπληρωματικό στοιχείο στις πλίνθινες κατασκευές όπως τονίστηκε από τις επισημάνσεις των πανεπιστημιακών στην ημερίδα της 13ης Οικολογικής γιορτής είναι το ξύλο. Μαζί χώμα και ξύλο έχουν μια ξεχωριστή αρμονική σχέση και μια απόλυτη συμληρωματικότητα. Μηχανικοί, αρχιτέκτονες, χτίστες, εργάτες, παρασκευαστές πλίνθων, ξυλοκατασκευές, εργαλεία και πρέσες παρασκευής πλίνθων, αλλά και τόσοι άλλοι υποκλάδοι μπορούν να ανοίξουν και να δώσουν λύσεις στην ανεργία και πλούτο στην τοπική οικονομία. Και το σημαντικότερο όλα αυτά θα έχουν τοπική αναφορά θα επενδύονται και θα επενεπενδύονται με ένα πολύ υψηλό πολλαπλασιαστή τόσο όσον αφορά στο εισόδημα όσο και στην εργασία.
Το ποδήλατο από την άλλη είναι μια εναλλακτική λύση στην κυριαρχία του αυτοκίνητου το οποίο μιας και δεν παράγεται στην χώρα μας στηρίζει εξολοκλήρου μια εξωτερική αγορά στερώντας πολύτιμους πόρους από την τοπική οικονομία. Το αυτοκίνητο στην δική μας περίπτωση είναι μια κατασκευή που τόσο για η αγορά όσο και για η συντήρησή του σχεδόν εξολοκλήρου απομυζεί πόρους από την τοπική οικονομία και στερεί τις αναπτυξιακές της δυνατότητες.
Πως όμως μια τοπική κοινωνία μπορεί να επενδύσει στο ποδήλατο και ποιές οι αναγκαίες συνθήκες; Δυστυχώς οι πόλεις μας είναι αυτοκινητοκεντρικές και οι επενδύσεις στο ποδήλατο και στις δημόσιες μεταφορές θεωρήθηκαν δευτερεύουσες επιλογές από τους διοικούντες, καταδικάζοντας για πολλά χρόνια την ζωή των πολιτών. Αλλάζοντας όμως τις τέσσερις ρόδες για δύο στηρίζουμε το πορτοφόλι του γείτονα, του συγγενή μας αλλά και το δικό μας. Δίνοντας χώρο στον ποδήλατο δίνουμε χώρο στην ποδηλατική οικονομία να εισχωρήσει, και είναι ασύλληπτο το πόσα χρήματα μπορούν να μείνουν, να επενδυθούν και να επαναεπενδυθούν στις τοπικές μας οικονομίες αν δεν απορροφηθούν από τα έξοδα για καύσιμα, ασφάλειες και από την αγορά του αυτοκινήτου. Η επένδυση στο ποδήλατο εκτός από τα χρήματα που εξοικονομούνται για να τοποθετηθούν σε τοπικές επενδύσεις, για να κάνουν καλύτερη και να δώσουν ποιότητα στην ζωή μας, ανοίγουν καταστήματα επισκευής ποδηλάτου, βιοτεχνίες κατασκευής τμημάτων του ποδηλάτου ή και ολόκληρων ποδηλάτων κλπ. Μια μελέτη του 2008 έδειξε πως η συμβολή του τομέα του ποδηλάτου στην τοπική οικονομία του Πόρτλαντ των ΗΠΑ μιας από τις σημαντικότερες ποδηλατοπόλεις είναι της τάξης των 90 εκ. Δολαρίων κάθε χρόνο. Ο ποδηλατικός τουρισμός είναι επίσης ένας τομέας που μπορεί να έχει τεράστια συμβολή στην στήριξη της υπαίθρου. Η συμβολή του σύμφωνα με μελέτη του 2010 ήταν της τάξης του 1,5 δις δολαρίων στο Γουινσκόνσιν των ΗΠΑ.
Λιγότερο προφανείς συσχετισμοί μπορούν επίσης να έχουν σημαντική συμβολή στην τοπική μας οικονομία καθώς οι ποδηλάτες είναι παράλληλα καταναλωτές, και με το ποδήλατο περνούν από την καρδιά της πόλης και όχι από αυτοκινητοδρόμους όπως συνήθως κάνουν οι οδηγοί των αυτοκινήτων, ενώ μπορούν να μετακινηθούν από άκρη ως άκρη μέσα στην πόλη. Επίσης σημαντική είναι η συμβολή στην υγεία των πολιτών και η εξοικονόμηση πόρων για την αποκατάσταση προβλημάτων που συνδέονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής στην υγεία. Σημαντική είναι και η εξοικονόμηση πόρων από χώρους πάρκινκγ στους οποίους είναι απαραίτητο να επενδύσουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να μπορούν να υποδεχθούν τους πελάτες τους. Παράλληλα ποδηλατικές διαδρομές μπορούν να σχεδιαστούν και να συνδέσουν επιχειρήσεις και αγροκτήματα που παράγουν τοπικά προιόντα και βεβαίως έχουν μια στενή σχέση με την όλη φιλοσοφία που διέπει το ποδήλατο, χρησιμοποιούν μειωμένες εισροές και ήπιες μεθόδους καλλιέργειας και προστατεύουν το περιβάλλον.
Είναι πολλαπλά λοιπόν τα οφέλη και μπορεί να γίνει πολύ σημαντική η συμβολή των συγκεκριμένων τομέων στην ζωή μας, την ανεργία, το εισόδημά μας και την τοπική οικονομία. Θα πρέπει όμως να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα του παρελθόντος, να μην εστιάζουμε πλεόν σε φαραωνικές ή αφελείς προσεγγίσεις και να δούμε με σοβαρότητα τον τρόπο με τον οποιο θα ενσωματώσουμε αυτές τις προτάσεις στην πράξη παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια μας. Οι εμπλεκόμενοι με την διοίκηση υπεύθυνοι και αυτοί για την οδυνειρή κατάσταση που βιώνουμε σήμερα δεν έχουν δώσει ως σήμερα σημάδια για την πρόθεση, να προβούν σε ουσιαστικές παρεμβάσεις στον Δήμο μας. Είναι πραγματικά αδιανόητο μέσα στο ζοφερό οικονομικό σκηνικό που βιώνουμε να μην υπάρχουν τοπικές πολιτικές για την εργασία και την τοπική οικονομία. Τις λύσεις στο μέλλον καλούνται να τις δώσουν οι πολίτες με την επλοκή τους και την παρέμβασή τους στην πόλη, το χωριό στον Δήμο. Το μέλλον είναι μπροστά μας και μας ανήκει. Οφείλουμε να το περιφρουρήσουμε, δίνοντας έμφαση στην τοπική οικονομία, στον πρωτογενή τομέα και την παραγωγή, σε συλλογικούς τρόπους οργάνωσης και οικολογικά μοντέλα παραγωγής.
Αριστοτέλης Τσόγκας
