Ο περονόσπορος και το ωΐδιο αποτελούσαν ανέκαθεν και αποτελούν δύο από τις σοβαρότερες ασθένειες των αμπελοφυτειών του Νομού μας. Προς τούτο η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Καρδίτσας κρίνει σκόπιμο, όπως και κάθε χρόνο, να ενημερώσει τους αμπελοκαλλιεργητές σχετικά με τα συμπτώματα, τις συνθήκες ανάπτυξης και την καταπολέμηση των ασθενειών αυτών.
Α. Περονόσπορος
Ο μύκητας που προκαλεί την ασθένεια αυτή μπορεί να προσβάλει όλα τα πράσινα μέρη του πρέμνου. Στα φύλλα προκαλεί κιτρινοπράσινες κηλίδες που μοιάζουν με «λαδιά» και σε κατάλληλες συνθήκες μπορεί να δημιουργήσει λευκές εξανθήσεις με χιονώδη όψη στην κάτω επιφάνειά τους. Αυτές οι λευκές εξανθήσεις (μυκήλιο) στην κάτω επιφάνεια των φύλλων μοιάζουν πολύ με την προσβολή από το άκαρι που προκαλεί την ερίνωση. Η διάκριση είναι όμως εύκολη γιατί ο περονόσπορος σε αντίθεση με αυτό το άκαρι δεν προκαλεί παραμόρφωση του φύλλου.
Οι νεαρές προσβεβλημένες ράγες έχουν χρώμα καστανοπράσινο και οι μεγαλύτερες εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με ηλιακά εγκαύματα. Τα σταφύλια γίνονται περισσότερο ανθεκτικά στις μολύνσεις καθώς ωριμάζουν. Οι βλαστοί προσβάλλονται όταν είναι νέοι και τρυφεροί και παρουσιάζουν επιμήκεις καστανές κηλίδες, ιδιαίτερα στην κορυφή του βλαστού. Οι προσβεβλημένοι βλαστοί εμφανίζουν συνήθως και κυματοειδή παραμόρφωση.
Είναι σημαντικό οι αμπελουργοί να γνωρίζουν τις συνθήκες κατά τις οποίες πραγματοποιούνται οι προσβολές ώστε να οργανώσουν το πρόγραμμα φυτοπροστασίας των αμπελιών τους. Γ’ αυτό το σκοπό είναι χρήσιμη μια γνωριμία με την βιολογία του μύκητα Plasmopara viticola, που είναι υπεύθυνος για την ασθένεια.
Ο μύκητας αυτός διαχειμάζει σε μορφή ωοσπορίων στο έδαφος σε υπολείμματα φυλλώματος της προηγούμενης χρονιάς. Τα ωοσπόρια αυτά την άνοιξη προκαλούν την πρωτογενή μόλυνση αλλά μόνον όταν υπάρχουν οι συγκεκριμένες συνθήκες που περιγράφονται ως κανόνας με τα τρία 10 :
– 10 εκατοστά μήκος βλαστών (σε προηγούμενα βλαστικά στάδια δεν έχουμε προσβολή)
– 10 βαθμούς ελάχιστη θερμοκρασία ( όταν η ημερήσια ελάχιστη θερμοκρασία κατά τις πρωινές ώρες είναι χαμηλότερη των 10 βαθμών Κελσίου δεν έχουμε προσβολή ανεξάρτητα από το ύψος της θερμοκρασίας στις μεσημβρινές ώρες).
– 10 χιλιοστά βροχής (τα ωοσπόρια απαιτούν νερό σε υγρή μορφή που σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε βροχές 10 χιλιοστών ή πρωινή δροσιά που να αντιστοιχεί σε 10 χιλιοστά βροχής).
Ακόμα και με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία αν η θερμοκρασία δεν επιτρέπει την δημιουργία
αρκετής δροσιάς, δεν έχουμε προσβολή.
Όταν επικρατούν οι προαναφερόμενες συνθήκες είναι σίγουρο ότι θα έχουμε μόλυνση οπότε τα φυτά θα πρέπει να είναι προστατευμένα από κάποιο προστατευτικό μυκητοκτόνο ανεξαρτήτως αν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα. Παλαιότερες συνήθειες που συνιστούσαν να γίνουν ψεκασμοί με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων είναι εσφαλμένες και μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για την παραγωγή ιδίως αν ακολουθήσουν παρατεταμένες βροχές που δεν μας επιτρέπουν να επέμβουμε.
