Πραγματοποιήθηκαν χθες το πρωί ο επίσημος εορτασμός των δύο επαιτειών. Στις 9 Μαρτίου 1941 όπου οι Δυτικοθεσσαλοι μαχητές του 5ου συντάγματος Πεζικού απέκρουσαν την Εαρινή Επίθεση του Μουσουλίνη έλαβε χώρα η πρώτη ήττα των Δυνάμεων του Άξονα στην Ευρώπη κατά των Δυνάμεων του Άξονα στην Ευρώπη Πόλεμο. Οι μεγάλες μάχες του Υψώματος 731 αποτελούν μοναδικό φαινόμενο ηρωισμού, αυταπάρνησης και αποτελεσματικότητας. Η δεύτερη επέτειος που γιορτάστηκε χθες ήταν η απελευθέρωση της Καρδίτσας από τα μαχόμενα στρατεύματα. Όπως τόνισε και ο Δήμαρχος Καρδίτσας στην ομιλία του Την Τρίτη 9 Μαρτίου γιορτάζουμε δύο σημαντικές επετείους η εμβέλεια των οποίων ξεπερνά τα όρια της χώρας μας. Δύο επετείους που θεωρούνται σταθμοί για ολόκληρη την Ευρώπη, επηρεάζοντας και την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και την Εθνική Ανεξαρτησία της χώρας μας. Αρχικά τελέστηκε Δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό Αγ. Κωνσταντίνου
Έπειτα ακολούθησε Επίσημη δέηση και κατάθεση στεφανιών. Οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκάν με την προβολή βίντεο στο κατάμεστο Δημοτικό Κινηματοθέατρο Καρδίτσας παρουσία τοπικών φορέων, του 4ου Λυκείου Καρδίτσας, του 2ου Γυμνασίου Καρδίτσας και πλήθος κόσμου.
Ο Ντελής Ευάγγελός φιλόλογος του 4ου Γενικού Λυκείου Καρδίτσας στην ομιλία του ανέφερε ότι υπάρχουν στιγμές στην ιστορία που τα προγνωστικά διαψεύδονται, γιατί επικρατούν δύο χαρακτηριστικά της ανθρωπινής ψυχής, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία, αυτό που πολύ εύστοχά ο Θουκυδίδης ονομάζει με μία λέξη «Εύψυχον». Όταν ο άνθρωπος ξεπερνάει τα όρια του φόβου και αγγίζει την αυταπάρνηση, όταν το γενικό καλό προηγείται του ατομικού, είναι ικανός να κάνει μεγάλες πράξεις, άξιες θαυμασμού και γίνεται πρότυπό για τις επερχόμενες γενιές. Εξάλλου ο ηρωισμός με την αυτοθυσία εδρεύοντα στην πεποίθηση ότι αυτός ο άνθρωπος πράττει το σωστό και το δίκαιο. Έτσι κατακτά την εσωτερική και θέτει τις βάσεις και για την εξωτερική του ελευθερία. Πέρασαν 70 χρόνια από μια σελίδα της νεότερης ιστορίας μας, το Έτος του 40. Μια σειρά από ηρωικές μάχες μέσα στο δριμύ χειμώνα της Βορείου Ηπείρου έδειξάν για πολλοστή φορά το αδούλωτο φρόνιμα του Ελληνικού λαού, ένα φρόνιμά χαλκευμένο από μια παράδοση και μια αιματοβαμμένη μα σταθερά ένδοξη ιστορία. Μια μάχη όμως έκρινε την έκβαση της χιτλερικής Γερμανίας κατά της Ρωσίας. Υπήρξε μια μάχη που ως τώρα δεν της δόθηκε η απαιτούμενη βαρύτητά και κινδύνεψε να ξεχαστεί. Ήταν μια μάχη που ως τώρα δεν της δόθηκε η απαιτούμενη βαρύτητα και κινδύνεψε να ξεχαστεί. Ήταν η μάχη για την κατάληψη του υψώματος 731 κατά την εαρινή επίθεση των Ιταλών, ένα ύψωμα που το υπερασπίστηκέ με αυτοθυσία το 5ο Σύνταγμα Πεζικού που αποτελούνταν από στρατιώτες των Τρικάλων και Καρδίτσας. Η λυσσαλέα επίθεση των Ιταλών εκδηλώθηκε σαν σήμερα 9 Μαρτίου 1941.
