Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για ένα σχέδιο αποκέντρωσης με αυτοδιοίκηση
Στην εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στις 28 Μαΐου στο Παυσίλυπο, ασκήθηκε αυστηρή κριτική στο σχέδιο Καλλικράτης. Ομιλητές ήταν ο πρώην δήμαρχος Καισαριανής κ. Θανάσης Μπαρτζώκας και η κα Ελένη Πορτάλιου, πανεπιστημιακός – δημοτική σύμβουλος Αθηναίων. Απορρίπτουν το νομοσχέδιο Καλλικράτης για τους εξής λόγους:
Η κυβέρνηση προχώρησε στην κατάθεση στη Βουλή του ν/σχεδίου «Καλλικράτης» χωρίς να περιμένει, παρά τη δέσμευσή της, το έκτακτο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ, επιδιώκοντας να καταπνίξει τις αντιδράσεις και να μην ακουστούν οι δημοκρατικές φωνές για ένα εναλλακτικό σχέδιο αποκέντρωσης με αυτοδιοίκηση. Αυτή η μεθόδευση, δείγμα βαθιάς περιφρόνησης προς την έννοια του θεσμού, που προϋποθέτει τη δημοκρατία και τη συμμετοχή των εκλεγμένων οργάνων και των τοπικών κοινωνιών, αποτυπώνεται και στο περιεχόμενο του ν/σχεδίου.
Η κυβερνητική πολιτική του Προγράμματος Σταθερότητας, όπως συνδιαμορφώνεται από κοινού με την ΕΕ, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, μεταφράζεται στις λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές: δραματική μείωση μισθών, φορολογικό σύστημα, ασφαλιστικό, ιδιωτικοποιήσεις, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, διοικητική μεταρρύθμιση (Καλλικράτης).
Απ’ αυτή την άποψη, ο Καλλικράτης δεν επιδιώκει μόνο έναν αυταρχικό εκσυγχρονισμό της κρατικής διοίκησης και την αποκλειστική νομή της από τον δικομματισμό, συρρικνώνοντας και τις ελάχιστες προϋποθέσεις αυτο-διοίκησης, αλλά εντάσσεται, επίσης, στο πλαίσιο της δραστικής περικοπής των δημόσιων κοινωνικών δαπανών – του κοινωνικού κράτους, με υποχρηματοδότηση υπηρεσιών και έργων, που οδηγεί στην κατάρρευσή του και την υποστελέχωση, η οποία συμβάλλει με τη σειρά της στην κατάρρευση και εξωθεί στην ανεργία δεκάδες χιλιάδες σημερινών εργαζομένων στους δήμους και τις νομαρχίες.
- – Σχετικά με τη δημοκρατία και την αυτοδιοίκηση:
Οι συνενώσεις των δήμων, στη βάση του παντελώς αυθαίρετου και προκαταβολικά δεδομένου αριθμού 370, που έγινε στο ν/σχέδιο 325, με αποκλειστικό κριτήριο το πληθυσμιακό μέγεθος, έχουν προφανή και δεδηλωμένα κίνητρα: την οικονομία από τις αντιμισθίες των αιρετών, την άμεση και μεσοπρόθεσμη δραστική μείωση του αριθμού των εργαζομένων, τον αποκλεισμό, με τη βοήθεια και του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος, οποιασδήποτε άλλης κοινωνικής και πολιτικής φωνής πλην του δικομματισμού, επομένως την αδιαφάνεια στο χειρισμό αρμοδιοτήτων και πόρων, τελικά την περιστολή κάθε δυνατότητας κοινωνικής παρέμβασης που θα αμφισβητεί τις κυρίαρχες επιλογές.
Το μέγεθος του Δήμου και της Περιφέρειας είναι κρίσιμο για την άσκηση της αυτο-διοίκησης από τους πολίτες. Μεγάλες πληθυσμιακά ή χωρικά ενότητες αποτρέπουν την αμεσότητα στη σχέση των πολιτών και των κοινωνικών κινημάτων με την αυτοδιοικητική αρχή και, επομένως, τη διείσδυση κοινωνικών αιτημάτων στους θεσμούς και τον έλεγχο των πράξεων της διοίκησης. Αυτοδιοικητικά σχήματα, απομακρυσμένα και αποκομμένα από την κοινωνία θα αναπαράγουν τον κρατικό συγκεντρωτισμό και θα μετατραπούν σε κομματικοκρατικά υποκαταστήματα καταδικασμένα σε αποτυχία. Αντί για αυτοδιοίκηση θα έχουμε ετεροδιοίκηση.
