Τύμβος Συκεώνος, Λουτρά Συκεώνος, Πέτρινο, Bλοχός
Τύμβος Συκεώνος
Στα ανατολικά του χωριού Συκεών και πάνω στον οδικό άξονα Καρδίτσας – Λάρισας έχει ερευνηθεί τύμβος, διαμέτρου 50,00 μ. και ύψος 15,00 μ., των ύστερων κλασικών χρόνων. Με τον όρο τύμβο νοείται η συσσώρευση μεγάλου όγκου χωμάτων πάνω από ένα ή περισσότερους τάφους. Με τις ανασκαφικές έρευνες αποκαλύφθηκαν τρεις ασύλητοι τάφοι (Τ. ΙΙ, ΙΙΙ & V), ένας τάφος (Τ, IV) συλημένος από αρχαιοκάπηλους και ένας (Τ.Ι) καταστραμμένος από τις εργασίες κατασκευής του δρόμου. Όλοι οι τάφοι, στο σύνολο πέντε, ήταν λάρνακες κατασκευασμένες από πρασινωπό ψαμμόλιθο. Αποτελούνταν από μονόλιθο κιβώτιο, εσωτερική καλυπτήρια πλάκα και εξωτερικές καλυπτήριες, τις οποίες περιέτρεχαν μακρόστενοι πλίνθοι ψαμμόλιθου, τα «προσκεφάλαια». Η δημιουργία του τύμβου ορίζεται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. και η χρήση του ως το πρώτο μισό του 3ου αι. π.Χ.,
Η πρακτική ταφής που εφαρμόστηκε είναι ο ενταφιασμός των νεκρών σε ύπτια στάση, ενώ άφθονα και ποικίλα ήταν τα κτερίσματα των τάφων. Αναλυτικότερα, ο τάφος ΙΙ – με προσανατολισμό από Β προς Ν – περιείχε τον ενταφιασμό μιας γυναίκας σε ύπτια θέση. Στη νεκρή είχαν προσφερθεί ως κτερίσματα διάφορα αντικείμενα, αρκετά από τα οποία βρέθηκαν στην περιοχή των ποδιών στο βόρειο τμήμα του τάφου. Στα κτερίσματα περιλαμβάνονταν δύο μικροσκοπικές πυξίδες, μία σταμνοειδής πυξίδα, ένα πτυκτό κάτοπτρο (καθρέπτης), ένα χάλκινο αγγείο σε σχήμα γυναικείας κεφαλής, δώδεκα χρυσές ψήφοι περιδεραίου, αστράγαλοι (κότσια) και άλλα οστά ζώων. Μέσα στη σταμνοειδή πυξίδα υπήρχαν μια χάλκινη τριχολαβίδα και τρια χάλκινα νομίσματα, ήτοι ένα Χαλκίδος, ένα Αθηνών και ένα Μακεδονίας, όλα των αρχών του 3ου αι. π.Χ.. Ο στιλβωμένος δίσκος του κατόπτρου προστατεύεται από κάλυμμα, στην εσωτερική επιφάνεια του οποίου υπάρχει εγχάρακτη παράσταση Νύμφης καθισμένης σε βράχο μπροστά στην είσοδο σπηλαίου. Το χάλκινο αγγείο γυναικείας προτομής είναι κενό εσωτερικά και χρησίμευε για την τοποθέτηση αλοιφής καλλωπισμού. Φέρει καρδιόσχημο άνοιγμα στο πάνω μέρος του κεφαλιού και λαβή ανάρτησης. Από το καπάκι του ανοίγματος εξαρτιέται με αλυσίδα μικρό κουταλάκι. Στα ρωμαϊκά χρόνια αυτά τα αγγεία χαρακτηρίζονται ως «βαλσαμάρια».
Από το συλημένο τάφο IV προέρχεται ένα αργυρό δακτυλίδι, το οποίο στην ελλειψοειδή σφενδόνη φέρει παράσταση σκύλου που τρέχει προς τα δεξιά, ενώ κάτω διακρίνεται χρυσή κουκίδα.