Ο κ. Βερίλλης
Ο κύριος Βερίλλης στην ομιλία του ανέφερε τα εξής:
«Γιορτάζουμε σήμερα, 9 Μαρτίου, δύο σημαντικές επετείους για την Καρδίτσα, η εμβέλεια των οποίων ξεπερνά τα όρια της χώρας μας.
Δύο επετείους που θεωρούνται σημαντικοί σταθμοί για ολόκληρη την Ευρώπη, επηρεάζοντας ίσως και την έκβαση του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και την Εθνική Αντίσταση στη χώρα μας.
Δύο επετείους της ίδιας περιόδου της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας, όπου αφ’ ενός οι Δυτικοθεσσαλοί στρατιώτες του 5ου Συντάγματος Πεζικού στις 9 Μαρτίου 1941, (συνεχιστές μιας παράδοσης που θέλει τα Θεσσαλικά και ιδιαίτερα Δυτικοθεσσαλικά τμήματα να διακρίνονται πάντοτε στους αγώνες του Έθνους) και αφ’ ετέρου οι Καρδιτσιώτες αντιστασιακοί του 1/38 Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. στις 12 Μαρτίου 1943 καταρρίπτουν τον μύθο του αήττητου των Δυνάμεων του Άξονα (Χίτλερ, Μουσολίνι και συμμάχων τους) και δίνουν και στις δύο περιπτώσεις ένα μήνυμα ελπίδας σε όλους τους λαούς της Ευρώπης.
Έτσι συγκεκριμένα στις 9 Μαρτίου 1941, (όπου οι Δυτικοθεσσαλοί μαχητές του 5ου Συντάγματος Πεζικού απέκρουσαν την Εαρινή Επίθεση του Μουσολίνι) έλαβε χώρα η πρώτη ήττα των Δυνάμεων του Άξονα στην Ευρώπη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι μεγάλες μάχες του Υψώματος 731 αποτελούν μοναδικό φαινόμενο ηρωϊσμού, αυταπάρνησης και αποτελεσματικότητας και είχε ως αποτέλεσμα να αποκρουστεί η «Εαρινή Επίθεση» και να υποστεί την πρώτη του ήττα ο «Άξονας» στην Ευρώπη, γεγονός που ανέβασε το ηθικό ολόκληρης της δοκιμαζόμενης Ευρώπης.
Το ιστορικό αυτό γεγονός είχε τεράστια σημασία για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: Η ήττα ανάγκασε τον Χίτλερ να επέμβει στην Ελλάδα και να καθυστερήσει μετέπειτα η επίθεση «Μπαρμπαρόσα» της Γερμανίας κατά της Ρωσίας, κάτι που οδήγησε τον επόμενο χειμώνα σε πανωλεθρία των Χιτλερικών δυνάμεων στο ρωσικό μέτωπο και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την οριστική τους ήττα.
Σε κάθε περίπτωση ήταν η πρώτη νίκη των δυνάμεων στην Ευρώπη που αγωνίζονταν για την Ελευθερία, την Αυτοδιάθεση των Λαών και τη Δημοκρατία.
Αλλά η ηρωϊκή παρουσία των αγωνιστών της περιοχής μας συνεχίζεται και μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς.