Σε κάθε περίπτωση, οι Δημοτικές Κοινότητες, που προκύπτουν από τα σημερινά Δημοτικά Διαμερίσματα αλλά και αυτές που πρέπει να θεσμοθετηθούν στους παλιούς δήμους, πρέπει να έχουν ουσιαστική υπόσταση, δηλαδή αποφασιστικές αρμοδιότητες και ανάλογους πόρους για να τις ασκήσουν. Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει να αποκεντρωθεί εσωτερικά σε Περιφερειακά Διαμερίσματα με αποφασιστικές αρμοδιότητες και πόρους, με βάση τους σημερινούς νομούς και στην Αττική με βάση γεωγραφικά συνεχόμενες ενότητες.
-Ληστρικό εκλογικό σύστημα, αποκλεισμός υποψηφιοτήτων
Η κατάλυση της αυτοδιοίκησης και της συμμετοχής προκύπτει καταφανώς από το ληστρικό πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα και τις προϋποθέσεις υποψηφιότητας που θέτει.
Αποκλείονται από τη συμμετοχή όχι μόνον ομάδες ενεργών πολιτών, που θα ήθελαν να διεκδικήσουν μια θέση στους Δήμους ή τις Δημοτικές Κοινότητες, αλλά και κάθε πολιτική δύναμη που δεν διαθέτει σήμερα το μέγεθος για να συγκροτήσει κατά τα 3/5 πλήρη ψηφοδέλτια σε όλα τα επίπεδα των αιρετών οργάνων.
-Επαναλαμβάνεται το πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο του κεντρικού κράτους, η εκτελεστική εξουσία καθίσταται πανίσχυρη, τα τοπικά κοινοβούλια είναι ανίσχυρα θεσμικά και η ελάσσων αντιπολίτευση αποκλεισμένη. Το Δημοτικό Συμβούλιο επιδιώκεται να συρρικνωθεί πολιτικά. Οι επιτροπές υποκαθιστούν το Δημοτικό Συμβούλιο και σε θέματα αρμοδιότητάς του όχι μόνον εκ του νόμου αλλά και με απλή απόφαση της πλειοψηφίας.
– ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
Οι δήμοι με το νέο καθεστώς αποκτούν 299 αρμοδιότητες, υπερπολλαπλάσιες από αυτές που έχουν σήμερα. Οι περισσότερες είναι διαχειριστικού χαρακτήρα – π.χ. παροχή αδειών λειτουργίας καταστημάτων και δραστηριοτήτων, έλεγχος προϊόντων – και άλλες, αν και πολύ σοβαρές, εξαιρετικά αόριστες ώστε να μη σημαίνουν απολύτως τίποτε.
Επίσης, μεταφέρονται άμεσα και σταδιακά ορισμένες αρμοδιότητες που περιλαμβάνουν αντικείμενα για τα οποία δεν ασκείται αποφασιστική αρμοδιότητα από τα κεντρικά ή αποκεντρωμένα κρατικά όργανα.
Συνολικά οι αιρετές περιφέρειες ασκούν 304 αρμοδιότητες. Τα προβλήματα αναφύονται αν διαβαστούν εκ παραλλήλου οι αρμοδιότητες της αιρετής περιφέρειας με αυτές της αποκεντρωμένης διοίκησης. Παρατηρούνται αλληλοκαλύψεις ρόλων και ασάφειες, λόγω διαφορετικών διατυπώσεων μεταξύ ν/σχεδίου Καλλικράτη και νόμου περί Κρατικών Περιφερειών, ως προς το τι ακριβώς μεταφέρεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην εφαρμογή καθώς και σπατάλη και ανορθολογική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού.