Ο τάφος V, με προσανατολισμό από ΒΔ προς ΝΑ, περιείχε τον ενταφιασμό ενός άνδρα σε ύπτια θέση. Στην περιοχή των κάτω άκρων βρέθηκαν τμήματα από «καττύματα» (υποδήματα) και από ύφασμα. Τμήματα από άλλο ζεύγος «καττυμάτων» βρέθηκε στο μέσον της ΒΑ πλευράς.
Τμήμα του τύμβου, με τρεις από τους πέντε τάφους που περιελάμβανε, έχει καταστεί επισκέψιμος χώρος μετά τη συντήρηση και διαμόρφωσή του.
Λουτρά
Συκεώνος
Στην ίδια κτηματική περιφέρεια του Δημοτικού Διαμερίσματος Συκεώνος του Δήμου Φύλλου, βόρεια του προϊστορικού οικισμού, διαπιστώθηκε η ύπαρξη αρχιτεκτονικών λειψάνων λουτρών με ψηφιδωτά δάπεδα ρωμαϊκών χρόνων, τα οποία πρόσφατα ερευνήθηκαν μερικώς και συντηρήθηκαν. Συγκεκριμένα αποκαλύφθηκαν δύο τετράπλευροι ευμεγέθεις χώροι (Α και Γ) με ψηφιδωτά δάπεδα που φέρουν γεωμετρικά σχήματα. Η αίθουσα Α φέρει, σε παραλληλόγραμμο πλαίσιο, σύνθεση μαύρων ρόμβων εγγεγραμμένων σε λευκά ακόσμητα τετράγωνα που εναλλάσσονται χρωματικά με λευκούς ρόμβους, εγγεγραμμένους σε μαύρα τετράγωνα. Το μοτίβο πλαισιώνεται από ταινία άσπρων και μαύρων τριγώνων.
Από τους εν λόγω χώρους αφαιρέθηκε στρώμα καταστροφής πήλινων κεραμίδων στέγης, άφθονη κεραμική και νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων πήλινων κεραμίδων στέγης, άφθονη κεραμική και νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων του 2ου αι. μ.Χ.. Σημαντικό εύρημα αποτελεί τμήμα μαρμάρινου αγαλματιδίου που πιθανότατα ταυτίζεται με τον ημίθεο Ηρακλή.
Λόγω του ότι στην περιοχή της Συκεώνος παρατηρείται διαχρονική εγκατάσταση, ώστε να γίνουν οι χώροι επισκέψιμοι.
Πέτρινο
Στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Πέτρινου του Δήμου Φύλλου, στην είσοδο του χωριού από την Ιτέα, διαπιστώνεται επίσης η ύπαρξη αρχιτεκτονικών κατασκευών και κεραμικής της μέσης και ύστερης εποχής του χαλκού. Παράλληλα, από τον ίδιο χώρο προέρχονται αρκετά αγγεία πρωτογεωμετρικών και γεωμετρικών χρόνων (τύπου Buccero) που σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. Στην είσοδο του χωριού από τη Συκεώνα αποκαλύφθηκε, επίσης, τμήμα τοίχου μεγάλου οικοδομήματος και τάφοι πρωτογεωμετρικής εποχής ενώ αρχιτεκτονικά λείψανα των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων απαντώνται σ’ όλους τους γύρω λόφους. Στη συμβολή των δρόμων από το Πέτρινο προς την Ιτέα και τον Άγιο Δημήτριο καταστράφηκε με μανία από τους κατασκευαστές της οδού Πέτρινου – Αγ. Δημητρίου τύμβος, ο οποίος περιείχε ταφές σε λίθινες λάρνακες φτιαγμένες από ψαμμόλιθο. Ορισμένα αγγεία της κλασικής εποχής και πήλινα ειδώλια παραδόθηκαν στη ΛΔ’ Ε.Π.Κ.Α. από ιδιώτες. Σε ανασκαφή του χώρου αποκαλύφθηκαν γύρω από τη θέση του τύμβου αρκετοί τάφοι, κιβωτιόσχημοι και καλυβίτες με πήλινες κεραμίδες.