Οι συνεχείς και συντονισμένες πιέσεις που δέχονταν τα κατοχικά στρατεύματα από τα ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, της Αντίστασης γενικότερα, ανάγκασαν τους Ιταλούς να εγκαταλείψουν την πόλη το βράδυ της 12ης Μαρτίου. Το πρωί της επόμενης η Καρδίτσα ξημέρωσε ελεύθερη από τις Δυνάμεις του Άξονα…
Στις 12 προς 13 Μαρτίου του 1943 η Καρδίτσα απελευθερώνεται από τα κατοχικά στρατεύματα. Στις 13 Μαρτίου τα τμήματα της Αντίστασης και συγκεκριμένα το 1-38 Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ. μπαίνουν συντεταγμένα στην πόλη.
Είναι η δεύτερη σημαντική επέτειος που τιμούμε σήμερα. Η Καρδίτσα ήταν η πρώτη ελεύθερη πόλη στην Ευρώπη. Έγινε η πρωτεύουσα όλης της ελεύθερης ελλαδικής ζώνης όχι μόνο γιατί αποτελούσε τη μεγαλύτερη σε πληθυσμό ελεύθερη πόλη, αλλά κυρίως διότι διαδραμάτιζε ρόλο οικονομικής πρωτεύουσας. Ήταν το εμπορικό κέντρο του πλούσιου θεσσαλικού κάμπου και ο κόμβος μεταφοράς εμπορευμάτων μεταξύ της βόρειας, της νότιας και της δυτικής Ελλάδας. Ήταν εδώ το κέντρο της Αντίστασης, ο εμψυχωτής του αγωνιζόμενου Ελληνικού λαού. Από την πόλη εφοδιάζονταν η Αντίσταση, η συμμαχική αποστολή, το εμπόριο και οι κάτοικοι των ελευθέρων περιοχών.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν λίγο πολύ γνωστά:
-Το Σεπτέμβριο του ’43 η Ιταλική κυβέρνηση συνθηκολόγησε και στη Θεσσαλία πάνω από 10.000 Ιταλοί της μεραρχίας Πινερόλο προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ.
– Στις 11 Οκτωβρίου του ’43 εισέβαλε στην Καρδίτσα δύναμη των ΕΣ-ΕΣ, η οποία αιφνιδίασε την πόλη που είχε συνηθίσει από το Μάρτιο να ζει ελεύθερη. Ακολούθησαν μάχες μέσα στην πόλη με νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Λίγες μέρες αργότερα οι Γερμανοί επέστρεψαν και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην πόλη. Παρ’ όλα αυτά, πολλά στελέχη των Αντιστασιακών Οργανώσεων παρέμειναν, χωρίς να καταδίδονται από τους ντόπιους.
Ακολούθησε η μεγαλειώδης αντίσταση κατά των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής, στην πόλη, τα βουνά και στον κάμπο, όπου δόθηκε με επιτυχία η «Μάχη της Σοδειάς»
Όμως οι ομαδικές εκτελέσεις πατριωτών και η τρομοκρατία συνεχίστηκαν. Τελικά την 1η Σεπτεμβρίου του 1944 οι Γερμανοί αναγκάστηκαν και αυτοί να συμπτυχθούν στα Τρίκαλα εγκαταλείποντας την Καρδίτσα. Έτσι η Καρδίτσα παρέμεινε πάλι ελεύθερη, ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα ελευθερώθηκε ενάμισι μήνα μετά, στις 18 Οκτωβρίου, με την άφιξη της Ελληνικής κυβέρνησης από την Μέση Ανατολή.
Τιμούμε τους αγωνιστές της περιοχής μας και την μεγάλη συνεισφορά τους στην Ελευθερία και τα ιδανικά της πατρίδας μας. Έχουμε υποχρέωση παράλληλα όλοι μας να προβάλλουμε την ταυτότητα της Καρδίτσας, να αναδείξουμε την ιστορία της περιοχής μας.
Αποτίουμε φόρο τιμής στους ήρωες που πολέμησαν, δίνοντας ακόμα και τη ζωή τους για τα ιδανικά της Ελευθερίας, της Ανεξαρτησίας και της Δημοκρατίας».
