Ιστορίες που σοκάρουν, ειδήσεις που εξοργίζουν, ταινίες με νοσηρά σενάρια που είναι στηριγμένα στην ωμή πραγματικότητα όπου κάποιος ενήλικας πλησιάζει ένα παιδί και δρώντας μεθοδικά και με υπομονή προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Αφού το καταφέρει χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα προχωράει στην κακοποίησή του . Στα μικρότερα παιδιά χρησιμοποιούν συνήθως την δωροδοκία ,την συναισθηματική βία , την αποπλάνηση, προκειμένου να εξασφαλισθεί η συναίνεση του παιδιού και η σιωπή του. Σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας προβαίνουν στην άσκηση σωματικής βίας ή στη χρήση κατασταλτικών ουσιών. Στη συντριπτική πλειοψηφία ο δράστης είναι γνώριμος του παιδιού ,άτομο του στενού οικογενειακού περιβάλλοντός (93,0%) ενώ στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης φαίνεται να έχει σχέση συγγένειας με το παιδί (πατέρας, θείος, ξάδερφος).
Περιστατικά «κρυμμένα» πίσω από κλειστές πόρτες και κλειστά στόματα. Στην Ελλάδα οι 9 στις 10 περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης δεν αναφέρονται ποτέ. Μόλις το 1% των περιστατικών παιδικής κακοποίησης καταγγέλλεται στις Αρχές, ενώ περίπου ένα στα πέντε παιδιά πέφτει θύμα σεξουαλικής βίας και 1 στα 2 παιδιά στη χώρα μας έχει βιώσει τουλάχιστον μία εμπειρία σωματικής βίας. Τα παιδιά που μας έχουν περισσότερο ανάγκη, τα παιδιά με νοητικές και σωματικές αναπηρίες, κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Πιο ευάλωτη ηλικιακά ομάδα σε κακοποίηση είναι τα βρέφη και τα παιδιά έως 4 ετών ενώ από αυτά πιο συχνά κακοποιούνται τα παιδιά που γεννήθηκαν με προωρότητα, τα πρωτότοκα, τα αγόρια, τα βρέφη και νήπια με δύσκολη ιδιοσυγκρασία .
Παιδιά που μπορεί να «ουρλιάζουν» χωρίς να μιλούν και χρειάζεται ευαισθητοποίηση ,ενημέρωση και εκπαίδευση για να τα ακούσουμε. Τα παιδιά δεν μιλούν είτε γιατί είναι πολύ μικρά για να εκφραστούν λεκτικά είτε γιατί θεωρούν ότι αν πουν αυτό που τους συμβαίνει, κανείς δεν θα τα πιστέψει. Όταν η κακοποίηση έχει γίνει από συγγενή, το παιδί σωπαίνει πιστεύοντας πως αν μιλήσει θα γίνει αιτία να διαταραχθεί η ζωή όλης της οικογένειας. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να νιώθουν ενοχές, θεωρώντας ότι φταίνε για ότι τους συνέβη και δέχονται τη κακοποίηση ως τιμωρία για κάτι που υποτίθεται έκαναν. Άλλες φορές το παιδί σωπαίνει επειδή το έχει απειλήσει ο δράστης ή επειδή το εκβιάζει συναισθηματικά για να μην μιλήσει και να κρατήσει το «μυστικό τους». Πρέπει να μάθουμε λοιπόν στα παιδιά μας όταν κάτι τους κάνει να αισθάνονται άβολα, στεναχωρημένα, αγχωμένα να το συζητούν με τους ενήλικες που εμπιστεύονται.
Δική μας είναι η ευθύνη να προσέξουμε τα σημάδια για να καταφέρουμε να μειώσουμε τον «σκοτεινό αριθμό» των περιπτώσεων εκείνων που δεν καταγγέλλονται. Όταν παρατηρούμε κάποια ραγδαία αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού. Όταν κάποιο παιδί δεν θέλει να γυρίσει σπίτι του μετά το σχολείο. Όταν παρουσιάζει εφιάλτες, πονοκέφαλους ή πόνους στο στομάχι χωρίς ιατρική αιτία. Όταν δυσκολεύεται να αγαπήσει ή να εμπιστευτεί. Όταν έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, έντονο θυμό ή φαίνεται μόνιμα φοβισμένο. Όταν εμφανίζει επιθετικότητα ,παραβατικές ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές θα πρέπει να προβληματιστούμε γιατί μπορεί να είναι σημάδια που υποκρύπτουν κακοποίηση. Η υποψία και μόνο αρκεί για να κινητοποιηθούμε και να βοηθήσουμε ένα παιδί.
Τη στιγμή εκείνη που η χρυσόσκονη της παιδικής ηλικίας διαλύεται βίαια και αφήνει ακάλυπτες τις μελανιές,τα εγκαύματα και μια τεράστια πληγή στην μικροσκοπική καρδούλα ενός παιδιού, ο πολιτισμός πρέπει να ντρέπεται και όλοι εμείς οι πολιτισμένοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, που δεν κάναμε κάτι για να το προφυλάξουμε. Έχουμε ευθύνη ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε αυτό το παιδί, γιατί δεν κάναμε κάτι για να το προλάβουμε .Η εκκωφαντική σιωπή των κακοποιημένων παιδιών, πρέπει να ανοίξει τις κλειδωμένες πόρτες και να ξυπνήσει όλους εμάς που ψιθυρίζουμε στα κρυφά, να κοιτάξουμε κατάματα το πρόβλημα και να αναλάβουμε δράση. Η κακοποίηση ενός παιδιού δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, είναι υπόθεση όλων μας.
Γράφει η Λία Ρογγανάκη, Γενικός–Οικογενειακός Ιατρός, Επιμελήτρια Ά Κέντρο Υγείας Μουζακίου, Περιφ.Ιατρείο Μητρόπολης, Περιφερειακή Σύμβουλος
