Στην αρχαία Ελλάδα η μουσική θεωρούνταν απαραίτητη για τη διαπαιδαγώγηση των νέων. Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν αντιληφθεί ότι η διδασκαλία της μουσικής προσέφερε στα παιδιά τους ψυχαγωγία, σωστή διαγωγή και αισθητική καλλιέργεια και είχε καταλυτική επίδραση στο ήθος και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.
Ο Πλάτωνας έγραψε: «Η εκπαίδευση στη μουσική είναι ανάγκη επιτακτική γιατί περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο ο ρυθμός και η αρμονία επηρεάζουν το ενδότερο κομμάτι του εαυτού μας, και ο καθένας από εμάς θα πρέπει να ξέρει πως να το χαλιναγωγήσει».
Ποια είναι, όμως, η θέση της μουσικής και των τεχνών στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα και στην καθημερινότητα της κοινωνικής ζωής; Από ελάχιστη μέχρι μηδενική είναι η απάντηση. Το οξύμωρο είναι ότι ενώ η ιδέα της ενασχόλησης με τη μουσική και γενικότερα με την τέχνη αντιμετωπίζεται θετικά από γονείς και μαθητές στην ουσία η μουσική εκπαίδευση δεν είναι στις πρώτες προτεραιότητες. Γιατί όμως, η Μουσική θα πρέπει να έχει την ίδια θέση στην σχολική εκπαίδευση όπως τα Ελληνικά, τα Μαθηματικά και οι υπόλοιπες επιστήμες και ακόμα πιο πολύ θα πρέπει να κατέχει βασική θέση στην πρώιμη εκπαίδευση των παιδιών, να αρχίζει δηλαδή από την προπαιδεία;
Είναι πλέον επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι τα παιδιά που μαθαίνουν από πολύ νωρίς μουσική, μαθαίνουν ευκολότερα στο σχολείο. Γίνονται καλύτεροι ακροατές και συγκεντρώνονται πιο εύκολα. Τα παιδιά που μαθαίνουν από νωρίς κάποιο μουσικό όργανο αναπτύσσουν γρηγορότερα της φυσικές, πνευματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές τους δεξιότητες. Τα παιδιά που ασχολούνται με τις τέχνες και τον πολιτισμό, είναι λιγότερο ευάλωτα ψυχολογικά, καλλιεργούν την αισθητική και τις γνώσεις τους, αποκτούν ασχολίες με τις οποίες θα ασχολούνται για πάντα, είτε στον ελεύθερο τους χρόνο είτε και επαγγελματικά. Η καλλιτεχνική και πολιτιστική καλλιέργεια διεγείρει και αναπτύσσει τη φαντασία και την κριτική σκέψη και βελτιώνει τις γνωστικές και δημιουργικές ικανότητες. Διδάσκει στα παιδιά δεξιότητες ζωής όπως είναι η ανάπτυξη μιας ενημερωμένης αντίληψης. Προωθεί την αυτοπεποίθηση και την αυτοπειθαρχία. Αναπτύσσει τη φαντασία και καλλιεργεί σημαντικές αξίες, συμπεριλαμβανομένης της ομαδικότητας και του σεβασμού και καλλιεργεί την εκτίμηση, έχοντας επίγνωση των διαφορετικών πολιτισμών και παραδόσεων.
Αλλά όσο σημαντικά είναι τα ατομικά οφέλη της μουσικής άλλο τόσο είναι τα συλλογικά και κοινωνικά. Τα παιδιά που παίρνουν μέρος σε ένα μουσικό σύνολο ή σε μία ορχήστρα μαθαίνουν να συνεργάζονται και να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες τόσο για την κοινωνική τους συμβίωση ως αυριανοί πολίτες όσο και την κατάκτηση μιας θέσης στην αγορά εργασίας που απαιτεί τέτοιου είδους δεξιότητες. Αθόρυβα και ανεπαίσθητα, οι μαθητές με τη συμμετοχή τους στα μουσικά σύνολα και τις ορχήστρες οδηγούνται στην υπέρβαση του «εγώ» και λειτουργούν αρμονικά και συλλογικά μέσα από την ένωση της ατομικής δύναμης και ικανότητάς τους. Και αυτό επιτυγχάνεται χωρίς να καταργείται η προσωπικότητα του καθενός αλλά αντίθετα ενισχύεται μέσα από τη συλλογική προσπάθεια και τα θετικά αποτελέσματά της. Είναι πολύ σημαντικό για την ψυχοσύνθεση των παιδιών να συνεργάζονται σε μία ομάδα που έχει διαφορετικές ηλικίες και νοοτροπίες. Και αποκτά μεγαλύτερη αξία η προσπάθειά τους γιατί φαντάζει μοναδική και ίσως παράδοξη σε μία ελληνική κοινωνία που είναι άκρως ατομικιστική και ανταγωνιστική.
Ένα ακόμη, σημαντικό ατομικό και κοινωνικό όφελος για τους μαθητές είναι η έκθεσή τους μπροστά στο κοινό είτε παίζουν μουσική ατομικά είτε ομαδικά. Εκτεθειμένοι στην κριτική του κοινού που τους παρακολουθεί, βιώνουν τη ρεαλιστική πλευρά της ζωής που έχει κανόνες, κριτική, επιδοκιμασία, απόρριψη και επομένως απαιτεί ικανότητα επικοινωνίας, επιδεξιότητα στην ανάδειξη του ταλέντου, των γνώσεων και των δεξιοτήτων του καθενός. Οι μαθητές μαθαίνουν έτσι το πιο σημαντικό πράγμα: η ίδια η ζωή είναι μία μουσική παράσταση και γι’ αυτό αν θέλουν να είναι επιτυχημένη πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους όσο πιο καλά μπορούν.
Οι νέοι σήμερα δεν έχουν ανάγκη από πληροφορίες και παρωχημένες γνώσεις. Έχουν ανάγκη να πιστέψουν σε αξίες που θα τους κάνει να παλέψουν για να κάνουν καλύτερο τον κόσμο στον οποίο ζουν και αναπτύσσονται. Χρειάζεται να μεγαλώνουν συναισθηματικά ασφαλή. Θέλουν να ονειρεύονται και να ελπίζουν. Έχουν ανάγκη από μια ουσιαστική, ανθρωπιστική εκπαίδευση, μέρος της οποίας αποτελεί και η μουσική εκπαίδευση. Έχουν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να βρουν ζεστασιά στο καταφύγιο της Τέχνης. Έχουν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη της έμπνευσης και της δημιουργίας, της αισιοδοξίας…
Το Μουσικό Σχολείο Καρδίτσας είναι ένας προνομιακός χώρος μάθησης που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία λόγω της οικονομικής και πολιτιστικής ένδειας που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Και οι μαθητές του σε πείσμα… των καιρών νιώθουν χαρούμενοι, συναισθηματικά ασφαλείς και …χαμογελούν. Γιατί βρίσκονται σ’ ένα σχολείο που ήταν και παραμένει η πρώτη τους επιλογή!
Υ.Γ. Για την προσφορά του Μουσικού Σχολείου, η κατασκευή, επιτέλους, μιας κλειστής αίθουσας εκδηλώσεων θα αποτελέσει την ελάχιστη ανταπόδοση και την ελάχιστη ένδειξη σεβασμού από την πλευρά της πολιτείας και της κοινωνίας. Γιατί κάθε κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της και οραματίζεται για το μέλλον έχει μόνο μια επιλογή: να επενδύσει στα παιδιά της.
Γράφει ο Ευθύμιος Αθ. Κουφογιάννης, φιλόλογος – υποδιευθυντής του ΜΣΚ