Ορισμένοι ερευνητές, χωρίς πειθώ, τοποθετούν στον αρχαιολογικό χώρο του Πέτρινου την αρχαία πόλη Φάκιον.
Ο εντοπισμός της αρχαίας πόλης Φύλλος είναι αρκετά δύσκολος, καθώς δεν είναι ακριβώς γνωστή η θέση της. Η πόλη Φύλλος πρέπει να βρισκόταν σε άμεση σχέση και γειτνίαση με το Φυλλήιον Όρος. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (1,35) (3ος αι. π.Χ.) αναφέρει το τοπωνύμιο Φύλλιον και Φυλλήιον Όρος στις παρυφές της κοιλάδας του Ενιππέα. Οι μαρτυρίες όμως για το βουνό είναι ελάχιστες, καθώς η έρευνα δεν έχει πιστοποιήσει ακόμα ποιο από τα βουνά – το Δοβρούτσι ή ο Δογαντζής – λεγόταν Φυλλήιον Όρος. Είναι βέβαια πολύ πιθανόν ο Φύλλος είτε να έδωσε είτε να πήρε το όνομά του από το βουνό. Κάποιοι ερευνητές, όπως ο w. Leake και ο Ν. Γεωργιάδης, τοποθετούν την αρχαία πόλη στο χωριό Πέτρινος, ενώ ο F. Stahlin στο σημερινό ομώνυμο χωριό, υποδεικνύοντας ερείπια κοντά σε όμορφες πηγές, που ταιριάζουν στην ορεινή πόλη Φύλλος της Θεσσαλιώτιδας, η οποία είχε ένα ιερό προς τιμή του Φυλλίου Απόλλωνα. Ο δε Στράβων (τέλη 1ου αι. π.Χ. – αρχές 1ου αι. μ.Χ.) στα «Γεωγραφικά» αναφέρει «και ο Φύλλος, όπου Απόλλωνος του Φυλλίου ιερόν…». Σε αγρό στις παρυφές του βουνού υπάρχουν μεγάλοι γωνιόλιθοι και ορισμένοι τοποθετούν εδώ το ναό του Φυλλίου Απόλλωνα.
Ο J.C. Decourt θεωρεί ότι πρέπει να αποδοθεί στο Φυλλήιον ο πραγματικός του χαρακτήρας, δηλαδή ενός ορεινού όγκου, ενός συμπλέγματος λόφων ανάμεσα στον Τίτανο στα νοτιοδυτικά και στο Μαυροβούνι στα νοτιοανατολικά, έτσι όπως ακριβώς το είδε ο F. Stahlin. Οι επιτόπιες έρευνές του απέδειξαν μεν την ύπαρξη τριών μικρών οχυρών – καταφυγίων στο εδαφικό έξαρμα του Φυλλίου, χωρίς όμως αυτά να ταυτίζονται με την πόλη Φύλλος που την τοποθετεί στη Μαγούλα Παλιάμπελα.
Στην περιοχή της Μαγούλας Παλιάμπελα εκτείνεται ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, στον οποίο διακρίνεται ο χώρος της ακρόπολης και ο χώρος της πόλης. Γύρω από τον εκτεταμένο γήλοφο, στο φρύδι, σε αρκετά σημεία διατηρούνται στοιχεία της οχύρωσης του αρχαίου οικισμού. Σημαντικό τμήμα της αρχαίας πόλης έχει καταστραφεί από την χρόνια και βαθιά άροση. Στους παρακείμενους αγρούς, εκτός από την κεραμική των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, έχει γίνει περισυλλογή τμημάτων αγγείων, εργαλείων και κοσμημάτων της μέσης και της ύστερης (μυκηναϊκής) εποχής του χαλκού. Με αφορμή τα έργα του αναδασμού του αγροκτήματος Φύλλου και των αποστραγγιστικών τάφων αποκαλύφθηκε τμήμα του νοτιοδυτικού νεκροταφείου της αρχαίας πόλης. Οι τάφοι ήταν πήλινες λάρνακες ή κατασκευασμένοι από πήλινες κεραμίδες λακωνικού τύπου. Ο σημαντικός αυτός αρχαιολογικός χώρος προτάθηκε στις αρμόδιες Υπηρεσίες και στο Δήμο Φύλλου να εξαιρεθεί από τη διαδικασία του αναδασμού.
