Η Βουλή θυμάται και τιμά, σήμερα, έναν σημαντικό Έλληνα, κορυφαίο δημόσιο άνδρα και σπάνιο άνθρωπο. Σημαντικό Έλληνα γιατί άφησε έντονα χαραγμένο το όνομά του στις σελίδες της ιστορίας μας. Κορυφαίο δημόσιο άνδρα γιατί και ως στρατιώτης και ως πολιτικός, κατέκτησε κορυφαίες θέσεις του δημόσιου βίου. Σπάνιο άνθρωπο γιατί οι αρετές και το παράδειγμά του είναι στη μνήμη και το θαυμασμό των ανθρώπων ως τις μέρες μας.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας γεννήθηκε στο Μορφοβούνι της Καρδίτσας το 1883, λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Σε μια εποχή, δηλαδή, που το πνεύμα του εθνικού αγώνα ήταν έντονο. Τα γεγονότα στη Θεσσαλία και ο άτυχος και καταστροφικός πόλεμος το 1897, διαμόρφωσαν στο Νικόλαο Πλαστήρα ένα χαρακτήρα μαχητικό και ανένδοτο. Είναι βέβαιο ότι, τόσο η στρατιωτική πορεία, όσο και η πολιτική διαδρομή του έχουν τις ρίζες τους στα βιώματά της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα. Από τα 20 του χρόνια ο Νικόλαος Πλαστήρας μπαίνει στο Στρατό. Όλοι οι εθνικοί αγώνες που ακολουθούν τον βρίσκουν παρόντα και μαχόμενο. Το όραμα της Εθνικής Ανόρθωσης και της Εδαφικής Ολοκλήρωσης κυριαρχεί στη σκέψη και ορίζει τη δράση του. Μετέχει στο Μακεδονικό Αγώνα. Πρωτοστατεί στο Κίνημα στο Γουδί το 1909. Ξεχωρίζει, για τα ηγετικά του προσόντα, στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο: Στην Ελασσόνα, το Σαραντάπορο, τα Γιαννιτσά, τη Θεσσαλονίκη, τη Φλώρινα. Είναι δυναμικά παρών στο Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο: στις μάχες του Κιλκίς και του Λαχανά. Γίνεται θρύλος που διασχίζει τα πεδία των μαχών. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του, αλλά και το θαυμασμό των στρατηγών του. Είναι ο Μαύρος Καβαλλάρης που εμψυχώνει, μάχεται, κερδίζει νίκες για την Ελλάδα.
Λίγο μετά, η Ελλάδα βιώνει την τραγική εποχή του Διχασμού και της Τραγωδίας. Ο Νικόλαος Πλαστήρας αισθάνεται ότι η ουδετερότητα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ακυρώνει τα εθνικά όνειρα. Ανήκει σ’ εκείνους που πιέζουν και πείθουν τον Ελευθέριο Βενιζέλο να προχωρήσει στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος συμβάλλει έντονα στην επικράτησή του. Από εκεί ξαναγυρίζει στους μεγάλους εθνικούς αγώνες. Θριαμβεύει στη μάχη του Σκρά και λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 1919, αποβιβάζεται, με το σύνταγμά του, το 5/42, στη Μικρά Ασία. Όταν το μέτωπο άρχισε να καταρρέει και η υποχώρηση να μεταβάλλεται σε άτακτη φυγή, ο Ν. Πλαστήρας κατάφερε να μαζέψει τους στρατιώτες του από την τουρκική ενδοχώρα και να τους οδηγήσει στα παράλια. Παράλληλα, επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους άμαχους Έλληνες και έσωσε χιλιάδες πρόσφυγες από βέβαιο θάνατο, γεγονός που του αναγνώρισαν και οι ίδιοι αποκαλώντας τον «Άγιο της Προσφυγιάς». Ήταν ο τελευταίος που εγκατέλειψε τη Μικρά Ασία. Και αυτή ακριβώς η στάση του, ενίσχυσε ακόμη πιο πολύ τη φήμη του. Από εκεί κατευθύνθηκε στη Χίο και προχώρησε στην Επανάσταση του 1922.