«Ιστορικής σημασίας» χαρακτήρισαν οι Πρόεδροι της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) κ. Γιώργος Πατούλης αντίστοιχα, το κοινό συνέδριο των δύο Ενώσεων που διοργανώνεται για πρώτη φορά, στις 18 και 19 Απριλίου στην Αθήνα.
«Πιστεύουμε ότι έκλεισε ο κύκλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και πρέπει να πάμε σε Περιφερειακή και Αυτοδιοικητική Διακυβέρνηση για να μπορεί κάθε πολίτης να αποφασίζει για τις τοπικές υποθέσεις. Αυτό επιτάσσει η πραγματική δημοκρατία», τόνισε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ κ. Κ. Αγοραστός.
«Εμείς θέλουμε μεταρρύθμιση του κράτους, ενώ άλλοι προωθούν την απορρύθμιση της Αυτοδιοίκησης. Πάγια θέση της Αυτοδιοίκησης είναι να γίνει μία ουσιαστική μεταρρύθμιση ώστε να μπορούν οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες να αποφασίζουν για αυτά που τις αφορούν. Αν θέλει η χώρα να κερδίσει το στοίχημα της ανάπτυξης απαιτείται απλή λογική και όχι απλή αναλογική όπως προωθεί η κυβέρνηση, αδιαφορώντας για τις ανάγκες των τοπικών μας κοινωνιών», επισήμανε ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Γ. Πατούλης.
Στη Συνέντευξη Τύπου συμμετείχαν το μέλος του Δ.Σ. της ΕΝΠΕ κ. Δ. Μαραβέλιας και ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Δυτικής Ελλάδος, μέλος του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ κ. Γ. Παπαναστασίου.
Ορθολογική, ανθρώπινη και βιώσιμη αναδιοργάνωση του διοικητικού χάρτη
Στην αρχική του τοποθέτηση, ο Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός ανέφερε:
«Στις 18 και 19 Απριλίου γίνεται ένα ιστορικό, ξεχωριστό, μοναδικό συνέδριο, στο οποίο Περιφέρειες και Δήμοι ενώνουμε τις δυνάμεις μας σε μια δύσκολη στιγμή παρατεταμένης ύφεσης και κρίσης – κοινωνικής, οικονομικής και δημοσιονομικής – για να κερδίσουμε το μέλλον των συνανθρώπων μας.
Ξεκαθαρίζω ευθύς εξαρχής ότι κακώς κάποιοι επιχειρούν να συνδέσουν το συνέδριο αυτό με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανένα να υποβαθμίσει τη σημασία αυτής της μεγάλης αυτοδιοικητικής προσπάθειας.
Η Ελλάδα παραμένει μια χώρα που εξακολουθεί να δοκιμάζεται από παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση. Όπως συχνά συμβαίνει σε χώρες με ανάλογα προβλήματα, έτσι και εδώ, παρατηρείται λειτουργική ενδυνάμωση και ισχυροποίηση της κεντρικής κυβέρνησης έναντι των περιφερειακών και τοπικών αρχών, προκειμένου να μπορέσει η κυβέρνηση να εφαρμόσει τις σκληρές οικονομικές πολιτικές που απορρέουν από τις μνημονιακές δεσμεύσεις. Αυτό σημαίνει συγκεντρωτισμό και ουσιαστική εγκατάλειψη της αποκέντρωσης, παρά την όποια επίφαση διεύρυνσης της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών μέσα από μη οργανωμένες θεσμικά και με αποσπασματικό και όχι αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα επιτροπές και ομάδες πολιτών.
Εμείς είδαμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρηματοδότησε τους διοικητικούς πειραματισμούς, τις μη στοχευμένες προσλήψεις και, γενικότερα, την έλλειψη ορθολογικών πολιτικών του κεντρικού κράτους, έχοντας υποστεί τα τελευταία επτά χρόνια περικοπές που υπερβαίνουν το 60% των πόρων της.
Η Ελλάδα, σύμφωνα και με Έκθεση του ΟΟΣΑ τον Δεκέμβριο του 2016, παραμένει και μετά το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» μια από τις πιο συγκεντρωτικές, από διοικητικής απόψεως, χώρες στον κόσμο, μαζί με τη Χιλή, την Τουρκία, την Ιρλανδία και τη Νέα Ζηλανδία.