Ο κ. Ντελλής
Ο κ. Ντελής Ευάγγελος, φιλόλογος του 4ου Γενικού Λυκείου Καρδίτσας στην ομιλία του αναφέρθηκε στα εξής:
«Υπάρχουν στιγμές στην ιστορία που τα προγνωστικά διαψεύδονται, γιατί επικρατούν δύο χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ψυχής, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία, αυτό που πολύ εύστοχα ο Θουκυδίδης ονομάζει με μία λέξη «Εύψυχον». Όταν ο άνθρωπος ξεπερνάει τα όρια του φόβου και αγγίζει την αυταπάρνηση, όταν το γενικό καλό προηγείται του ατομικού, είναι ικανός να κάνει μεγάλες πράξεις, άξιες θαυμασμού και γίνεται πρότυπο για τις επερχόμενες γενιές. Εξάλλου ο ηρωισμός με την αυτοθυσία εδράζονται στην πεποίθηση ότι αυτός ο άνθρωπος πράττει το σωστό και το δίκαιο. Έτσι κατακτά την εσωτερική και θέτει τις βάσεις και για την εξωτερική του ελευθερία.
Πέρασαν 70 σχεδόν χρόνια από μια χρυσή σελίδα της νεότερης ιστορίας μας, το Έπος του ’40. Μια σειρά από ηρωικές μάχες μέσα στο δριμύ χειμώνα της Βορείου Ηπείρου έδειξαν για πολλοστή φορά το αδούλωτο φρόνημα του ελληνικού λαού, ένα φρόνημα χαλκευμένο από μια βαθιά παράδοση και μια αιματοβαμμένη μα σταθερά ένδοξη ιστορία.
Μια μάχη όμως έκρινε την έκβαση αυτού του πολέμου καθοριστικά και συνέβαλε στην καθυστέρηση της επίθεσης της χιτλερικής Γερμανίας κατά της Ρωσίας. Υπήρξε μια μάχη που ως τώρα δεν της δόθηκε η απαιτούμενη βαρύτητα και κινδύνεψε να ξεχαστεί. Ήταν η μάχη για την κατάληψη του υψώματος 731 κατά την εαρινή επίθεση των Ιταλών, ένα ύψωμα που το υπερασπίστηκε με αυτοθυσία το 5ο Σύνταγμα Πεζικού, που αποτελούνταν από στρατιώτες των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας. Η λυσσαλέα επίθεση των Ιταλών εκδηλώθηκε σαν σήμερα στις 9 Μαρτίου του 1941.
Θα ήθελα με συντομία να σας εκθέσω τα γεγονότα που προηγήθηκαν αυτής της μεγάλης μάχης.
Παράλληλα με τις καταιγιστικές επιθέσεις του Χίτλερ και την κατάληψη πολλών ευρωπαϊκών χωρών, συστήθηκε ο τριμερής Άξονας Γερμανίας – Ιταλίας – Ιαπωνίας, ενώ υπογράφτηκε και με τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν το σύμφωνο μη επιθέσεως.
Ο σύμμαχος του Χίτλερ Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στις 28 Οκτωβρίου κατά της Ελλάδας, δεν υπολόγισε όμως το υψηλό φρόνημα των Ελλήνων και την πίστη τους στο δίκαιο του αγώνα τους, αλλά και στην άρτια εκπαίδευση του Ελληνικού στρατού καθώς οι αξιωματικοί του είχαν την εμπειρία των Βαλκανικών Πολέμων, του πρώτου παγκόσμιου και του μικρασιατικού μετώπου. Οι απλοί πολεμιστές ανήκαν στη γενιά του μεσοπολέμου, μια νέα ελληνική γενιά ιδιαίτερα μορφωμένη, με πνευματική δημιουργία, μια γενιά αναγέννησης του ελληνικού έθνους μέσα από τις στάχτες της Μικρασιατικής καταστροφής. Και ιδιαίτερα στις σχέσεις μας με τους Ιταλούς είχε προηγηθεί ο προκλητικός και άνανδρος τορπιλισμός της Έλλης ανήμερα της γιορτής της Παναγίας στο λιμάνι της Τήνου. Ο Έλληνας στρατιώτης δεν φοβόταν τον πόλεμο. Αδημονούσε μάλιστα να εκδικηθεί τους Ιταλούς. Και το απέδειξε στο πεδίο της μάχης.