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας γίνεται, στη συνέχεια, πρωταγωνιστής στη σκηνή της Κάθαρσης. Δυστυχώς, ωστόσο, η Ελλάδα, για πολλές δεκαετίες, δεν επρόκειτο να κάνει Ειρήνη με τον εαυτό της. Μπήκε σε μια πορεία όπου εναλλάσσονταν η δημιουργία και η καταστροφή, οι ελπίδες και οι απογοητεύσεις, η οργάνωση και η διαμάχη, η πρόοδος και η οπισθοδρόμηση. Ο Πλαστήρας πιστεύει και παλεύει για τις ιδέες του. Κάνει λάθη την ώρα που πιστεύει ότι πράττει ορθά. Πράττει ορθά την ώρα που οι γύρω του πιστεύουν ότι κάνει λάθη. Πολλές φορές φεύγει από το προσκήνιο και την Ελλάδα. Απογοητευμένος ή διωγμένος.
Στα μεταπολεμικά χρόνια, στα τελευταία 8 χρόνια της ζωής του, από το 1945 ως το 1953, έγνοια του ήταν η εσωτερική ειρήνευση, η λήθη του εμπαθούς παρελθόντος, η εθνική συμφιλίωση, η ανόρθωση της Πατρίδας. Όσα έζησε, όσα έμαθε, όσα διδάχθηκε μέσα από την εμπειρία γίνονται οδηγός του. Είναι, ωστόσο, πολλοί εκείνοι που υποστήριξαν ότι η τελευταία φάση της πολιτικής του συμμετοχής υπήρξε μια ευκαιρία απωλεσθείσα για την Ελλάδα. Υποστηρίζεται, δηλαδή, ότι η ανοικοδόμηση, η ανασυγκρότηση και η ανάπτυξη μπορούσε να είχε αρχίσει από το 1945. Στην πολυκύμαντη, όμως, εθνική και ιδιαίτερα την πολιτική ιστορία μας, τα λάθη δεν είναι μοναδικό «προνόμιο» (!) ενός ανθρώπου ή μιας παράταξης.
Όπως όλοι οι μεγάλοι της Ιστορίας που βρέθηκαν σε εποχές σεισμικών αλλαγών, ανακατατάξεων και παθών, έτσι και ο Νικόλαος Πλαστήρας είναι ακόμα υπό την κρίση της Ιστορίας. Δεν υπάρχει, όμως, αμφιβολία ότι ο ίδιος έγραψε την Ιστορία, όταν βρέθηκε στα σταυροδρόμια της.
Ο Ν. Πλαστήρας έγινε τρεις φορές Πρωθυπουργός, ενώ θήτευσε σχετικά λίγα χρόνια στη Βουλή των Ελλήνων. Η τελευταία κυβέρνησή του, σχηματίστηκε τον Οκτώβριο του 1951 και έθεσε τις πρώτες βάσεις της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής ανόρθωσης. Οι προγραμματικές δηλώσεις του, στο ξεκίνημα της κυβέρνησης εκείνης, έδιναν ένα ξεκάθαρο στίγμα των προθέσεών του: «Η Κυβέρνησις», υπογράμμιζε ο Νικόλαος Πλαστήρας, «πιστεύει ότι το έργον Ανασυγκροτήσεως, πρέπει και είναι δυνατόν να γίνει μόνον διά του λαού και υπέρ αυτού. Θεωρεί ότι η ολοκλήρωσις τούτου είναι αδύνατη άνευ εξασφαλίσεως της κοινωνικής γαλήνης και δέον να εδραιωθεί επ’ αυτής. Ως εκ τούτου θα επιδιώξει η Κυβέρνησις την ολοκλήρωσιν της εσωτερικής ειρηνεύσεως, την λήθην του παρελθόντος, την ενότητα και συνεργασίαν όλων των Ελλήνων εις την συνολικήν προσπάθειαν επανορθώσεως των ερειπίων εκ της δεκαετούς περιπετείας του πολέμου …» «Η Κυβέρνησις», έλεγε σε άλλο σημείο των προγραμματικών του δηλώσεων, «πιστεύει ότι εις την προσπάθειαν της ταύτην θα έχη πολύτιμον συμπαραστάτην την Αντιπολίτευσιν. Αναμένει δε και ελπίζει από αυτήν ότι θα συμβάλη δι’ αποτελεσματικού ελέγχου του Κυβερνητικού Έργου -του οποίου προθύμως απεκδεχόμεθα και επιζητούμεν- αλλά και δια θετικών υποδείξεων, εις την επιτυχή αντιμετώπισιν των προβλημάτων που πιέζουν τη ζωή του Έθνους».