Αυτό βέβαια είναι παραβίαση της συνταγματικής υποχρέωσης του Κράτους, σύμφωνα με το άρθρο 102 παρ. 2 και 5 του Συντάγματος.
Πιστεύουμε ότι έκλεισε ο κύκλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και πρέπει να πάμε σε Περιφερειακή και Αυτοδιοικητική Διακυβέρνηση για να μπορεί κάθε πολίτης να αποφασίζει για τις τοπικές υποθέσεις. Αυτό επιτάσσει η πραγματική δημοκρατία. Αυτό είναι το διακύβευμα της σύγχρονης εποχής, αυτό επιτάσσουν η Επιτροπή των Περιφερειών της ΕΕ και το Κογκρέσο της Ευρώπης με αποφάσεις του για την κατάργηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Αν δεν γίνει αυτό και αν συνυπολογισθεί και το καθεστώς πολυνομίαςκαι κακονομίας που χαρακτηρίζει την κανονιστική νομοθέτηση σε ό,τι αφορά τις τοπικές και περιφερειακές υποθέσεις- και όχι μόνο – με επικαλυπτόμενες και ατελείς ρυθμίσεις, ασάφειες και κενά, τότε αποτέλεσμα θα είναι να δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα σε οποιαδήποτε επιχειρούμενη παραγωγική ανασυγκρότηση.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση για ακόμη μια φορά είναι έτοιμη να δείξει στην κεντρική διοίκηση τρόπους για την αποτελεσματική διαχείριση των δικών της υποθέσεων μέσα από μια ορθολογική, ανθρώπινη και βιώσιμη αναδιοργάνωση του διοικητικού χάρτη.
Έπρεπε να έχει ήδη γίνει η κατάργηση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων
Σε σχέση με όσα έχουμε διαβάσει στον τύπο τα τελευταία 24ωρα:
-Ο ελεγκτής νομιμότητας έπρεπε ήδη να έχει γίνει, είναι θεσμοθετημένος.
-Η κατάργηση ή η συρρίκνωσή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης προκειμένου να επιτευχθούν ορθολογικότερη διαχείριση των πόρων, οικονομίες κλίμακας, καλύτερη αξιοποίηση του προσωπικού που δεν έχουν Περιφέρειες και Δήμοι, έπρεπε ήδη να έχει γίνει. Έχουμε καταθέσει τις προτάσεις μας ως Αυτοδιοίκηση, δεν έχουμε εισακουστεί. Συνεπώς, δεν περιμένουμε οι επόμενες μεταρρυθμίσεις να γίνουν μετά την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Ίσως να υπάρχει μια παροδική σφαιρική αμνησία σ’ εκείνους που τότε μιλούσαν για κατάργηση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και σήμερα που πρέπει, δεν την κάνουν πράξη.
-Ποτέ εμείς δεν ζητήσαμε να βάλουμε φόρους. Ξεκάθαρα. Εμείς ζητήσαμε να υπάρχει στη σημερινή εποχή ένα τέτοιο σύστημα ώστε αυτά που δικαιούται η κάθε Περιφέρεια και ο κάθε Δήμος να έρχονται αυτοματοποιημένα μέσω ενός αλγορίθμου κι όχι να είμαστε στη διακριτική ευχέρεια των συνεργασιών που θέλουν να επιβάλλουν κάποιοι και της επιχειρούμενης επικράτησης της μειοψηφίας.
-Ακούω για το πρόγραμμα «Φιλόδημος 1» και «Φιλόδημος 2». Αν διαβάσετε το άρθρο 281 του «Καλλικράτη» θα δείτε ότι υπήρχε το πρόγραμμα «Ελλάδα», το οποίο ήταν το ίδιο πρόγραμμα κι έπρεπε να φέρει 4 δις ευρώ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και δεν τα έφερε. Πού είναι το καινούργιο; Υπήρχε κι άλλο πρόγραμμα, το ΑΚΣΙΑ, που έπρεπε να ξεκινήσει και δεν ξεκίνησε. Δεν έρχεται, λοιπόν, κάτι καινούργιο.
