Γιορτάζουμε σήμερα την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Μέρα ιστορικής μνήμης με ιδιαίτερη σημασία στην εποχή μας.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το νόημα της 28ης Οκτωβρίου είναι τριπλό:
1. Έχει ιστορική αξία γιατί υπενθυμίζει στις νεώτερες γενιές, τις ηρωικές πράξεις και θυσίες του λαού μας, αποτελώντας βασικό στοιχείο αυτογνωσίας των Ελλήνων.
2. Έχει διδακτική και παιδευτική αξία γιατί σε μια εποχή απαξίωσης όλων των αξιών υπενθυμίζει το μεγαλείο της θυσίας για το κοινό συμφέρον, την πίστη σε ιδανικά(ελευθερία, δημοκρατία) και την αξία της αντίστασης σε κάθε απάνθρωπη πράξη.
3. Έχει πολιτική αξία γιατί σηματοδότησε την καταστροφή του ναζισμού-φασισμού.
Θα σταθούμε ιδιαίτερα στο τρίτο διότι σήμερα έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω των όσων γίνονται γύρω μας ή αυτών που πάνε να γίνουν. Αν κοιτάξουμε σ’ ένα λεξικό θα δούμε ότι ο φασισμός ορίζεται σαν ένα τρομερό πολιτικό καθεστώς με κύρια χαρακτηριστικά την κατάργηση της δημοκρατίας, την έξαρση της βίας και του εθνικισμού, την υιοθέτηση του ρατσισμού και τη γενοκτονία των μειονοτήτων. Η Ιταλία ήταν φασιστική και γι αυτό επιτέθηκε στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940.Ο επιθετικός εθνικισμός και επεκτατισμός είναι βασικό χαρακτηριστικό του φασισμού. Ο πόλεμος του ’40 αποτέλεσε κομμάτι ενός ευρύτερου πολέμου, του Β΄ Παγκόσμιου, ο οποίος σταδιακά απέκτησε έναν ρητό αντιφασιστικό χαρακτήρα και οδήγησε στην καταστροφή του φασισμού ως πολιτικού ρεύματος.
Η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα στην οποία επικράτησε ο φασισμός. Η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στις απαιτήσεις της Ιταλίας και ο ιταλικός στρατός εισέβαλε από τα βουνά της Αλβανίας. Η δικτατορία του Μεταξά, με πολλές τάσεις μίμησης των φασιστικών καθεστώτων, λειτούργησε με βάση όχι την ιδεολογική του συγγένεια με το φασισμό, αλλά με βάση τους διεθνείς προσανατολισμούς της χώρας στο πλευρό της Αγγλίας. Γι αυτό φτάσαμε στο ΟΧΙ και ήταν η πρώτη φορά που σε ενέργειά του ο Μεταξάς είχε τη σαφή συναίνεση του ελληνικού λαού, ο οποίος κινητοποιήθηκε με ενθουσιασμό για να πολεμήσει τους εισβολείς.
Αν στον Β΄ Παγκόσμιο είχε νικήσει η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία ο κόσμος σήμερα θα ήταν διαφορετικός. Θα ήταν πιο βάρβαρος και βίαιος, πιο σκληρός και απάνθρωπος, πιο άδικος, λιγότερο ελεύθερος, πιο μισαλλόδοξος, πιο υποταγμένος και πιο αντιδημοκρατικός. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τον τρόπο που φέρονταν οι ναζιστές Γερμανοί. Τη βαρβαρότητα και βιαιότητα που επέδειξαν οι Γερμανοί τη μαρτυρούν οι ιστορίες φρίκης για την κατοχή. Τέτοιες θηριωδίες δεν δικαιολογούνται από αυτά που γίνονται σ’ έναν πόλεμο. Οι ναζιστές-φασίστες, λάτρευαν τον πόλεμο, βρίσκονταν στο στοιχείο τους, αποθέωναν τη βία, και επιπλέον τα εγκλήματά τους δεν ήταν κοινά. Το «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» αφορούσε τη δολοφονία και την υποδούλωση άμαχων πληθυσμών και μάλιστα για πολιτικούς, φυλετικούς και θρησκευτικούς λόγους. Οι ναζιστές- φασίστες λάτρευαν τη δύναμη και αυτό που ήθελαν ήταν να τους φοβούνται. Οι ναζί είχαν τους Έλληνες ψηλά στην ιεραρχία των εθνών, ως απόγονους των αρχαίων Ελλήνων. Κατά την Κατοχή όμως τους άφησαν να πεθαίνουν κατά χιλιάδες από την πείνα αφού τους ενδιέφερε μόνο ο εαυτός τους. Μαζί με τα ολοκαυτώματα και τις μαζικές εκτελέσεις ας φανταστούμε τι θηριωδίες έκαναν σε έθνη που δεν τα σέβονταν καθόλου. Η έννοια της ελευθερίας ήταν ανύπαρκτη για τους ναζί και με μεγάλη ευκολία εκτελούσαν ανθρώπους όχι μόνο για τις πράξεις τους αλλά και για τις ιδέες τους, στηριγμένοι στη ρουφιανιά, την καχυποψία και την συκοφαντία. Τέλος ο φασιστικός κόσμος θα ήταν ένας κόσμος λιγότερο ορθολογικός και διαφωτισμένος. Αρκεί να θυμηθούμε το κάψιμο των βιβλίων δεν άρεσαν στους ναζί. Η εθνικότητα του επιστήμονα ήταν πιο σημαντική από το αν είχε δίκιο. Θα μαθαίναμε όχι να αναζητούμε την αιτία των προβλημάτων μας και λύσεις για αυτά, αλλά αποδιοπομπαίους τράγους. Αντί να κρίνουμε τους ηγέτες μας, θα καλούμασταν να τους λατρεύουμε. Αντί να διερωτόμαστε για την ορθότητα των εντολών, θα έπρεπε να τις υπακούμε.
Θα ακούσουμε σε πολλούς λόγους ότι εμείς οι Έλληνες δεν μπορούμε να είμαστε φασίστες-ναζιστές, αφού έχουμε ζήσει Κατοχή και έχουμε υποφέρει τόσο από τη φασιστική βία. Να μην ξεχνάμε όμως ότι στην Κατοχή ήταν χιλιάδες και οι Έλληνες που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή και πολέμησαν στο πλευρό του εναντίον των Ελλήνων πατριωτών της Εθνικής Αντίστασης.
.Ο φασισμός-ναζισμός μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο έπαψε να υπάρχει ως αξιόλογο πολιτικό ρεύμα. Πρόσφατα κάποιοι νοσταλγοί του προσπαθούν να τον επαναφέρουν. Έχουμε χρέος να θυμόμαστε όλα τα παραπάνω και αν θέλουμε να τιμήσουμε πραγματικά και όχι υποκριτικά τους μαχητές του ’40 να είμαστε πάντα έτοιμοι να πούμε με λόγια και πράξεις : «ΟΧΙ δεν θα περάσει ο φασισμός»
Κώστας Ζαγανάς
Δάσκαλος