Τα συμπτώματα στα φύλλα την άνοιξη εμφανίζονται από 7 ως 9 μέρες μετά την προσβολή και από τις εξανθήσεις στην κάτω επιφάνεια του φύλλου δημιουργούνται τα ζωοσπόρια, τα οποία είναι υπεύθυνα για της επόμενες προσβολές (δευτερογενή,τριτογενή, κλπ) πάντα και μόνον όταν επικρατούν οι προαναφερόμενες συνθήκες (τρία 10).
Συνεπώς όταν δεν προβλέπεται να επικρατήσουν οι απαραίτητες συνθήκες για την ύπαρξη προσβολών (τρία 10), δεν χρειάζεται να προβούμε σε άσκοπούς ψεκασμούς, οι οποίοι πέραν της αύξησης του κόστους καλλιέργειας, θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Σε αντίθετη περίπτωση η φυτοπροστασία με προστατευτικά μυκητοκτόνα είναι απαραίτητη και αυτή γίνεται με χαλκούχα σκευάσματα ή με σκευάσματα διάφορων χημικών ομάδων όπως διθειοκαρβαμιδικά, στρομπιλουρίνες και άλλα, κατά προτίμηση με την προσθήκη προσκολλητικού (κόλλας). Σε περιπτώσεις παρουσίας συμπτωμάτων ή/και παρατεταμένων βροχοπτώσεων θα πρέπει να προσφύγουμε στην χρήση διασυστηματικών – θεραπευτικών μυκητοκτόνων που εισχωρούν μέσα στους φυτικούς ιστούς, δεν ξεπλένονται από την βροχή και δρουν για χρονική περίοδο που κυμαίνεται από 10 ως 13 ημέρες.
Μετά την καρπόδεση και όταν οι ρόγες των σταφυλιών φτάσουν σε μέγεθος στραγαλιού, αυτές αποκτούν ανθεκτικότητα στις προσβολές και δεν χρειάζονται προστασία. Υπάρχει όμως περίπτωση να χρειαστούν ψεκασμοί για την προστασία του φυλλώματος για να εξασφαλίσουμε την καλή ωρίμανση σε χρονιές με βροχερό καλοκαίρι.
Η χρήση χαλκού συχνά ενοχοποιείται για καθυστέρηση της βλάστησης. Το γεγονός αυτό κρίνουμε ότι δεν έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί με την κλιματική αλλαγή, οι περισσότερες ποικιλίες ωριμάζουν νωρίς, τότε που οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και οι συνθήκες για την οινοποίηση είναι δυσοίωνες. Για τις ποιο όψιμες ποικιλίες όπως το Μαύρο Μεσενικόλα ή ο Ροδίτης σε ορεινές περιοχές κλπ, αυτός ο παράγοντας μπορεί να ληφθεί υπ’ όψη.
Β. Ωϊδιο ή χολέρα ή μπάστρα
Ευνοείται από τις ξηροθερμικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν σε πολλές περιοχές το καλοκαίρι και αντίθετα με τον περονόσπορο δε χρειάζεται βροχή ή δροσιά για να μολύνει τα κλήματα.
Για την καλύτερη οργάνωση του προγράμματος καταπολέμησης του ωϊδίου είναι χρήσιμη μια γνωριμία με τις βιολογικές συνήθειες του μύκητα Erysiphe necator, που είναι υπεύθυνος για την εκδήλωση της ασθένειας.
Ο μύκητας διαχειμάζει με δύο τρόπους: είτε ως μυκήλιο σε λήθαργο μέσα στους οφθαλμούς (μάτια) είτε ως κλειστοθήκιο στο έδαφος ή στον κορμό των πρέμνων. Ενώ παλαιότερα η διαχείμαση ως κλειστοθήκιο αφορούσε ένα πολύ μικρό ποσοστό, τελευταία η σημασία αυτού του τρόπου διαχείμασης αυξήθηκε λόγω των κλιματικών αλλαγών. Το γεγονός αυτό κάνει πιο έντονο το πρόβλημα της ασθένειας και οδηγεί στην ανάγκη προσαρμογής της στρατηγικής καταπολέμησης.
