Ο σωστός σχεδιασμός και ο έγκαιρος προγραμματισμός δεν υπήρξε ποτέ το δυνατό σημείο τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και των αυτοδιοικητικών ή άλλων φορέων, στους οποίους ο λαός ανέθεσε την διαχείριση των κοινών ζητημάτων, από τα πιο σοβαρά και κρίσιμα έως τα μικρά καθημερινά.
Το πράγμα συνήθως γινόταν δυσκολότερο όταν η υποχρέωση του προγραμματισμού αφορούσε σε θέματα που υπερέβαιναν τα γεωγραφικά ή και διοικητικά όρια ενός μόνο φορέα (π.χ. ενός ΟΤΑ), όπως τα σημαντικά και ευρύτερης σημασίας υδατικά έργα. Παλαιότερα βεβαίως για την έλλειψη συντονισμού υπήρχε και μια δικαιολογία, δεδομένου ότι δεν είχαν ακόμη θεσμοθετηθεί σε όλες τις βαθμίδες της διοίκησης περιφερειακοί φορείς (π.χ. Ενώσεις Δήμων, Αιρετή Περιφέρεια). Σήμερα όμως τέτοιου είδους υστέρηση στον σχεδιασμό δεν δικαιολογείται.
Κάνουμε τις σκέψεις αυτές γιατί το τελευταίο διάστημα, παράλληλα με τον διάλογο που διεξάγεταιγια τα έργα του Άνω Αχελώου ή/και για νέα υδατικά έργα στη λεκάνη Πηνειού (που διαθέτει σημαντικές δυνατότητες για κατασκευή νέων έργων ταμίευσης),γίνεται ταυτόχρονα και η προετοιμασία – προγραμματισμός για ένταξη έργων αξιοποίησης υδατικών πόρων στα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. (ΕΣΠΑ και Επιχειρησιακά Προγράμματα 2021-2027).
Η χρηματοδότηση των έργων αυτών θα μπορούσε να επιτευχθεί είτε από τις «δράσεις κλιματικής αλλαγής»είτε από το ΕΤΠΑ(μέσω των στόχων που δίνει έμφαση η νέα προγραμματική περίοδος), δηλαδή «Μια πιο «πράσινη» Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα» και «Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της – βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες» .
Από την πληροφόρηση που έχουμε δεν υπάρχει ενιαία άποψηούτε και ενιαίο διεκδικητικό πλαίσιο από το σύνολο των φορέων της Θεσσαλίας, για τα νέα έργα τα οποία θα προταθούν για ένταξη, στο αρμόδιο Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης.
Την ίδια στιγμή που συμβαίνουν όλα αυτά, οι Θεσσαλοί πολίτες – μεταξύ τους και οι αγρότες – που βιώνουν τα καθημερινά οικονομικά και άλλα προβλήματα, μη έχοντας την κατάλληλη ενημέρωση δεν ασχολούνται με τα ζητήματα αυτά και φυσικά δεν ασκούν μαζική ανάλογη πίεση προς τους φορείς που τους εκπροσωπούν (Περιφέρεια, ΠΕΔ, ΤΟΕΒ κλπ). Και φυσικά ο κάθε φορέας επιμένει σε αυτό που γνωρίζει καλλίτερα, δηλαδή αποσπασματικές διεκδικήσεις έργων για την περιοχή του χωρίς ανάλογη τεκμηρίωση.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και αυτό του φράγματος Σκοπιάς (Παλιοδερλί) στον Ενιπέα Φαρσάλων, ενός από τα πιο σημαντικά μεγάλα έργα για την περιοχή αλλά και για την Θεσσαλία, το οποίο με αντικειμενικά και επιστημονικά κριτήρια θα έπρεπε να είναι από τα πρώτα στην λίστα της διεκδίκησης, πλην όμως δεν έχει οριστική μελέτη !.
