Ο περονόσπορος και το ωΐδιο αποτελούσαν ανέκαθεν και αποτελούν δύο από τις σοβαρότερες ασθένειες των αμπελοφυτειών του Νομού μας. Προς τούτο η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Καρδίτσας κρίνει σκόπιμο, όπως και κάθε χρόνο, να ενημερώσει τους αμπελοκαλλιεργητές σχετικά με τα συμπτώματα, τις συνθήκες ανάπτυξης και την καταπολέμηση των ασθενειών αυτών.
Α. Περονόσπορος
Ο μύκητας που προκαλεί την ασθένεια αυτή μπορεί να προσβάλει όλα τα πράσινα μέρη του πρέμνου. Στα φύλλα προκαλεί κιτρινοπράσινες κηλίδες που μοιάζουν με «λαδιά» και σε κατάλληλες συνθήκες μπορεί να δημιουργήσει λευκές εξανθήσεις με χιονώδη όψη στην κάτω επιφάνειά τους. Αυτές οι λευκές εξανθήσεις (μυκήλιο) στην κάτω επιφάνεια των φύλλων μοιάζουν πολύ με την προσβολή από το άκαρι που προκαλεί την ερίνωση. Η διάκριση είναι όμως εύκολη γιατί ο περονόσπορος σε αντίθεση με αυτό το άκαρι δεν προκαλεί παραμόρφωση του φύλλου.
Οι νεαρές προσβεβλημένες ράγες έχουν χρώμα καστανοπράσινο και οι μεγαλύτερες εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με ηλιακά εγκαύματα. Τα σταφύλια γίνονται περισσότερο ανθεκτικά στις μολύνσεις καθώς ωριμάζουν. Οι βλαστοί προσβάλλονται όταν είναι νέοι και τρυφεροί και παρουσιάζουν επιμήκεις καστανές κηλίδες, ιδιαίτερα στην κορυφή του βλαστού. Οι προσβεβλημένοι βλαστοί εμφανίζουν συνήθως και κυματοειδή παραμόρφωση.
Βροχερός καιρός και σχετικά μέτριες θερμοκρασίες (15-25 οC) αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής του αμπελιού από περονόσπορο. Κίνδυνος υπάρχει ακόμα και χωρίς βροχές αν υπάρχει «δροσιά» για πολλές ώρες. Με την άνοδο των θερμοκρασιών και την ξηρασία του καλοκαιριού ο κίνδυνος συνήθως μηδενίζεται αλλά μπορεί να επανέλθει το φθινόπωρο.
Η αντιμετώπιση της ασθένειας είναι κυρίως προληπτική και γίνεται με τη χρήση εγκεκριμένων μυκητοκτόνων. Σε περιοχές με πρόβλημα (περιοχές με αρκετή υγρασία και πολλές βροχοπτώσεις) συστήνονται ενδεικτικά 4 βασικοί ψεκασμοί:
α) Όταν οι βλαστοί έχουν μήκος 8-10 εκ.,
β) Μετά από 10 ημέρες,
γ) Λίγο πριν την άνθηση (στάδιο μούρου) και
δ) λίγο μετά τη γονιμοποίηση.
Στη συνέχεια, οι ψεκασμοί γίνονται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν.
Β. Ωϊδιο ή χολέρα ή μπάστρα
Ευνοείται από τις ξηροθερμικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν σε πολλές περιοχές το καλοκαίρι και αντίθετα με τον περονόσπορο δε χρειάζεται βροχή ή δροσιά για να μολύνει τα κλήματα. Η ασθένεια συνήθως ξεκινάει στο αμπέλι, είτε από φύλλα τα οποία φαίνονται από μακριά από το χαρακτηριστικό κατσάρωμα που παρουσιάζουν (από κοντά είναι εμφανείς οι κηλίδες και η γκρι σκόνη του ωϊδίου), είτε από τρυφερές κληματίδες που παρουσιάζουν σκοτεινότερου χρώματος κηλίδες στο φλοιό τους. Τέτοια συμπτώματα έναρξης της ασθένειας στον αμπελώνα θα πρέπει να αναζητάμε κυρίως σε σκιαζόμενα σημεία. Από τα παραπάνω πρώτα σημεία εμφάνισης της ασθένειας, με ευνοϊκές συνθήκες, η ασθένεια μπορεί σταδιακά να εξαπλωθεί σ’ όλον τον αμπελώνα. Θερμοκρασίες 20-27 οC είναι ιδανικές για την ασθένεια και τους καλοκαιρινούς μήνες συμπληρώνεται ένας κύκλος μέσα σε μια εβδομάδα. Η εξέλιξη του ωιδίου αναστέλλεται σε θερμοκρασίες 35 οC και πάνω καθώς και από το άμεσο ηλιακό φως. Έτσι, ζεστές συνεφιασμένες ημέρες με μέτρια ή υψηλή σχετική υγρασία επιταχύνουν την εξάπλωση της ασθένειας.