Έτσι οι πρώτοι μήνες του Ελληνοιταλικού πολέμου σημαδεύτηκαν από περηφανείς νίκες των Ελλήνων που απώθησαν τα ιταλικά στρατεύματα πέρα από τα υψώματα Καλαράτ-Κουρβέλεσι-Σεντέλεσι-Τρεμπεσίνα-731-Μάλι Σπανταρίτ. Πίσω απ’ αυτή τη γραμμή η ιταλική δύναμη διπλασιάστηκε κατά τους χειμερινούς μήνες του 1940-41, προσπαθώντας να ισορροπήσει με την τεράστια δύναμή της το στενό πέρασμα και τις καλές οχυρές θέσεις των Ελληνικών δυνάμεων. Μοναδικό πέρασμα προς την κοιλάδα του ποταμού Ντέσνιτσα, όπου θα μπορούσαν πια ν’ αναπτυχθούν όλες οι ιταλικές δυνάμεις και να προελάσουν προς τα Γιάννενα, είναι το ύψωμα 731, μια θέση κλειδί. Εκεί έμελε να κριθεί η μεγάλη εαρινή επίθεση των Ιταλών εναντίον περίπου χιλίων Ελλήνων πολεμιστών από τα μέρη μας, που υπερασπίζονταν με τη ζωή τους το ύψωμα.
Τη βαρύτητα με την οποία αντιμετώπισε η Ιταλία τον πόλεμο με την Ελλάδα μπορούμε να την καταλάβουμε από την παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι στο αλβανικό μέτωπο, σε παρατηρητήριο 10 χιλιόμετρα περίπου απέναντι από το ύψωμα 731 και από το ότι είχε ο ίδιος το γενικό πρόσταγμα της μάχης.
Τα ελληνικά στρατεύματα στο διάστημα που προηγήθηκε της εαρινής επίθεσης ενίσχυσαν την άμυνά τους με ορύγματα και δημιουργία δεντροσκεπών σ’ αυτά. Εργαζόταν την νύχτα και, όταν είχε ομίχλη και δεν γίνονταν αντιληπτοί από τα ιταλικά παρατηρητήρια, και τη μέρα. Τα σκαπτικά εργαλεία αντικατέστησαν το όπλο κι έγιναν πολύτιμοι βοηθοί γι’ αυτό που θα επακολουθούσε.
Στις 6:30 το πρωί της 9ης Μαρτίου- Κυριακή της Ορθοδοξίας – άρχισε ο τρομακτικός βομβαρδισμός του υψώματος 731 που φυλαγόταν από το 5ο Σύνταγμα Πεζικού. Σ’ αυτούς έλαχε ο κλήρος της μεγάλης δόξας. 400 πυροβόλα με πάνω από 50.000 βλήματα, 30 όλμοι με περίπου 40.000 βλήματα και 190 αεροπλάνα από τα οποία 70 βομβαρδιστικά χτυπούσαν αλύπητα το μικρό λόφο πλάτους περίπου 1.500 μέτρων.
Σκόνη, φωτιά, καπνός κι ατέλειωτες τρομακτικές εκρήξεις παντού. Σε λίγη ώρα το δάσος του υψώματος καταστρέφεται. Το ίδιο και τα συρματοπλέγματα. Η τηλεφωνική επικοινωνία διακόπτεται. Οι στρατιώτες μας πρέπει να ενεργήσουν μονάχα με την ψυχή τους. Τα πολυβόλα που βρισκόταν έξω καταστρέφονται. Επί δύο συνεχόμενες ώρες σείεται η γη από τους ανηλεείς βομβαρδισμούς και αρκετοί Έλληνες στρατιώτες σκοτώνονται ή τραυματίζονται.
