Ασφαλώς μας τιμάει το γεγονός ότι είμαστε συγχωριανοί με ένα κορυφαίο πρόσωπο της λογοτεχνίας έναν σπουδαίο κομμουνιστή λογοτέχνη, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στην Ελλάδα, το Ζήση Σκάρο. Μάλιστα η προτομή του στον αύλειο χώρο του δημοτικού σχολείου Καναλίων έχει και έναν ιδιαίτερο συμβολισμό.
Περιμέναμε όμως εκείνοι που είχαν την ευθύνη της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας μέσα από το γραπτό και προφορικό λόγο τους να αναδείξουν ευθέως και χωρίς επιλεκτικές αναφορές την προσωπικότητα και το έργο του Ζήση Σκάρου.
Να αναφέρουν με σαφήνεια πως με την πρωτοβουλία τους τιμούν βεβαίως έναν Καναλιώτη που άφησε μια σπουδαία λογοτεχνική κληρονομιά. Τιμούν όμως και έναν κομμουνιστή, που αποτέλεσε το παράδειγμα της αγωνιστικής στάσης ζωής και δημιουργίας, που λίγοι κράτησαν με τόση συνέπεια μέχρι το θάνατό του.
Αντιλαμβανόμαστε πως ορισμένοι,(δεν είναι υπαινιγμός για τους διοργανωτές), για συγκεκριμένους λόγους, προσπαθούν να νοθεύσουν το έργο μεγάλων λαϊκών καλλιτεχνών ή να το αποκόψουν από την πηγή έμπνευσης που είναι ο λαός οι αγώνες του και οι αγωνίες του. Και μάλιστα όταν δεν μπορούν με όλα τα μέσα που διαθέτουν να τσακίσουν ένα σπουδαίο δημιουργό ή να κρατήσουν στην αφάνεια το έργο του, σκοντάφτοντας ακριβώς στη μεγάλη του ακτινοβολία, τότε, μετά το θάνατό του, κάνουν τ’ αδύνατα δυνατά για να αποκρύψουν την ταξική του στράτευση και την ιδεολογική του θέση.
Μας είπαν- και σωστά- πως ο Απόστολος Ζήσης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, έβδομο παιδί του αγρότη Χρήστου Ζήση, γεννήθηκε στο χωριό μας τα Κανάλια τη χρονιά του Κόκκινου Οκτώβρη.
Δεν μας είπαν πως από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια μπήκε στο μετερίζι του αγώνα., πως οι παλιοί συμμαθητές του θυμούνταν πάντα τον «εκ φύσεως δαιμόνιο, έξυπνο, γλυκό, νευρικό, πολύ καλό μαθητή», που δέκα χρονών ακόμα «ξεσήκωνε τα άλλα παιδιά, έφτιαχναν κόκκινες σημαίες κι έκαναν παρέλαση για την Οχτωβριανή Επανάσταση…». Πως το 1928 έδωσε εξετάσεις από την Ε’ τάξη του Δημοτικού των Καναλίων και πέρασε στη Β’ τάξη του Γυμνασίου του Φαναρίου. Πως τα Χριστούγεννα πήρε μεταγραφή για το Γυμνάσιο Καρδίτσας, μετά από επεισόδιο με έναν καθηγητή του. Πως το 1933-34 (Ε’ τάξη), αποβλήθηκε οριστικά από όλα τα Γυμνάσια της χώρας επειδή πρωτοστάτησε σε μαθητική κινητοποίηση .
Δεν μας είπαν πως λίγους μήνες μετά την αποβολή του το 1934, ο Ζ. Σκάρος οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και δημοσίευσε στην εφημερίδα της “Νέος Λενινιστής” το πρώτο του διήγημα “Το αέρι του θανάτου”, που καταδίκαζε τη χρήση χημικών αερίων στον πόλεμο.
Δεν μας είπαν πως το 1935, μετά από πολλές προσπάθειες, επιστρέφει στην ΣΤ’ τάξη του Γυμνασίου και αποφοιτά το 1936, ενώ την επόμενη χρονιά συλλαμβάνεται από το μεταξικό καθεστώς και καταδικάζεται σε δύο χρόνια φυλακή και ένα εξορία.
Πως από το 1942, είναι ήδη μέλος του ΚΚΕ, οργανώνεται στο ΕΑΜ, παίρνει το πτυχίο του Οικονομικού της Νομικής και εκδίδει παράνομα την πρώτη ποιητική συλλογή του “Αργώ”.
Πως το 1943 διορίζεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο, από το οποίο διώχνεται την ίδια χρονιά ως “μη νομιμόφρων και το Γενάρη του 1944 συλλαμβάνεται από τα SS και φυλακίζεται στο Χαϊδάρι. Στα Δεκεμβριανά, συλλαμβάνεται από τους Εγγλέζους και κλείνεται στο Γουδί μέχρι τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Το 1946 επαναδιορίζεται στο υπουργείο Οικονομικών. Μαθαίνει αγγλικά και μελετά συστηματικά την ιστορία του αγροτικού και εργατικού κινήματος της χώρας μας, για να γράψει το σπουδαιότερο έργο του -την τρίτομη μυθιστορική τριλογία “Οι ρίζες του Ποταμού”.
Πως το 1967 η χούντα τον απολύει από την υπηρεσία του και ο ίδιος αυτοεξορίζεται αρχικά στη Ρώμη κι έπειτα στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες, όπου αναπτύσσει σημαντική αντιδικτατορική δράση. Το 1969 σε συνέδριο στο Ελσίνκι εκλέγεται πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου των Ελληνικών Αντιδικτατορικών Επιτροπών Εξωτερικού και το 1971 με απόφαση της χούντας τού αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια
Πως το 1984, εκλέγεται για πρώτη φορά πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Πως το 1978 η “Σύγχρονη Εποχή” εκδίδει τους δύο πρώτους τόμους της τριλογίας “Οι Ρίζες του Ποταμού”, η οποία αφιερώνεται από το συγγραφέα στα 60χρονα του ΚΚΕ, ενώ τον επόμενο χρόνο κυκλοφορεί ο τρίτος τόμος της τριλογίας με υπότιτλο “Αντίσταση και Πόλεμος”. Προκειται για τη μεγάλη λογοτεχνική του προσφορά που αποτέλεσε μια πλατιά επική σύνθεση για τους πολύχρονους αγώνες της εργατικής τάξης και του λαού , μια σύνθεση που εκφράστηκε μέσα απ’ όλα σχεδόν τα είδη του λογοτεχνικού λόγου και κατέχει πια ξεχωριστή θέση όχι μόνο στο ελληνικό αλλά και στο διεθνές πνευματικό στερέωμα. Το 1980 η τριλογία παίρνει το δεύτερο κρατικό βραβείο λογοτεχνίας. Το 1985 του απονέμεται από το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ το Μετάλλιο της Αντιφασιστικής Νίκης.
Το λογοτεχνικό έργο του Ζήση Σκάρου είναι μεγάλο και πλούσιο που έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο τον απλό, τον ταπεινό και καταφρονεμένο. Τον άνθρωπο της ελληνικής κοινωνίας της υπαίθρου αλλά και της πόλης.
Όλα τα παραπάνω κληροδοτούν ένα σπουδαίο παράδειγμα ζωής ανθρώπου που συνειδητά θέλει να προσφέρει χωρίς προσωπικά ανταλλάγματα. Οι λαοί που δεν αντιμετωπίζουν με αντικειμενικότητα το παρελθόν έχουν αβέβαιο μέλλον.
Του Αλ Χριστοδούλου, προέδρου του Μορφωτικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Καναλίων
