Με τα εμβληματικά αυτά έργα του συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου (Α΄ τηλεοπτική μετάδοση), η ΕΡΤ3 εορτάζει την Παγκοσμια ημερα μουσικης, την Κυριακή 21-6-2020 και ώρα 08.00-10.00.
Αποτελούν το πρόγραμμα μαγνητοσκοπημένης συναυλίας κλασικής μουσικής του συνθέτη, που πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαρτίου 2019 στο θέατρο της περιφερειακής ενότητας Γέρακα του δήμου Παλλήνης, για την ίδρυση .της Δημοτικής Μουσικής Βιβλιοθήκης. Περιλαμβάνει μια επιλογή από χαρακτηριστικές μουσικές νουβέλες, μοντέρνα έργα μουσικής δωματίου, καθώς και ένα έργο του Νίκου Σκαλκώτα, τιμής ένεκεν στο μεγάλο μουσικό πρόγονο.
Η μουσικές νουβέλες είναι έργα αφηγηματικού και περιγραφικού χαρακτήρα, με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφήματα Ελλήνων, που ζουν το δημοτικό μας τραγούδι στη λειτουργικότητά του.
Όταν ένας απλός Έλληνας πολίτης χορεύει η τραγουδάει ένα δημοτικό τραγούδι ζει στιγμές έντασης. Ένας κόσμος ολόκληρος περνάει μπροστά από τα μάτια του, η ζωή του ολόκληρη.
Ο συνθέτης είδε πολλούς να ζουν τέτοιες στιγμές, έζησε και ο ίδιος πολλές.
Ιστορίες τέτοιων απλών ανθρώπων, άλλοτε πραγματικές και άλλοτε φανταστικές, αλλά και καταστάσεων κοινωνικών, μέσα στις οποίες εξελίσσονται, αποτελούν το περιεχόμενο μιας μουσικής νουβέλας. Αυτό μορφοποιείται στη σκέψη του ως σύνθεση εννοιών, εκφραζόμενες προφανώς με ανάλογες λέξεις της Ελληνικής Ομιλούμενης Γλώσσας, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά έννοιες και με ανάλογου περιεχομένου τονικών ενοτήτων αυτής, φορέων της ελληνικής μουσικής φράσης με τα χαρακτηριστικά της εν σπέρματι, αλλά μουσικός θησαυρός στα χέρια του δημιουργού, που θα ήθελε να εκφράζεται μουσικά ως Έλληνας συνθέτης.
Όταν στο μυαλό του Θωμά Μπακλάκου ολοκληρωθεί η παραπάνω διαδικασία, ξεκινάει η επόμενη που είναι η δημιουργία της μουσικής νουβέλας, ως μελοποίηση προφανώς της μορφοποιημένης σκέψης του.
Γενικότερα κάθε οργανικό έργο του Θωμά Μπακαλάου είναι αποτέλεσμα μελοποίησης της σκέψης του. Και αυτό είναι μία από τις ανατροπές που φέρνει η μουσική του πρόταση: ότι δηλαδή δεν υπάρχει απόλυτη μουσική αλλά μόνο προγραμματική μουσική,ότι και κάθε οργανικό έργο έχει πίσω του ένα κρυφό πρόγραμμα.
Με τις μουσικές του νουβέλες δίνει τις συναυλίες ίδρυσης Δημοτικών Μουσικών Βιβλιοθηκών, ένα παλιό όραμα του συνθέτη που τώρα κάνει πραγματικότητα με την υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Οι Δημοτικές Μουσικές Βιβλιοθήκες, θα λειτουργήσουν ως χώροι συσπείρωσης των συνθετών της κάθε πόλης και της ευρύτερης περιοχής, ως χώροι καταγραφής και ανάδειξης των έργων τους, ως χώροι μουσικής ζύμωσης και μελέτης της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας.
Όπως για τους συγγραφείς και τους ποιητές μας είναι αυτονόητο να γράφουν τα έργα τους στην Ελληνική Ομιλούμενη Γλώσσα, το ίδιο αυτονόητο είναι και για το Θωμά Μπακαλάκο, να γράφει τα δικά του μουσικά έργα στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα.
