Η ιστορία του πολέμου του 1940, το έπος της Αλβανίας, είναι η λαμπρότερη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας μας . Το 40 δεν υπήρξε όμως απλά ένα έπος . Στην πραγματικότητα ήταν μια σειρά από έπη.
Ένα από αυτά διαδραματίστηκε στο βορειοηπειρωτικό ύψωμα 731, μεταξύ Αώου και Άψου , 20 χλμ βόρεια της Κλεισούρας . Εκεί πρωταγωνίστησε το 5ο Σύνταγμα Πεζικού της 1ης Μεραρχίας αποτελούμενο αποκλειστικά από στρατιώτες καταγόμενους από τους Νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων με Διοικητή τον Δημήτριο Κασλά.
Τα γεγονότα συνέβησαν ως εξής:
O Μουσολίνι έδωσε την διαταγή για την περίφημη «εαρινή επίθεση γοήτρου» του ιταλικού στρατού. Μέχρι τότε, η ξιπασμένη υπόσχεση που είχε δώσει στον σύμμαχό του Χίτλερ, ότι «θα τσακίσει τη ραχοκοκαλιά των Ελλήνων», είχε υλοποιηθεί ως δική του όμως τραγωδία.O ιταλικός στρατός υποχωρούσε και οι αρχιστράτηγοί του άλλαζαν συνεχώς χωρίς να φέρνουν κανένα αποτέλεσμα ενώ ο Χίτλερ αδημονούσε να τελειώνει με την ελληνική εκκρεμότητα για να εξαπολύσει την «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Ήδη οι Γερμανοί στρατηγοί είχαν καταστρώσει το σχέδιο «Μαρίτα» για την επίθεση κατά της Ελλάδας κι ο Μουσολίνι καιγόταν να τους προλάβει και ν’ αποδείξει στους ισχυρούς του συμμάχους ότι μπορούσε και μόνος του να κάμψει την αντίσταση των Ελλήνων.
Στις 9 Μαρτίου, στις 6:30 το πρωΐ , ξέσπασε η κόλαση. Οι Ιταλοί εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση ,υπό την επίβλεψη του ίδιου του Μουσολίνι. Έριξαν στην επίθεση νέες και ισχυρές δυνάμεις με άφθονη υποστήριξη πυροβολικού και αεροπορίας Απέναντί τους ήταν η 1η Ελ. Μεραρχία που πολεμούσε από την αρχή της εκστρατείας και δέχτηκε το κύριο βάρος της επίθεσης .Επί 7ημέρες ,ως τις 15 Μαρτίου, η Μεραρχία δοκιμάστηκε σκληρά αλλά απέκρουσε τα κύματα των επιτιθέμενων αντιπάλων.
Στον τομέα ιδίως του 5ου Συντάγματος -σύμφωνα με την Ιστορία του ελληνικού έθνους-που απαρτίζονταν κυρίως από συμπατριώτες μας- γράφτηκαν μερικές από τις ηρωικότερες σελίδες του πολέμου..
Αξίζει νομίζω εδώ να αναφέρω τη διαταγή του ταγματάρχη Δημήτριου Κασλά: «Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Εμψυχώσατε τους άνδρας σας και τονώσατε το ηθικόν των. Τότε μόνον θα διέλθει ο εχθρός εκ της τοποθεσίας μας , όταν αποθάνωμεν άπαντες επί των θέσεών μας»
Οι επιθέσεις και αντεπιθέσεις άρχιζαν με πυκνό κανονιοβολισμό που κατέσκαβε τα υψώματα, για να καταλήξουν σε συμπλοκές, όπου το λόγο είχαν η χειροβομβίδα και η λόγχη. (Θεωρείται ότι εκεί πέσανε οι περισσότερες οβίδες του πολέμου.) Τον βομβαρδισμό ακολουθεί ανεπιτυχής προσπάθεια των Ιταλών να καταλάβουν το ύψωμα. Η αντίσταση των Ελλήνων και η μάχη σώμα με σώμα συνδυασμένη με την αποτελεσματικότητα του πυροβολικού μας, επιφέρουν σοβαρές απώλειες στους Ιταλούς που οπισθοχωρούν κατάπληκτοι. Η εικόνα που παρουσιάζεται την ημέρα είναι φρίκη, δέος, αιματοχυσία. Οι ίδιες τρομερές σκηνές επαναλαμβάνονται πολλές φορές την ημέρα αλλά και τις μέρες που ακολουθούν. Οι Ιταλοί επιτίθενται κατά κύματα μέρα και νύχτα και πάντα αποτυγχάνουν στο στόχο τους. Η απαράμιλλη γενναιότητα και αυτοθυσία των αμυνόμενων Ελλήνων υπερασπιστών δεν επιτρέπει καμία παραχώρηση.
Ως τις 19 Μαρτίου, μετά από σχετική τριήμερη ανάπαυλα, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν κατά του υψώματος 731 όχι λιγότερες από 18 επιθέσεις. Οι πλαγιές του είχαν κατασκαφτεί από τον κανονιοβολισμό και τα δέντρα ξεριζώθηκαν ή κόπηκαν . Το ύψος της κορυφής μειώθηκε κατά 5 μέτρα .Το έδαφός του σκέπαζαν χιλιάδες πτώματα.
Η Εαρινή Επίθεση όμως απέτυχε και ο Μουσολίνι έφυγε ταπεινωμένος. Το ύψωμα 731 έμεινε θρυλικό και το όνομά του γράφτηκε στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη Τιμής Ένεκεν για τους ήρωες του υψώματος .