Στην περίπτωση που η συγκεκριμένη ασθένεια δεν καταπολεμηθεί έγκαιρα, μπορεί να καταστρέψει την παραγωγή τελείως, προσβάλλοντας τα σταφύλια τα οποία καλύπτονται από ένα χαρακτηριστικό αλευρώδες επίχρισμα (σκόνη). Η προσβολή των σταφυλιών μπορεί να γίνει οποτεδήποτε από την καρπόδεση μέχρι το γυάλισμα των ραγών και να έχουμε νωρίς πτώση ραγών, αργότερα σταμάτημα της ανάπτυξης και ωρίμανσης των ραγών, ενώ σε οψιμότερες προσβολές έχουμε λέκιασμα, σχίσιμο των ραγών και δευτερογενείς σήψεις. Οι ράγες αρχίζουν να γίνονται ανθεκτικές στη μόλυνση του ωιδίου μόλις αποκτήσουν περιεκτικότητα 8% σε σάκχαρα και πρακτικά δεν προσβάλλονται από το ποσοστό του 12% και πάνω.
Όταν παρατηρηθούν τα παραπάνω συμπτώματα στα σταφύλια, η ασθένεια έχει πια εγκατασταθεί στο αμπέλι και η καταπολέμηση είναι σχεδόν αδύνατη. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συχνή παρακολούθηση του αμπελιού και η έγκαιρη διενέργεια προληπτικών επεμβάσεων για να εμποδιστεί η εγκατάσταση της ασθένειας.Κρίσιμη είναι η περίοδος από την εμφάνιση των πρώτων φύλλων μέχρι την καρπόδεση. Εάν υπάρχει βεβαρημένο ιστορικό ιωδίου στον αμπελώνα (σοβαρή προσβολή την προηγούμενη χρονιά), θα πρέπει οπωσδήποτε στην περίοδο αυτή να γίνουν 2-3 προληπτικές επεμβάσεις. Επικίνδυνη είναι και η περίοδος από την καρπόδεση μέχρι το «κλείσιμο» των σταφυλιών, οπότε πρέπει να κάνουμε επεμβάσεις με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων στα κλήματα και επαναλήψεις ανάλογα με τη σοβαρότητα και τις συνθήκες.
Καταπολέμηση: Επιτυγχάνεται με την εφαρμογή κατάλληλων μυκητοκτόνων σκευασμάτων.
Οι εφαρμογές ενδείκνυνται να γίνονται στα παρακάτω στάδια:
α) Όταν οι βλαστοί έχουν μήκος περίπου 10 εκατοστά.
β) Κατά την άνθηση (σκόνισμα με θειάφι).
γ) Μετά 10 ημέρες περίπου.
δ) Ανάλογα με την ένταση της ασθένειας μπορεί να επαναλαμβάνονται ανά 10-15 ημέρες.
Καλλιεργητικά μέτρα διαχείρισης της κόμης των πρέμνων, όπως σωστό κλάδεμα, κατάλληλα βλαστολογήματα και ξεφυλλίσματα που εξασφαλίζουν καλό αερισμό και διείσδυση του ηλιακού φωτός, βοηθούν πολύ στον περιορισμό της ασθένειας και στην καλύτερη αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων που θα γίνουν.
Για περισσότερες πληροφορίες οι αμπελοκαλλιεργητές μπορούν να απευθύνονται στη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Π.Ε. Καρδίτσας, στο τηλέφωνο 24413-55245 (αρμόδιος Γεωπόνος ο κ. Τασιός).
Ο Αναπληρωτής Προϊστάμενος
της Δ/νσης
Δημήτριος Β. Κωστής
Γεωπόνος
