Σκεφτήκαμε ποτέ από πού προήλθαν οι λέξεις και οι φράσεις, που έμειναν παροιμιώδεις;
Σε ποιο λεξικό θα πρέπει να ψάξουμε για να βρούμε ποιος τις πρωτοείπε, πως γεννήθηκαν, πάνω σε ποια γεγονότα;
Προσπαθούμε μέσα από τη σημερινή μας βιβλιοπαρουσίαση με παροιμίες, φράσεις, γνωμικά που βρίσκονται στις παιδικές βιβλιοθήκες και αποτελούν έναν πολύτιμο λαογραφικό θησαυρό, να πλουτίσουμε τις γνώσεις κάθε μαθητή και εκπαιδευτικού και όχι μόνο, που θέλει να κατανοήσει την ιστορία, την κοινωνία, την εκκλησία μέσα από τη λαϊκή σοφία.
Οι παροιμίες και τα γνωμικά, είναι σύντομες περιεκτικές φράσεις, τις οποίες χρησιμοποιούμε, για να ζωντανέψουμε το λόγο μας, να τον κάνουμε πιο ευχάριστο, να δώσουμε έμφαση σε αυτά που λέμε. Είναι σοφά κληρονομήματα των αιώνων, λαϊκά δημιουργήματα με διαχρονική αξία.
Οι ελληνικές παροιμίες ανάγονται στη βαθιά αρχαιότητα, από τότε που οι πρόγονοί μας συνήθιζαν να γράφουν στις προτομές του θεού (ερμές), που ήταν προστάτης των πεζοπόρων, διάφορα παραγγέλματα, κοινωνικά, ωφέλιμα και διδακτικά.
Αναγνωστοπούλου, Ίνα – Μπουσούνη – Γκέσουρα, Λία – «1864 παροιμίες και γνωμικά» – Εκδόσεις Μεταίχμιο
Οι παροιμίες και τα γνωμικά αποτελούν λαϊκό δημιούργημα με διαχρονική αξία, πρέπει όμως να γνωρίζουμε το νόημά τους και, επομένως, την περίσταση στην οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Μας βοηθούν να σκεφτούμε, μας διδάσκουν το δίκαιο και το σωστό, μας παρηγορούν και μας διασκεδάζουν, αλλά συχνά περιπαίζουν και γελοιοποιούν “ασθενείς” κοινωνικές ομάδες.
Στο βιβλίο περιλαμβάνονται οι εξής ενότητες:
- Αντιφάσεις και αντιθέσεις σε ζεύγη παροιμιών και γνωμικών
- Παροιμίες και γνωμικά με την ερμηνεία τους
- Παροιμιόμυθοι με την ερμηνεία τους
- Παροιμίες και γνωμικά που εκφράζουν εγωισμό, ιδιοτέλεια και κυνισμό
- Γνωμικά που αναφέρονται στο όνομα «Γιάννης»
Νατσούλης, Τάκης – «Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις» – Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη
Ποιος ήταν ο πρώτος που απείλησε με το γνωστό “θα σου κόψω τον βήχα”; Ποιος έφαγε την πρώτη χυλόπιτα; Τι είναι τελικά αυτό το βούκινο; Πώς καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι και οι τοίχοι έχουν αφτιά;
Το βιβλίο αυτό περιέχει, αλφαβητικά ταξινομημένες εκατοντάδες παροιμιώδεις λέξεις και φράσεις και φωτίζει την ιστορική τους προέλευση, δηλαδή πώς προήλθαν, ποιος τις είπε και κάτω από ποιες συνθήκες. Αποτελεί έναν πλούσιο γλωσσικό θησαυρό. Είναι βιβλιοδετημένο με σκληρό εξώφυλλο, για να μη φθείρεται.
Αποτελεί πηγή γνώσεων και κόσμημα κάθε βιβλιοθήκης.
Μεγάλες αλήθειες της λαϊκής θυμοσοφίας αλλά και φράσεις που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά, χωρίς ποτέ να βρούμε τον χρόνο να αναρωτηθούμε τι σημαίνουν στα αλήθεια, συγκεντρώθηκαν σε μια πολυτελή συλλογή από τον Τάκη Νατσούλη.
Οι “Λέξεις και Φράσεις παροιμιώδεις” είναι το βιβλίο που απαντάει σε ερωτήματα που όλοι έχουμε κατά καιρούς θέσει μεταξύ σοβαρού και αστείου και λύνει χρόνιες απορίες σχετικά με την αλληγορική σημασία δημοφιλών εκφράσεων.