Και να σκεφθεί κανείς ότι διαθέτουμε ήδη εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΣΔΥΘ), στο οποίο υπάρχουν προτάσεις για έργα και δράσεις που αξιοποιούν υδατικούς πόρους της Θεσσαλίας. Από τον κατάλογο των έργων αυτών (που μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να βρουν στο ΦΕΚ ΤΒ 6482/29.1.2017) ενδεικτικά θα αναφέρω μόνο τα«δρομολογημένα» (Φράγμα Αγιονερίου Ελασσόνας και Δελερίων) και τα «πρόσθετα» (που έχουν μέση ή μικρή ωριμότητα από πλευράς μελετών) όπως ο ΡουφράκτηςΤιτάνου, τα Φράγματα Νεοχωρίτη Τρικάλων, Παλιοδερλί Φαρσάλων, ΚαλούδαςΕλασσόνας, κ.α.
Τα έργα αυτά και μόνο αυτά μπορούν στο μέλλον να ενταχθούν και ναχρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκά προγράμματα, πλην όμως, παρά την πρόβλεψη – πρόταση του ΣΔΥΘ (2014 & 2017), τα τελευταία έξη χρόνια ουδείς ενδιαφέρθηκε να πιέσει τιςεκάστοτε κυβερνήσεις, ούτε οι αρμόδιες υπηρεσίες (κεντρικές ή περιφερεια-κές) φρόντισαν να χρηματοδοτήσουν τις μελέτες, ώστε ορισμένα από τα έργα αυτά να «ωριμάσουν», να ενταχθούν στο προσεχές ΕΣΠΑκαι να ανακουφίσουν τα υδατικά ελλείμματα του κάμπου της Θεσσαλίας.
Εξαίρεση στην γενική αυτή αδιαφορία αποτελεί η κοινή δράση κάποιων φορέων όπως η ΠΕΔ,το ΓΕΩΤΕΕ και η ΕΘΕΜ, που έχουν επανειλημμένα αναφερθεί στην ανάγκη εκπόνησης ενός ενιαίου – γενικού πλάνου υδατικών έργων (masterplan), όπου εκτός από τον προσδιορισμό έργων και δράσεων, θα καθοριστούν κριτήρια προτεραιότητας, ώστε να αποφεύγονται λανθασμένες, ακριβές ή τοπικιστικές επιλογές.
Η απουσία διαμόρφωσης κοινών θέσεων και προτάσεων των θεσσαλικών φορέων προς την κεντρική εξουσία και η έλλειψη συνεργασίας των πολλών συναρμόδιων υπουργείων και υπηρεσιών,φαίνεται ότι θα καθορίσουν το αποτέλεσμα για τα μελλοντικά υδατικά έργα της Θεσσαλίας.
Να θεωρήσουμε άραγε ότι είναι αργά, έστω και αυτή την ώρα, για να συντονιστούν οι φορείς της Θεσσαλίας και να απαιτήσουν ένα σχεδιασμό βασισμένο σε ιεραρχημένα κριτήρια που οι ίδιοι θα πρέπει να θέσουν στην κεντρική διοίκηση ; Να πιστέψουμε ότι η αξιωματική αντιπολίτευση (και όχι ο κ. Φάμελλος) έχει αντιληφθεί ότι τα πέντεχρόνια (ως Κυβέρνηση) επαρκούσαν για την ωρίμανση των αναγκαίων μελετών για τα κρίσιμα υδατικά ζητήματα της Θεσσαλίας;Να ευελπιστούμε ότι η κυβέρνηση και τα τοπικά πολιτικά της στελέχη θα αντιληφθούν ότι πριν περάσει το δεύτερο εξάμηνο διακυβέρνησης μας χρειάζεται επειγόντως ένας σχεδιασμός – masterplan για τα υδατικά της Θεσσαλίας ;Θα μπορούσαμε άραγε να περιμένουμε κάποιες πρωτοβουλίες από όλους ;
Η ζωή θα δείξει. Και όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης «φοβέρα θέλει και ο θεός για να κάμει το θάμα του»….
Γράφει ο Κώστας Γκούμας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κ.Ε