Αμέσως μετά αρχίζει η επίθεση του πεζικού. Οι Ιταλοί δεν περίμεναν ότι θα είχε μείνει κανείς ζωντανός μέσα σ’ εκείνη την κόλαση φωτιάς και σιδήρου. Όμως τα προσεκτικά κατασκευασμένα ορύγματα κρατούν αρκετούς ακόμη ζωντανούς ικανούς να κάμψουν την επέλαση των Ιταλών. Κι όταν πλησίασαν τα πρώτα τρία τάγματα των Ιταλών, τα ελληνικά πολυβόλα τους θέρισαν σε απόσταση 200 μέτρων. Το ξάφνιασμα των Ιταλών έγινε πανικός κι οπισθοχώρηση σ’ αυτή την πρώτη απόπειρα να καταλάβουν το οχυρό πέρασμα. Έγιναν συνολικά την πρώτη μέρα 6 επιθέσεις του εχθρού. Όλες κατέληξαν σε άτακτη οπισθοχώρηση. Ήταν μάλιστα τέτοιος ο ηρωισμός και η αποφασιστικότητα των Ελλήνων στρατιωτών που δεν δίσταζαν ν’ αφήσουν τις θέσεις τους και να ορμήσουν με την ιαχή «αέρα!» και να σκορπίσουν τον όλεθρο στους Ιταλούς.
Και τις τρεις επόμενες μέρες γίνεται σφοδρός βομβαρδισμός των Ελληνικών θέσεων. Οι Ιταλοί με τη μεραρχία «Πούλιε» προσπαθούν να υπερκεράσουν το ύψωμα 731, γίνονται όμως αντιληπτοί και αποδεκατίζονται από τα ελληνικά πολυβόλα.
Αρχίζουν κάθε μέρα τις επιθέσεις τους από τα ξημερώματα. Κάθε φορά όμως γίνονται αντιληπτοί και αποτελούν εύκολο στόχο για τις Ελληνικές δυνάμεις.
Γίνεται συνεχώς σφοδρός βομβαρδισμός των Ελληνικών θέσεων και μετά επιχειρήσεις κατάληψης του υψώματος που αποτυγχάνουν. 586 Έλληνες στρατιώτες – αρκετοί από την πόλη και τα χωριά της Καρδίτσας – αφήνουν την τελευταία τους πνοή αυτές τις πέντε πρώτες μέρες της επίθεσης μαχόμενοι ηρωικά.
Στο τέλος όλων αυτών των μεγάλων αποτυχιών ο Μουσολίνι ενημερώνεται από τον Διοικητή Στρατιάς ότι η επίθεση πρέπει να θεωρηθεί αποτυχούσα. Η απάντησή του ήταν να καλέσει όλη την πολεμική αεροπορία, ώστε την επόμενη ημέρα να υποστηριχθεί ακόμη πιο δυναμικά η Ιταλική επίθεση.
Στις 13 Μαρτίου το απόγευμα σφοδρότατος βομβαρδισμός από βαρύ πυροβολικό και 50 αεροπλάνα δημιουργεί ξανά μια κόλαση πυρός στο ύψωμα 731. Το Ιταλικό πεζικό ορμά και πάλι να καταλάβει την περιοχή. Γίνεται μάχη σώμα με σώμα καθώς οι Έλληνες στρατιώτες πετάγονται έξω από τα ορύγματα. Είναι χαρακτηριστικό πως, όταν έγινε προσωρινή ανακωχή για την περισυλλογή των νεκρών, βρέθηκαν πολλοί αντίπαλοι στρατιώτες αγκαλιασμένοι να έχουν δώσει ταυτόχρονα ο ένας στον άλλο το θανατηφόρο χτύπημα με την ξιφολόγχη. Οι απώλειες και των δύο πλευρών είναι μεγάλες. Οι Έλληνες όμως κερδίζουν κι αυτή τη μάχη. Συνολικά 12 επιθέσεις και το ύψωμα παραμένει Ελληνικό.