Στο ζήτημα της μεταφοράς κρατικών και ανακατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης, ένα σχέδιο ουσιαστικής αποκέντρωσης πρέπει να περιλαμβάνει μεταβίβαση κυρίως στον β΄ βαθμό όλων των αρμοδιοτήτων της κρατικής περιφέρειας, όπως και όλων των αποκεντρωμένων υπηρεσιών του κράτους. Εξαίρεση από τη μεταβίβαση πρέπει να υπάρξει στις αρμοδιότητες των Υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης, Οικονομικών και Πολιτισμού (τομέας Αρχαιολογίας). Στο πακέτο των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται εξ’ αρχής στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει να περιλαμβάνεται και η διαχείριση των Περιφερειακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013.
– Πόροι
Το νομοσχέδιο για τον Καλλικράτη αναφέρεται στις πηγές των ΚΑΠ (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι), που προέρχονται από τον Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων (ΦΕΦΝΠ), τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ), πλην όμως αυτό δεν αποτελεί καμία εγγύηση χρηματοδότησης.
– Η δραστική περιστολή των πόρων -που ήδη έχουν μειωθεί κατά 40% -Σύμφωνα με την ΚΕΔΚΕ και την ΕΝΑΕ, η διοικητική αναδιάρθρωση έχει συγκεκριμένο κόστος (υπολογίζεται σε 4+1,8 δις €). Όταν η κυβέρνηση δηλώνει ότι όχι μόνο δεν θα δώσει χρήματα αλλά θα εξοικονομήσει και 1,8 δις € από τη μεταρρύθμιση, οι δήμοι οδηγούνται σε χρεοκοπία.
-Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης
Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες οδηγούνται εθελοντικά ή υποχρεωτικά στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης, που σημαίνει ότι μπορεί να τους επιβάλλεται αναστολή πρόσληψης προσωπικού και συμβάσεων μίσθωσης έργου καθώς και απαγόρευση σύναψης δανείου. Οι χρεωμένοι δήμοι θα αναστείλουν έτσι το κοινωνικό τους έργο.
– Μετατάσσονται μόνο οι μόνιμοι και οι έχοντες συμβάσεις αορίστου χρόνου υπάλληλοι 35.000 εργαζόμενοι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και μισθώσεις έργου θα απολυθούν. Οι μετατάξεις γίνονται σε προσωποπαγείς θέσεις και, αν αυτό συνδυαστεί με τη διακηρυγμένη κυβερνητική πολιτική περιστολής του δημόσιου τομέα, την επόμενη δεκαετία θα χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας στην αυτοδιοίκηση. Αυτό δημιουργεί μαζική ανεργία αλλά και αδυναμία άσκησης των θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης.
Οι ομιλητές ανέπτυξαν στη συνέχεια στις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για ένα εναλλακτικό σχέδιο αποκέντρωσης με αυτοδιοίκηση:
– Καμία συνένωση Δήμων χωρίς δημόσιο διάλογο και αποδοχή της από τα αιρετά όργανα και τις τοπικές κοινωνίες, μέσα από διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες συμμετοχής (δημοψηφίσματα).
– Απλή αναλογική, έμμεση εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη, αποδοχή ψηφοδελτίων για συμμετοχή στις εκλογές χωρίς προϋποθέσεις. Δημοκρατική συγκρότηση Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων.
-Κατάργηση των παράλληλων με τις Αιρετές Περιφέρειες Κρατικών Περιφερειών και μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων στις πρώτες.
– Αποκέντρωση των Περιφερειών σε Περιφερειακά Διαμερίσματα. Δημοτικές Κοινότητες και Περιφερειακά Διαμερίσματα με αποφασιστικές αρμοδιότητες.
– Κεντρική χρηματοδότηση με θεσμοθετημένους σταθερούς πόρους, κοστολόγηση και χρηματοδότηση της μεταρρύθμισης που θα γίνει αποδεκτή.
-Καμία απόλυση εργαζομένων.
– Χρόνος διαβούλευσης και χρόνος οργάνωσης των νέων θεσμών ικανός ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει το νέο σύστημα και να μην καταρρεύσει συνολικά η αυτοδιοίκηση. Απ’ αυτή την άποψη οι όποιες αναδιαρθρώσεις δεν μπορούν να γίνουν πριν την επόμενη 4ετία.