-Το συνέδριο δεν γίνεται για το εκλογικό σύστημα, για το οποίο πρέπει να έχουμε εκλογική ιστορική μνήμη γιατί χωρίς αυτή δεν θα υπάρχει ελπίδα.
Ας θυμηθούμε την περίοδο 1926-8: Δεκατρία κόμματα, πέντε κυβερνήσεις σε δύο χρόνια.
Ας θυμηθούμε την περίοδο 1932-6: τέσσερις κυβερνήσεις σε τέσσερα χρόνια και τελικά δικτατορία Μεταξά.
Ας θυμηθούμε την περίοδο 1950-2: Δεκατρία κόμματα χωρίς κυβέρνηση δύο χρόνια.
-Το καλό σενάριο των συνεργασιών είναι το καλό σενάριο. Πάντα υπάρχουν πολλά σενάρια. Όπως πολλά σενάρια υπήρχαν σε μια διορισμένη επιτροπή διαβούλευσης για τον «Καλλικράτη», η οποία ποτέ δεν κατέληξε σ’ ένα σενάριο και έτσι θα έρθει το νομοσχέδιο της κυβέρνησης.
-Υπάρχει και το εθνικό σενάριο στη Βόρεια Ελλάδα, υπάρχει και το σενάριο των ολιγαρχών που μπορούν με ελάχιστες χορηγίες να δημιουργούν και να ελέγχουν εύθραυστες ισορροπίες.
-Και τώρα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση γίνονται συνεργασίες, καθαρά και με διαδικασίες σοβαρές.
-Η πραγματική διαβούλευση ξεκινά από την ημέρα που θα μας δοθεί το σχέδιο της κυβέρνησης.
-Παραφράζοντας την ΑυνΡαντ (AynRand) που είπε ότι «αν διαπιστώσεις ότι για να παράξεις χρειάζεσαι την άδεια ανθρώπων που δεν παρήγαγαν ποτέ, τότε ν’ αρχίσεις να ανησυχείς για τη χώρα σου», υπογραμμίζω ότι «αν διαπιστώσεις πως για να διοικήσεις χρειάζεσαι ένα σύστημα, το οποίο δημιούργησαν άνθρωποι που δεν διοίκησαν ποτέ, τότε πρέπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η κοινωνία να ανησυχούν».
Εμείς δεν επικεντρωνόμαστε στο εκλογικό σύστημα αλλά στην αποτελεσματική διοίκηση.
Απαντώντας σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων, ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ κ. Κ. Αγοραστός επισήμανε μεταξύ άλλων:
-Εμείς κάνουμε διαχωρισμό αρμοδιοτήτωνμε βάση συγκεκριμένες αρχές:
Πρώτον, η αρχή της επικουρικότητας. Οι τοπικές υποθέσεις ανήκουν κατά τεκμήριο στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Δεύτερον, η αρχή της ενότητας του προγραμματισμού.
Τρίτον,η αρχή της ολοκλήρωσης των διοικητικών ενεργειών.
Τέταρτον, η αρχή της συγκέντρωσης του διοικητικού έργου.
Πέμπτον,η αρχή της καταλληλότητας και της επάρκειας των πόρων διότι οι αρμοδιότητες πρέπει να συνοδεύονται και από πόρους επαρκείς.
-Εμείς θέλουμε τον έλεγχο αλλά γρήγορο, αποτελεσματικό και σοβαρό, όχι αποσπασματικό. Αυτή τη στιγμή ξέρετε πόσοι μηχανισμοί ελέγχου, λιγότερο ή περισσότερο εξαρτημένοι, λειτουργούν για την τοπική αυτοδιοίκηση και μάλιστα διαρκώς πολλαπλασιάζονται;
Συνήγορος του Πολίτη, Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, Οικονομική Επιθεώρηση, Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, Περιφερειακός Συμπαραστάτης, Αρχή Ελέγχου Δημοσίων Συμβάσεων, Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.
Όλα αυτά δημιουργούν μια ασφυκτική διοικητική πραγματικότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από πολυάριθμους και αποσπασματικούς ελέγχους που διενεργούνται από ασυντόνιστους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
-Επιμένουμε στην κανονιστική αυτονομία των Περιφερειών.