Την έβδομη ημέρα το απόγευμα έπαψαν οι επιθέσεις του πεζικού και η περιοχή βαλλόταν μόνο από πυρά πυροβολικού.
Η περίφημη εαρινή επίθεση είχε αποτύχει περίτρανα. Ο Μουσολίνι λίγες μέρες αργότερα αναχώρησε για την Ιταλία, αφήνοντας σαφείς διαταγές για τη συνέχιση των επιθέσεων. Οι Έλληνες όμως είχαν αποδείξει σε όλη την Ευρώπη που υπέφερε ότι ο Άξονας δεν είναι ανίκητος, ότι τα όπλα δεν μπορούν να νικήσουν την ηρωική ψυχή. Και η καθυστέρηση των σχεδίων του Χίτλερ ήταν αποφασιστική για τη συνολική έκβαση του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Ο απολογισμός των νεκρών δείχνει και το μέγεθος της νίκης των Ελλήνων στο ύψωμα 731. Από Ελληνικής πλευράς τις δύο εβδομάδες των επιχειρήσεων σκοτώθηκαν περίπου 1.200 στρατιώτες και αξιωματικοί, ενώ από Ιταλικής ο αριθμός φτάνει τους 11.800. Στις 21 Μαρτίου έγινε ανακωχή για περισυλλογή των νεκρών. Το τοπίο ήταν πραγματικά εφιαλτικό βγαλμένο από την κόλαση. Χιλιάδες νεκροί και διαμελισμένοι σκέπαζαν ολόκληρες τις παρυφές του υψώματος, συχνά ο ένας πάνω στον άλλο σε μακάβριους σωρούς, που χρησίμευαν και σαν προκάλυμμα κατά τη διάρκεια της μάχης.
Η αναγνώριση για τη μεγάλη συμβολή και τον απαράμιλλο ηρωισμό των υπερασπιστών του υψώματος 731 ήρθε πολύ νωρίς, το Μάιο του 1941, όταν ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης στρατηγός Μπάκος με έγγραφη διαταγή του καθόριζε:
«Επειδή το ύψωμα 731 είχε καταστή, λόγω της κολάσεως του πυρός, πραγματικός θρύλος μεταξύ των αμυντικών δυνάμεων του Β Σώματος Στρατού, ουδείς δε αμφισβητεί ότι οι αμυνόμενοι του 731 έχουσι το δικαίωμα εις τον τίτλον του ήρωος, εφ’ όσον παρέμειναν αμυνόμενοι αυτού, παρακαλώ υποβάλατέ μου ονομαστικήν κατάστασιν αξιωματικών και οπλιτών, οίτινες ημύνοντο τούτου από της 7ης Μαρτίου μέχρι της 15ης Απριλίου 1941, ίνα τιμής ένεκεν διατάξω την προαγωγήν των εις τον ανώτερον βαθμόν ως και την απονομήν της επιβαλλομένης ηθικής αμοιβής».
Ελληνικό μνημείο στήθηκε στο ύψωμα, για να τιμήσει τους νεκρούς αυτής της μεγάλης και περήφανης νίκης και να θυμίζει στο μέλλον ότι η γενναιότητα και η αποφασιστικότητα μπορούν να κάμψουν και τον πιο δυνατό εχθρό.