Οι πρώτες προσβολές αφορούν το 2ο και 3ο φύλλο που σε περίπτωση έντονης προσβολής καλύπτεται από άσπρο χνούδι στην επιφάνειά του (λευκή σημαία). Από τα παραπάνω πρώτα σημεία εμφάνισης, με ευνοϊκές συνθήκες, η ασθένεια μπορεί σταδιακά να εξαπλωθεί σ’ όλον τον αμπελώνα συχνά χωρίς να εμφανιστούν συμπτώματα. Θερμοκρασίες 20-27 οC είναι ιδανικές για την ασθένεια. Κατά την περίοδο αυτή ο μύκητας θα εισχωρήσει στους οφθαλμούς πιο κοντά στην βάση της κληματίδας (2ο, 3ο και 4ο μάτι) όπου θα παραμείνει μέχρι να διαχειμάσει. Παράλληλα συνεχίζεται η εξάπλωση της ασθένειας σε όλα τα πράσινα μέρη και τους καλοκαιρινούς μήνες συμπληρώνεται ένας κύκλος μέσα σε μια εβδομάδα, φτάνοντας να προσβάλει τα σταφύλια, τα οποία καλύπτονται από ένα χαρακτηριστικό αλευρώδες επίχρισμα (σκόνη). Η προσβολή των σταφυλιών μπορεί να γίνει οποτεδήποτε από την καρπόδεση μέχρι το γυάλισμα των ραγών και να έχουμε νωρίς πτώση ραγών, αργότερα σταμάτημα της ανάπτυξης και ωρίμανσης των ραγών, ενώ σε οψιμότερες προσβολές έχουμε λέκιασμα, σχίσιμο των ραγών και δευτερογενείς σήψεις. Οι ράγες αρχίζουν να γίνονται ανθεκτικές στη μόλυνση του ωιδίου μετά το γυάλισμα με την αρχή του μεταχρωματισμού οπότε παραδοσιακά σταματούσε και η ανάγκη φυτοπροστασίας.
Η εξέλιξη της ασθένειας όμως συνεχίζει και προς το τέλος του καλοκαιριού-αρχές φθινοπώρου δημιουργείται ο μεγαλύτερος αριθμός των ασκών του μύκητα (κλειστοθήκια) με τα ασκοσπόρια που διαχειμάζουν.
Η καταπολέμηση της ασθένειας αρχίζει απαραίτητα με μια επέμβαση με εγκεκριμένο σκεύασμα με το άνοιγμα των οφθαλμών και την έκπτυξη των πρώτων φύλλων, την στιγμή που η πρώτη διαχειμάζουσα μορφή αποκαλύπτεται. Στην συνέχεια οι επεμβάσεις μπορούν να ακολουθήσουν την εμφάνιση συμπτωμάτων κυρίως στα σταφύλια με την χρήση θειαφιού σε μορφή σκόνης επίπασης ή σε πιο σοβαρές περιπτώσεις και με ψηλές θερμοκρασίες, με την χρήση πιο εξειδικευμένου μυκητοκτόνου. Τέλος κρίνεται απαραίτητο, μετά τις τελευταίες πληροφορίες για την εξέλιξη της βιολογίας του παθογόνου, να γίνουν ως και δύο εφαρμογές κατά το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του φθινοπώρου για τον περιορισμό του σχηματισμού της δεύτερης μορφής διαχείμασης, η οποία ενοχοποιείται όλο και περισσότερο για την σοβαρότητα των προσβολών.
Όλες οι πρακτικές που σκοπεύουν στην μείωση της ατμοσφαιρικής υγρασίας στο μικροκλίμα του αμπελιού, όπως βλαστολόγημα, ξεφύλλισμα, έγκαιρη ζιζανιοκτονία, κ.λ.π., συμβάλλουν ουσιαστικά στον περιορισμό της ασθένειας.
Για περισσότερες πληροφορίες οι αμπελοκαλλιεργητές μπορούν να απευθύνονται στη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Π.Ε. Καρδίτσας, στο Γραφείο Αμπελουργίας, στο τηλέφωνο 24413-55243 (αρμόδιος γεωπόνος ο κ. Π. Κουσιάς ).
|
Καρδίτσα, 12 Απριλίου 2016