Η ιστορική προέλευση λέξεων, εκφράσεων και παροιμιών, ο άνθρωπος που τις χρησιμοποίησε για πρώτη φορά και οι συνθήκες υπό τις οποίες ειπώθηκαν αποτελούν για τους περισσότερους από εμάς ένα κενό που η συγκεκριμένη έκδοση έρχεται να καλύψει… και είναι από τις λίγες εκδόσεις που δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό «ένα βιβλίο διασκεδαστικό και επιμορφωτικό ταυτόχρονα»!
Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει εύχρηστο αλφαβητικό ευρετήριο των εκφράσεων, ξεχωριστό αλφαβητικό ευρετήριο ξένων λέξεων και γλωσσάρι δύσκολων και ελληνοποιημένων λέξεων.
Πρόκειται για ένα σημαντικό λαογραφικό έργο, σ’ ένα βιβλίο θησαυρό με 700 σελίδες, όπου υφαίνονται οι μύθοι μέσα σε στοιχεία παραδοσιακά που μαρτυρούν τη συνέχεια της φυλής μας.
Ο συγγραφέας με το βιβλίο αυτό σώζει πολύτιμα εθνικά λαογραφικά στοιχεία, από την αφάνεια και την άγνοια. Η συλλογή αυτή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, ερμηνεύει τις ρίζες μας με τρόπο αυθεντικό, με γλωσσική σαφήνεια και ωραιότατη λογοτεχνική αφήγηση.
Οι παροιμιώδεις φράσεις που τις λέμε σήμερα, κρατούν από τα πολύ παλιά χρόνια και ειπώθηκαν κατά βάση από έναν άνθρωπο σε ορισμένο χρόνο και τόπο.
Όσο υπάρχει προφορικός λόγος, παροιμιώδεις φράσεις δημιουργούνται κάθε τόσο.
Έσκασε κανόνι! Μπήκε ο Γιώργος στο χορό κι αντάμωσε το Γιάννο! Άλλα εκαρτερούσαμε κι άλλα μας εβρήκαν! Εκφράσεις σαν αυτές έχει πολλές και επίκαιρες το συγκεκριμένο βιβλίο.
Scheffler, Alex – «Παροιμίες απ’ όλο τον κόσμο» – Εκδόσεις Πατάκη
Παροιμίες έχουν όλοι οι λαοί, από τους πιο απολίτιστους μέχρι τους πιο προηγμένους, κάθε χώρα έχει τις παροιμίες της, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τη σοφία, την αίσθηση του χιούμορ και τον τρόπο ζωής του λαού της.
Συχνά οι ίδιες σκέψεις εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικούς πολιτισμούς και μερικές παροιμίες επιδέχονται περισσότερες από μία ερμηνείες.
Ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες μας θα διαφωτιστούν και θα ψυχαγωγηθούν με την περιορισμένη γνώση που επιλεκτικά συγκεντρώνει αυτό το βιβλίο απ’ όλη τη σοφία του κόσμου.
Το βιβλίο περιλαμβάνει παροιμίες για την τύχη, την υπομονή, τη φιλία, την αδικία, την ευτυχία, τη ζήλεια κ.α., από την Κίνα, την Αρμενία, την Ινδία, την Αραβία, την Ρωσία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, απ’ όλο τον κόσμο.
Άλλα βιβλία με σχετικό θέμα που προτείνουμε, ακόμη και για πολύ μικρά παιδιά είναι:
Δεσύπρη, Ευαγγελία – «Παιχνίδια με παροιμίες : Για την Α΄ και Β΄ δημοτικού» – Εκδόσεις Παπαδόπουλος
«Παροιμίες, ευχές, σοφά λόγια» – Εκδόσεις Καστανιώτη
Τσορώνη – Γεωργιάδη, Γιολάντα – «Μύθοι, ιστορίες, παραμύθια, παροιμίες με ζώα : Από τη λαϊκή μας παράδοση και τη μυθολογία» – Εκδόσεις Σαββάλα
Μπέρσου, Αφρούλη – «Δέκα παροιμίες… σαν παραμύθια» – Εκδόσεις Κέδρος
Σπυροπούλου, Ζωή Θ. – «Μύθοι περί ζώων : Με γλωσσικά παιχνίδια, παροιμίες, αινίγματα» – Ελληνικά Γράμματα
Επιμέλεια:
Ντίνα Βλαχούτα – Εκπαιδευτικός
Θανάσης Κουρόγλου – Βιβλιοθηκονόμος
