Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη, μια πολύπλοκη και ευαίσθητη μεταβατική περιοχή που συνδέει το υδάτινο με το χερσαίο περιβάλλον. Η παρόχθια ζώνη – στην οποία συχνά φύεται παρόχθιο δάσος – βρίσκεται σε δυναμική ισορροπία με τον ποταμό, ο οποίος την αλλάζει με τις πλημμύρες του, αλλά και επηρεάζεται ριζικά από αυτήν. Η σχέση αυτή επηρεάζεται και από τον άνθρωπο που για εκατονταετίες παίζει καθοριστικό ρόλο στην ιστορία των νερών του τοπίου.
Ένας ποταμός δεν είναι αυτόνομος. Το ποτάμιο οικοσύστημα επιβιώνει χάρη στις οργανικές ουσίες (νεκρά φύλλα και κλαδιά, διαλυμένα στο νερό στοιχεία) που δέχεται από τα γειτονικά χερσαία οικοσυστήματα.
Παρόχθια ζώνη δεν υπάρχει χωρίς ποταμό. Ο ποταμός μεταφέρει νερό από μια λεκάνη απορροής στη θάλασσα και μπορούμε να τον φανταστούμε σαν μια φλέβα που αποστραγγίζει μια ολόκληρη περιοχή ξηράς. Πέρα από τη βασική αυτή λειτουργία τους, οι ποταμοί και οι παρόχθιες ζώνες χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη ποικιλία μορφών, έτσι ώστε κάθε ποταμός να είναι μοναδικός. Οι παρόχθιες ζώνες περιλαμβάνουν τις όχθες κάθε είδους υδάτινων σχηματισμών (ποταμών, λιμνών, ελών, βάλτων, πηγών κ.ά.), τις ζώνες πλημμυρών (εκτάσεις που πλημμυρίζουν εποχιακά) και, φυσικά, τα παρόχθια δάση (δάση με υγρόφιλα δέντρα).
Τι είναι Παρόχθιο Δάσος
Παρόχθιο δάσος είναι η δασική βλάστηση που επηρεάζει σημαντικά έναν ποταμό και επηρεάζεται σημαντικά από αυτόν. Αντίθετα από ένα τυπικό χερσαίο δάσος, περιέχει κυρίως υγρόφιλα είδη (δένδρων, θάμνων, ποωδών) και ανθεκτικά σε μηχανική πίεση, αφού έχουν να αντιμετωπίσουν ένα έδαφος γεμάτο νερό και μια δυνατή ποτάμια ροή. Το παρόχθιο δάσος είναι μέρος της παρόχθιας ζώνης και μαζί με τον ποταμό σχηματίζει έναν «ποτάμιο διάδρομο».
Ο ποτάμιος αυτός «διάδρομος», αποτελεί ένα οικοσύστημα μοναδικής οικολογικής και αισθητικής αξίας και μια μεγάλη ευκαιρία για την τοπική ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως ο κάμπος του νομού Καρδίτσας, από τον οποίο έχουν σχεδόν εξαλειφθεί τα φυσικά οικοσυστήματα, εξαιτίας της εντατικής γεωργικής εκμετάλλευσης.
Μια καίρια αξία του παρόχθιου δάσους είναι ότι λειτουργεί σαν ένα τεράστιο «πράσινο φίλτρο»: συγκρατεί και αποσυνθέτει τους ρύπους και τις μεγάλες ποσότητες νιτρικών αλάτων που παρασύρονται από τις παρακείμενες καλλιέργειες και οικισμούς, διατηρώντας έτσι το ποτάμι καθαρό. Ένα παρόχθιο δάσος λειτουργεί πιο αποτελεσματικά ως φίλτρο όταν είναι μεγάλο σε έκταση και όταν το ρυπασμένο νερό διέρχεται αργά από αυτό, αντί να περνά γρήγορα όπως σε ένα κανάλι.
Τέλος, οι παρόχθιες ζώνες αν και καλύπτουν στενές μόνο λωρίδες γης, επηρεάζουν έντονα τη βιοποικιλότητα (= η ποικιλία φυτών και ζώων) αλλά και την αισθητική του τοπίου.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία των παρόχθιων οικοσυστημάτων, την ανάγκη διατήρησης ή και ανάπλασής τους και τις ευκαιρίες που μπορούν να προσφέρουν στην τοπική κοινωνία, η ΤΕΔΚ, σε συνεργασία με το Δήμο Σοφάδων και την ΑΝ.ΚΑ. Α.Ε., οργανώνει την Τετάρτη 8 Ιουλίου, ώρα 12.30 μμ, στους Σοφάδες (αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Σοφάδων), εκδήλωση παρουσίασης του «Επιχειρησιακού Σχεδίου ανάδειξης παρόχθιων περιοχών – η περίπτωση του ποταμού Σοφαδίτη». Το Επιχειρησιακό Σχέδιο αποτελεί μια περίπτωση μελέτης ενός παρόχθιου οικοσυστήματος, και είναι το πρώτο από μια σειρά επιχειρησιακών Σχεδίων που θα καλύψει όλα τα ποτάμια του νομού.