Η σημασία της απόκρουσης της Εαρινής Επίθεσης είναι τεράστια .Η επικράτηση των Ελλήνων στον πόλεμο κατά της φασιστικής Ιταλίας σε μια εποχή που οι χώρες της Ευρώπης είχαν υποταγεί -πολλές φορές και εθελούσια -στις δυνάμεις του Άξονα, χαιρετίστηκε ως νίκη των Ελεύθερων λαών κατά των δυνάμεων της βίας και του ολοκληρωτισμού Και στο στρατηγικό πεδίο όμως η σημασία υπήρξε μεγάλη. Αναγκάστηκε ο Χίτλερ να αναβάλει την επίθεση στη Ρωσία για το Νοέμβριο με αποτέλεσμα να τους προλάβει ο βαρύς ρώσικος χειμώνας:
Και έτσι γράφτηκε μια από τις πιο λαμπρές και θαυμαστές σελίδες της εθνικής αλλά και της τοπικής μας ιστορίας .Η αυτοθυσία και η ηρωική αντίσταση των μαχητών του υψώματος 731 και η ανιδιοτελής τους θυσία αποτελεί τις Θερμοπύλες του νέου Ελληνισμού και αξίζει τιμή και δόξα σε όσους επέλεξαν να θυσιάσουν τη ζωή τους για τα υψηλά ιδανικά της πατρίδας και της ελευθερίας.
.Οι γενναίοι μαχητές έμειναν πιστοί «τοις κοίνων ρήμασι πειθόμενοι» Και σύμφωνα με τον ΙΩΑΝΝΗ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ, Ο αγώνας τους θα μπορούσε να συγκριθεί με τη Μάχη του Μαραθώνα υπερτερώντας όμως στο ότι εκεί ο αγώνας κρίθηκε σε μια ημέρα ,ενώ εδώ σε 15 περίπου ημέρες με τρεις έως πέντε επιθέσεις κάθε μέρα .Θα μπορούσε να συγκριθεί με τη θυσία του Λεωνίδα και των 300 σπαρτιατών, υπερτερώντας όμως στο ότι εκεί ο εχθρός κατάφερε να περάσει τελικά ,ενώ εδώ δεν μπόρεσε, παρ’ ότι ο συσχετισμός των δυνάμεων και των μέσων ,σε σχέση με το πλάτος του μετώπου , ήταν περίπου ίδιος
Ίσως όμως, το καλύτερο αφιέρωμα στη μνήμη των ηρωικών υπερασπιστών του 731 να είναι τα λόγια ενός εχθρού. Ενός Ιταλού, έφεδρου ανθυπολοχαγού, που ηγήθηκε πολλές φορές των ανδρών του στις επιθέσεις κατά του 731. Και χρόνια μετά, προσκεκλημένος στην θρυλική εκπομπή του αξέχαστου Φρέντυ Γερμανού, «Αλάτι και Πιπέρι», εξομολογήθηκε στον οικοδεσπότη του: «Όταν εφορμήσαμε την πρώτη φορά κατά του 731, πίστευα ότι δεν θα συναντούσαμε ούτε έναν Έλληνα ζωντανό πάνω στο ύψωμα. Τόσο σφοδροί ήταν οι βομβαρδισμοί που προηγήθηκαν. Όμως εκείνοι ήταν εκεί και μας περίμεναν. Συνέχισα να πιστεύω το ίδιο και στις επόμενες επιθέσεις μας, που πάντα εκδηλώνονταν ύστερα από καταιγιστικά πυρά του πυροβολικού και της αεροπορίας μας. Όμως πάντα μας περίμεναν και μας απέκρουαν. Μετά την τρίτη μέρα των επιθέσεών μας, έπαψα πια να ελπίζω ότι δεν θα συναντούσαμε ζωντανούς τους υπερασπιστές του 731. Και οι στρατιώτες μας έπαψαν κι αυτοί να ελπίζουν πως η αεροπορία και το πυροβολικό μας θα έκαναν τη δουλειά μας αντί για μας. Αυτό είχε πολύ άσχημο αντίκτυπο στο ηθικό τους, το έβλεπα. Συχνά οι Έλληνες μας περίμεναν όρθιοι μπροστά στα κατεστραμμένα χαρακώματά τους με τις λόγχες περασμένες στα όπλα τους. Συχνά γελούσαν δυνατά και φώναζαν. Είχαν υπερβεί τον άνθρωπο. Δεν ήταν άνθρωποι πλέον, το πιστεύω αυτό, ήταν θηρία».
Αυτά έκαναν οι Έλληνες μερικές δεκαετίες πριν. Σήμερα, που η πατρίδα μας βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή ,έχει μεγάλη σημασία άλλοι να μαθαίνουμε και άλλοι να θυμούνται τέτοια ηρωικά κατορθώματα που αποτελούν «μνημείο» πατριωτισμού και αυτοθυσίας.
Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να κλείσω με ένα μήνυμα-ευχή που νομίζω αξίζει να είναι στο μυαλό όλων μας: « 1823-1932: 4 πτωχεύσεις και 5 πόλεμοι. 1940-49:αφανισμός. Κι όμως αντέξαμε. Γιατί υπήρχε Ελλάδα, ψυχή και φρόνημα Ελληνικότητας, συνείδηση ΕΘΝΙΚΗ. Αυτά χάσαμε 30 χρόνια τώρα, αυτά να ξαναβρούμε»
Σας ευχαριστώ.