-Εμείς δεν επικεντρωνόμαστε στο εκλογικό σύστημα αλλά στην αποτελεσματική διοίκηση. Φαντάζεσθε στην κρίση του 2015 να μην μπορούσαν να λειτουργήσουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να σταθούν στο πλευρό της κοινωνίας;
-Είναι διαφορετική η απλή αναλογική στη Βουλή και διαφορετική στην Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε περίπτωση που δεν μπορείς να συνεργαστείς, δεν μπορείς να προσφύγεις σε εκλογές.
-Μήπως η απλή αναλογική είναι ο Δούρειος Ίππος για να διορίσει η κυβέρνηση, το Υπουργείο Εσωτερικών, τον Εκτελεστικό Γραμματέα, τον οποίο προσπάθησε να επιβάλλει στην Αυτοδιοίκηση για να υπαναχωρήσει τελικά μετά την οργισμένη αντίδραση της κοινωνίας;
-Η απλή αναλογική αρέσει σ’ όλους, στα λόγια. Ως άκουσμα. Ως ταμπέλα. Η επόμενη ημέρα, όμως; Τι γίνεται την επόμενη ημέρα; Όταν καλείσαι να προσφέρεις στο συνάνθρωπό σου πιο γρήγορα και αποτελεσματικά και να προχωρήσεις στην παραγωγική ανασυγκρότηση της πατρίδας.
Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι κατάλληλο το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. Και βέβαια πρέπει να έχουμε το μυαλό μας στις προκλήσεις των καιρών, ιδίως στα εθνικά θέματα.
-Πιστεύω ότι είναι συνταγματικά επιβεβλημένη η πλειοψηφική απόκλιση από το αναλογικό σύστημα υπέρ του επιτυχόντος συνδυασμού. Το αμιγές αναλογικό σύστημα θα οδηγούσε σε συνθέσεις των συμβουλίων που θα μπορούσαν να μη λειτουργούν αποτελεσματικά επηρεάζοντας τη συνολική λειτουργία των Ο.Τ.Α. εν όψει των αρμοδιοτήτων των συμβουλίων. Αυτή δε η θεσμική δυσλειτουργία δεν θα μπορούσε ευχερώς να παρακαμφθεί, καθώς τα συμβούλια και τα λοιπά όργανα των Ο.Τ.Α. έχουν ορισμένες θητείες, ακριβώς επειδή είναι διοικητικά όργανα, δηλαδή προέχει η διαρκής και αποτελεσματική λειτουργία τους· πιθανά αδιέξοδα δεν θα μπορούσαν να ξεπερασθούν με τρόπους παρόμοιους με αυτούς που εκ του Συντάγματος ισχύουν ως προς τα κεντρικά πολιτικά όργανα (διάλυση της Βουλής και προκήρυξη εκλογών, παύση της Κυβέρνησης), διότι στην περίπτωση των Ο.Τ.Α. δεν έχουν προβλεφθεί –ακριβώς λόγω της διοικητικής φύσεώς τους– δικλίδες πολιτικής ασφαλείας αντίστοιχες των επιτασσόμενων από το κοινοβουλευτικό σύστημα, το οποίο διέπει τις σχέσεις μεταξύ της Βουλής και της Κυβέρνησης.
Συνεπώς, οι βασιζόμενες στο αμιγές αναλογικό σύστημα συνθέσεις των αιρετών οργάνων θα εδύναντο να καταστούν πεδία άσκοπων πολιτικών αντιπαραθέσεων και παρατεταμένης –εν όψει των αυστηρών θητειών– διοικητικής αναποτελεσματικότητας. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι επιτρέπεται από το Σύνταγμα, τη στιγμή μάλιστα που οι αρμοδιότητες της διοίκησης των τοπικών υποθέσεων επιβάλλεται από το άρθρο 102 παρ. 1 Σ. να ασκούνται από τους Ο.Τ.Α., οι οποίοι έχουν και το σχετικό τεκμήριο αρμοδιότητας. Για αυτούς τους λόγους η συνταγματική αρχή της διοικητικής αποτελεσματικότητας επιβάλλει την πλειοψηφική ενίσχυση του επιτυχόντος συνδυασμού, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή και εύρυθμη λειτουργία των διοικητικών αρχών της τοπικής αυτοδιοίκησης.