Εξάλλου όλοι οι μεγάλοι συνθέτες της δύσης έγραψαν τα ΄ργα τους στη μητρική μουσική τους γλώσσα.
Μπορούμε και εμείς
Οι μουσικές νουβέλες, ως μοντέρνα έργα λόγιας ελληνικής μουσικής δωματίου, έχουν Ιδιαίτερη απήχηση στην ελληνική νεολαία και ιδιαίτερα στους φοιτητές, πρωτοπόροι πάντα σε νέα μουσικά ρεύματα..
Δυστυχώς το παρωχημένο, άναρχο σύστημα μουσικής παιδείας στη χώρα μας, αποκομμένο από την ελληνική παράδοση, είχε αποτέλεσμα οι νέοι μας να μισήσουν και την κλασική μουσική και το δημοτικό μας τραγούδι. Αποδείχτηκε δηλαδή στην πράξη ότι το σύστημα αυτό ή ο τρόπος αξιοποίησής του είναι ανθελληνικός και εν τέλει αντιμουσικός. Και πρέπει σύντομα να ανατραπεί.
Ως εμπροσθοφυλακή σ’ αυτόν τον αγώνα ο Θωμάς Μπακαλάκος προσφέρει τις μουσικές του νουβέλες.
Μόνο αν αφήσουμε τις καθαρές ελληνικές παραδόσεις να ποτίσουν τα μουσικά μας έργα, η ελληνική μουσική θα απλώσει ρίζες βαθιά στα χώματα της πατρίδας και στις καρδιές των Ελλήνων και μόνο τότε τα έργα μας θα γίνουν κατανοητά από τους Έλληνες και σεβαστά από τους ξένους, μόνο τότε θα αποκτήσουμε ως χώρα διακριτό μουσικό ίχνος στην παγκόσμια μουσική σκηνή.
Τις παρτιτούρες των έργων της συναυλίας, σε μια ειδική έκδοση, προσφέρει ο συνθέτης στον κάθε δήμαρχο, για να αποτελέσουν τα πρώτα έργα στα ράφια των νέων ειδικών μουσικών βιβλιοθηκών. Μαζί παραχωρεί και τα πνευματικά του δικαιώματα χρήσης των έργων μουσικής νουβέλας για παιδαγωγικούς σκοπούς.
Η μουσική νουβέλα είναι ένας μουσικός όρος, που εισήγαγε το πρώτον ο Θωμάς Μπακαλάκος. Προσδιορίζει έργα μουσικής δωματίου εμπνευσμένα από τα δημοτικά μας τραγούδια, θεματοφύλακες της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας.
Με την Ελληνική Μουσική Γλώσσα ως μέσον έκφρασης και σύνθεσης, ο Θωμάς Μπακαλάκος γεφυρώνει το παραδοσιακό ελληνικό τραγούδι και τη λαϊκή μούσα, με τη δυτική μοντέρνα συνθετική τεχνοτροπία, με αποτέλεσμα τη διατύπωση της δικής του Μουσικής Πρότασης Σύνθεσης, για τη δημιουργία έργων με ιδιότητες και χαρακτηριστικά, που να τα καθιστούν έργα ελληνικά, έργα με ελληνικό πρόσωπο. Αυτή η διαδικασία είχε ως αποτέλεσμα και τη δημιουργία έργων μουσικής νουβέλας, νέο είδος πρωτοποριακό για τη μουσική παγκοσμίως, τα οποία συνιστούν ξεχωριστή μορφολογική κατηγορία έργων, πιο κοντά με εκείνα της κατηγορίας έργων Χαρακτήρα.
Ανάλογα θα μπορούσε ο συνθέτης να προσφέρει και με τα συμφωνικά του έργα, αλλά αυτό είναι δουλειά των κρατικών συμφωνικών μουσικών συνόλων.
Για τη σύνθεση των έργων μουσικής νουβέλας ο Θωμάς Μπακαλάκος χρησιμοποιεί το τονικό και δωδεκαφθογγικό σύστημα σε συνδυασμό, γιατί έτσι μπορεί να επιτυγχάνει το μουσικό ανάλογο της κοινωνίας μέσα στο έργο. Επίσης μπορεί έτσι να δίνει στη μουσική νουβέλα τη θεατρικότητα που επιδέχεται η υπόθεση, το θέμα και το σενάριο του έργου. Με βάση όλα τα παραπάνω, η μουσική νουβέλα μπορεί να θεωρηθεί ως μια θετική μουσική μετάλλαξη του δημοτικού τραγουδιού βάσης.