Bλοχός
O Bλοχός είναι ένας οικισμός που βρίσκεται 27,00 χλμ. BA της πόλης της Kαρδίτσας. Στο ύψωμα Στρογγυλοβούνι, νότια του οικισμού, διατηρούνται σε αρκετό ύψος επάνω στο λόφο τρεις σειρές των αμυντικών περιβόλων της αρχαίας πόλης, που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους. Ύστερα από αυτοψίες και ελέγχους της ΛΔ’ E.Π.K.A. στον αρχαιολογικό χώρο του Bλοχού διαπιστώθηκε η ύπαρξη του τείχους και στην πεδινή ζώνη, στα νότια. Mε τη συνεργασία του Δήμου Παλαμά καθαρίστηκε τμήμα της εξωτερικής πεδινής οχύρωσης που ακολουθεί πορεία από B/BΔ προς N/NA. Γύρω υπάρχουν διάσπαρτοι γωνιόλιθοι από την καταστροφή που υπέστη το τείχος από εκσκαπτικά μηχανήματα. H ακρόπολη ορθώνεται στην κορυφή σε υψόμετρο 313,00 μ. Με το ενισχυμένο τείχος της, τους πολυάριθμους καλοκατασκευασμένους πύργους και τους δύο περιβόλους.
Στη θέση «Πάτωμα» αποκαλύφθηκαν οικοδομικά λείψανα και τμήμα δρόμου στρωμένου με λατύπη, των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Tόσο μέσα στα όρια της αρχαίας πόλης όσο και εξωτερικά της έχουν αποκαλυφθεί, αλλά και καταστραφεί, αρκετοί τάφοι. Σε διάφορες θέσεις αγροτικής έκτασης, όπως στη θέση «Γκέκας» και νότια του αρχαιολογικού χώρου, κατά τη διάρκεια βαθειάς άροσης από ιδιώτη αποκαλύφθηκαν μαρμάρινες αναθηματικές ή επιτύμβριες στήλες, οι οποίες χρονολογούνται στον 3ο και 2ο αι. Π.X.. Aρκετές από αυτές φέρουν τα ονόματα των αναθερών, όπως Aριστονόα, Δίκαιος Mνασιμάχειος (γιος του Mνασιμάχου) ή των νεκρών, Aιχναρέτα, Mεγαλοκλέας, Nικάσιππος Nικίου, κ.α.. Aπό τη μελέτη των αναθηματικών στηλών συνάγεται ότι αυτές ήταν τοποθετημένες σε ιερό του Ποσειδώνα στη θέση «Γκέκας» του Bλοχού.
Aπό αρκετούς ερευνητές εικάζεται ότι η αρχαία πόλη στον Bλοχό ήταν το ομηρικό «Aστέριον» που στους ιστορικούς χρόνους ταυτίστηκε με τις «Πειρασίες» ή «Πειρασία». Άλλοι ερευνητές (J.C. Decourt) αποδίδουν το όνομα του»Λιμναίου» στην αρχαία πόλη στον Bλοχό, το οποίο κατέλαβε ο Pωμαίος ύπατος Bαίβιος το 189 π.X. στον Aντιοχικό πόλεμο.
Tέλος, στην κτηματική περιφέρεια του Bλοχού, ανατολικά της Mαγούλας «Kεραμαριά», έχουν αποκαλυφθεί πενιχρά αρχιτεκτονικά λείψανα που χρονολογούνται – με βάση την κεραμική της επίχωσης – στη μυκηναϊκή εποχή.
ΠHΓH από το βιβλίο:
Nομαρχιακή Aυτοδιοίκηση Kαρδίτσας “Oδοιπορικό στα Mνημεία του Nομού Kαρδίτσας”