Και η ηρωική παρουσία των αγωνιστών της περιοχής μας συνεχίζεται και μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Από τον Απρίλιο του 1941 και μέχρι τα μέσα του 1942 οι Ιταλοί ελέγχουν την περιοχή της Καρδίτσας μέχρι και τον ορεινό όγκο. Από το Φθινόπωρο όμως του 1942 η ενίσχυση των ανταρτών είναι τόσο μεγάλη που οι Ιταλοί δεν μπορούν να πλησιάσουν τα βουνά. Η ανατίναξη της γέφυρας του Καράμπαλη και της γέφυρας στους Στεφανουσαίους μεταξύ Καρδίτσας και Τρικάλων αποκόπτει τη σιδηροδρομική επικοινωνία και κάνει τους Ιταλούς να νιώθουν επισφαλείς και να φοβούνται επίθεση ακόμη και μέσα στους στρατώνες τους. Κάνουν απανωτές συσκέψεις και τέλος παίρνουν τη μεγάλη απόφαση. Το βράδυ της 10ης Μαρτίου 1943 επιβάλλουν απαγόρευση κυκλοφορίας στην πόλη και την ίδια νύχτα φεύγουν σαν κλέφτες προς τα Τρίκαλα. Το πρωί της 11ης Μαρτίου οι κάτοικοι της Καρδίτσας θα ξυπνήσουν σε μια ελεύθερη πόλη. Την επόμενη μέρα τα τμήματα της Αντίστασης μπαίνουν συντεταγμένα στην πόλη. Επικρατεί μεγάλος ενθουσιασμός. Η Καρδίτσα είναι η πρώτη ελεύθερη πόλη της Ευρώπης!
Αυτά τα δύο πολύ σημαντικά γεγονότα τιμούμε σήμερα, γιατί η ανάμνηση του παρελθόντος φωτίζει το μέλλον και δείχνει το χρέος ν’ ανταποκριθούμε και σήμερα επάξια στις προκλήσεις των καιρών. Το ύψωμα 731 θα είναι για πάντα μια άσβεστη απόδειξη πως, όταν κάποιος υπερασπίζεται τα ιερά και όσια της πατρίδας του, δεν λυγίζει παρά μόνο αγωνίζεται και στο τέλος νικά!».
Στις εκδηλώσεις την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Γενικός Γραμματέας Μακεδονίας Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Γ. Χατζηκωνσταντίνου, ενώ παραβρέθηκαν η Πρόξενος των ΗΠΑ mrs Catherine Kay , ο Μορφωτικός Σύμβουλος της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Αλεξάντερ Χομένκο και ο Πολιτικός Σύμβουλος της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Ζατσέτιν ( ο Πρέσβης της Ρωσίας mr.Vladimir Chkhikvishvili ήρθε τη Δευτέρα) και ο Ακόλουθος Άμυνας της Γαλλίας colonel Gerard Gailhouste.
Παραβρέθηκαν επίσης μεταξύ άλλων οι βουλευτές κ.κ. Μ. Θεοχάρη, Κ. Τσιάρας και Σπ. Ταλιαδούρος, ο Νομάρχης κ. Φ. Αλεξάκος, ο Πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου κ. Ευαγ. Κατσαρός, οι Αντινομάρχες κ.κ. Κ. Τέλιος και Μ. Αποστολοπούλου, ο Πρόεδρος της ΤΕΔΚ και Δήμαρχος Μουζακίου κ. Γ. Κωτσός, ο Δήμαρχος Καρδίτσας κ. Δ. Βερίλλης, ο Δήμαρχος Παλαμά κ. Β. Καραδήμος, ο Δήμαρχος Ιτάμου κ. Β. Τσαντήλας, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καρδίτσας κ. Λ. Τάτσιος, οι αντιδήμαρχοι Καρδίτσας κ.κ. Σ. Αντωνίου, Θ. Βότσης, Απ. Καπράνας και Β. Σουφλάκος, ο Στρατιωτικός Διοικητής Α/νχης Ν. Κατσίκας, οι Διοικητές της Αστυνομικής Δ/νσης Καρδίτσας, Αστυνομικός Δ/ντης Δ. Αγγελής, της Σχολής Αστυφυλάκων Αστυνόμος Κ. Παράσχης και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Καρδίτσας Αντιπύραρχος Αντ. Πούλιος και εκπρόσωποι φορέων.