Όλα αυτά ήταν λόγια σπάνια για εκείνη την εποχή. Είναι, όμως, λόγια κατάλληλα για κάθε εποχή. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ένα χειρόγραφο σημείωμά του. (Και το καταθέτω στη Βουλή) Λέει συγκεκριμένα: «Το πλανάσθαι ανθρώπινον· αλλά το ομολογήν την πλάνην είνε ανώτερος πολιτισμός και ευγενέστερος ανδρισμός. Ένας λαός ούτω μόνον σκεπτόμενος αποτρέπει τας εκ της πλάνης συμφοράς και ευημερεί.» Και αλλού «Τόλμη και θέλησις φέρνουν Νίκην.»
Μ’ αυτές τις αντιλήψεις ξεκίνησε, τότε, η ανασυγκρότηση της Ελλάδος για να συνεχιστεί, με νέα δυναμική, από τις Κυβερνήσεις του Αλέξανδρου Παπάγου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Προτεραιότητα εκείνης της Κυβέρνησης Πλαστήρα ήταν ο εξηλεκτρισμός της Χώρας, αλλά και η εκμηχάνιση της γεωργίας. Ιδίως, μάλιστα, ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η εκτέλεση μεγάλων εγγειοβελτιωτικών έργων. Ανάμεσά τους και η ιδέα του φράγματος στον ποταμό Μέγδοβα, η ιδέα της λίμνης που πήρε το όνομά του, Λίμνη Πλαστήρα και κατασκευάσθηκε, ταχύτατα, από την Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή. Σημαντικότατο έργο του ήταν η αναγκαστική απαλλοτρίωση αγροτικών κτημάτων για την αποκατάσταση ακτημόνων γεωργών και κτηνοτρόφων. Νοιάζονταν για τη γη και τους ανθρώπους της, γιατί ήταν παιδί αγροτών.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας, στη μακρά στρατιωτική και πολιτική πορεία του, γνώρισε νίκες και ήττες. Ποτέ, όμως, δεν του έλλειψε η πίστη στις ιδέες του και το θάρρος της δράσης. Για πολλές πράξεις του, η Ιστορία ακόμη διασκέπτεται. Η ετυμηγορία, όμως, έχει εκδοθεί για το θάρρος του, τη γενναιότητά του, την αστείρευτη διάθεση προσφοράς και την παροιμιώδη εντιμότητά του. Αυτά, άλλωστε, τα αναγνώρισαν πρώτοι οι αντίπαλοί του. Υπήρξε ένας σπάνιος άνθρωπος, για εξαιρετικά δύσκολες εποχές. Η Βουλή των Ελλήνων τιμά τους αγώνες του. Η τιμή, άλλωστε, αυτή είναι επιβεβλημένη για όλους όσους ανάλωσαν τη ζωή τους στην υπηρεσία της Πατρίδας και της Δημοκρατίας.