Η κάθε μουσική νουβέλα φέρει τον ίδιο τίτλο με το δημοτικό τραγούδι βάσης, το οποίο επιλέγει για να την εμπνευστεί. Από το τραγούδι βάσης παίρνει τα μουσικά του υλικά τα οποία μετουσιώνει, ώστε να γίνουν δικά του μουσικά δημιουργήματα, και με αυτά κυρίως ως δομικά στοιχεία κτίζει την ομώνυμη μουσική νουβέλα, αφού πρώτα από τη λειτουργικότητα του δημοτικού τραγουδιού στην κοινωνία εμπνέεται την υπόθεση, το περιεχόμενο και το σενάριο του νέου έργου.
Έτσι τα έργα του, και ιδίως οι μουσικές νουβέλες, κατεξοχήν έργα γραμμένα στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα, είναι σαν να μας μιλάνε ελληνικά. Γι αυτό είναι κατανοητές ακόμα και από τον πιο απλό Έλληνα πολίτη, αλλά σεβαστές και από τους ξένους, γιατί είναι έργα με συνθετική πνοή και αυθεντικότητα, έργα συνθετικής προσπάθειας χωρίς έπαρση και ανούσιες εντυπώσεις, αλλά με ειλικρίνεια και καθαρότητα ελληνικού μουσικού λόγου, που φανερώνουν το σεβασμό του συνθέτη στην Ελληνική Ομιλούμενη Γλώσσα, από την οποία πηγάζουν όλα τα της μουσικής του συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου.
Ο συνθέτης σχεδίασε επτά συλλογές μεταλλάξεων, κάτω από το γενικό τίτλο “Μεταλλάξεις ελληνικά, μια ελεγεία στην Ελληνίδα Επαρχία”. Η κάθε συλλογή περιλαμβάνει πέντε μουσικές νουβέλες εμπνευσμένες από πέντε δημοτικά τραγούδια μιας περιοχής με κοινά μουσικολογικά χαρακτηριστικά,
Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που το κάθε δημοτικό τραγούδι, μέσω της ομώνυμης μουσικής νουβέλας, αναδεικνύεται ως ενοποιητικό στοιχείο και άλλων τεχνών, δηλαδή γίνεται πηγή έμπνευσης έργων και άλλων τεχνών, που φέρουν επίσης τον ίδιο τίτλο με το δημοτικό τραγούδι βάσης και τον προσδιορισμό μουσικό έργο, με τη μεταφορική έννοια του όρου.
Τα έργα:
«Μπήκαν τα Γίδια στο Μαντρί», για κουαρτέτο εγχόρδων. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά». «Ιόνια Αγάπη», για κλαρινέτο και βιόλα. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Ιονίων Νήσων» «Άρνη-Καραγκούνα», για πιάνο. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά». «Κλειστός Χορός Αργιθέας», για κλαρινέτο, πιάνο και βιολί. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά». «Γιούργια Στα Παλιούρια», για κουαρτέτο εγχόρδων. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά». «Πέρα Στους Πέρα Κάμπους», για πιάνο. Από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Αιγαίου». «Πλαστήρας», για κλαρινέτο, πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων. «Δεκαπέντε Μικρές Παραλλαγές Για Πιάνο», του Νίκου Σκαλκώτα
Ερμηνεύει το σεξτέτο «ΑΝΕΛΗΞΗ».Το αποτελούν κορυφαίο μουσικοί:
Γιάννης Σαμπροβαλάκης κλαρινέτο, Το κουαρτέτο L‘anima:
Στέλλα Τσάνη πρώτο βιολί Μπρουνίλτα Ευγενία Μάλο δεύτερο βιολί Ηλίας Σδούκος βιόλα Λευκή Κολοβού βιολοντσέλο.
Σόλο πιάνο ο Απόστολος Παληός.
Προλογίζει η γνωστή παραγωγός του Τρίτου προγράμματος της ΕΡΑ και μουσικός, Αλεξάνδρα Γιαλίνη.
