Το ΣτΕ εντός των ημερών θα ανακοινώσει αν θα ολοκληρωθεί ή θα «παγώσει» το έργο
Αίφνης, η εκτροπή του Αχελώου επανέρχεται στο προσκήνιο! Η αλλαγή φρουράς στην προεδρία του Συμβουλίου της Επικρατείας επιβάλλει την έκδοση, μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα, της απόφασης της Ολομέλειας για τον Αχελώο. Αραγε, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο θα απορρίψει την προσφυγή, βάζοντας οριστικά τέλος στον τέταρτο δικαστικό αγώνα ενάντια στο φαραωνικό έργο; Ή θα αποφασίσει να αποστείλει ερώτημα στο Ευρωδικαστήριο για τη συμβατότητα της εκτροπής με το Κοινοτικό Δίκαιο, δίνοντας την ευκαιρία σε όσους αντιτίθενται να προσφύγουν για να «παγώσουν» και πάλι το έργο;
Επισκεπτόμενος στις αρχές Απριλίου τα έργα στο φράγμα της Συκιάς, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς δήλωνε απόλυτα αισιόδοξος για την ολοκλήρωση του έργου. Κάθε αντίρρηση έδειχνε να έχει πια εξοβελιστεί και τα συνεργεία εργάζονταν πυρετωδώς προκειμένου σε μία τριετία η Θεσσαλία να μετατραπεί… σε υδάτινο παράδεισο. Αυτό που το υπουργείο διακριτικά απέκρυψε ήταν ότι το τελευταίο κεφάλαιο στην υπόθεση δεν έχει ακόμη γραφτεί.
«Ελιγμοί» του ΥΠΕΧΩΔΕ
Το καλοκαίρι του 2006, σε νομοσχέδιο για το εθνικό κτηματολόγιο, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αιφνιδίασε τους πάντες και κατέθεσε τροπολογία για την εκτροπή του Αχελώου. Ειδικότερα, χαρακτήρισε την εκτροπή «εθνικό έργο» και την «νομιμοποίησε» επιστημονικά, εγκρίνοντας το σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής Αχελώου και Πηνειού, καθώς και τη μελέτη περιβαλλοντικών όρων του έργου. Με τον στρατηγικό αυτό ελιγμό, ο κ. Σουφλιάς επιχείρησε προφανέστατα να παρακάμψει τον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας, που είχε ήδη μπλοκάρει τρεις φορές το έργο, κυρίως λόγω των δυσθεώρητων περιβαλλοντικών του επιπτώσεων. Μάλιστα, δεν έκρυψε τις προθέσεις του: «Στόχος είναι να αντιμετωπίσουμε και το ΣτΕ, αν πράγματι θέλουμε να γίνει η εκτροπή του Αχελώου», ανέφερε κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή (19.7.2006). Το μέσο ήταν μια διάταξη, μέσω της οποίας αποκλείεται η έκδοση νέων διοικητικών πράξεων (μέσω των οποίων προσβάλλεται έμμεσα ένας νόμος στο ΣτΕ) και επιτρέπεται η συνέχιση και η ολοκλήρωση των έργων που είχαν δημοπρατηθεί και κατόπιν «παγώσει».
Προσφυγή στο ΣτΕ
Οργανώσεις και φορείς (λ.χ. Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, WWF) που για χρόνια παλεύουν την υπόθεση, προσέφυγαν και πάλι στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση των επίμαχων διατάξεων. Η υπόθεση δικάστηκε στις 2 Νοεμβρίου 2007 και, ως είθισται, η απόφαση δεν έχει ακόμη εκδοθεί, παρά το σημαντικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει. Ποιο ήταν, λοιπόν, το ζήτημα που κλήθηκαν να κρίνουν οι ανώτατοι δικαστές; Κατ’ αρχάς, αν οι «ελιγμοί» του ΥΠΕΧΩΔΕ για την παράκαμψη του ΣτΕ (γνωστοί και από άλλες υποθέσεις, με κυριότερη εκείνη του The Mall) θίγουν το συνταγματικό δικαίωμα των πολιτών να ζητήσουν δικαστική προστασία. Κατά δεύτερον, το δικαστήριο καλείται να εξετάσει αν η εκτροπή είναι σύμφωνη με την κοινοτική νομοθεσία και ιδίως με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη διαχείριση υδάτων, την οποία το ΥΠΕΧΩΔΕ φέρεται να ερμήνευσε… κατά το δοκούν. Κι αυτό γιατί τα επιμέρους σχέδια διαχείρισης των λεκανών των δύο ποταμών καταρτίστηκαν αυτοτελώς, χωρίς να έχει προηγηθεί το αυτονόητο (για την κοινοτική νομοθεσία και τον κοινό νου): ένας συνολικός, μακροπρόθεσμος σχεδιασμός της διαχείρισης υδάτων της Ελλάδας. Εν τω μεταξύ, οι ίδιοι φορείς κατέθεσαν στην Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ και αίτηση αναστολής της εφαρμογής του νόμου, η οποία όμως απορρίφθηκε (αρ. 999/2007) κατά πλειοψηφία, με το σκεπτικό ότι κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία (μπορεί να «παγώσουν» διοικητικές πράξεις, λ.χ. η έκδοση μιας οικοδομικής άδειας ή μιας απόφασης απαλλοτρίωσης, αλλά όχι η ίδια η ισχύς του νόμου).
Η νέα απόφαση
Ενα βήμα πριν από την ανακοίνωση της απόφασης, δύο είναι τα πιθανά ενδεχόμενα. Αν το ΣτΕ απορρίψει την προσφυγή, κρίνοντας ότι οι νόμοι δεν είναι δυνατόν να προσβάλλονται ευθέως, τότε η υπόθεση κλείνει εδώ. Αν όμως το ΣτΕ αποστείλει προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως πρότεινε η εισηγήτρια σύμβουλος κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σχετικά με τη συμβατότητα της ρύθμισης με το Κοινοτικό Δίκαιο, η υπόθεση θα πάρει νέα τροπή. Κι αυτό γιατί θα δοθεί η δυνατότητα να κατατεθούν νέες αιτήσεις αναστολής των εκτελούμενων σήμερα εργασιών στο φράγμα Συκιάς και στην υπόγεια σήραγγα εκτροπής, έως ότου αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ενα βήμα πριν από τη νέα απόφαση, όλα τα ενδεχόμενα είναι και πάλι ανοιχτά.
Τέταρτος κύκλος δικών
Πρόκειται για τον τέταρτο κύκλο δικών για τον Αχελώο, που οδεύει στο τέλος του. Οι τρεις πρώτοι κατέληξαν σε ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ο πρώτος (Ε΄ Τμήμα, 1994) ακύρωσε τους περιβαλλοντικούς όρους της εκτροπής επειδή δεν βασίστηκαν σε συνολική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η δεύτερη (Ολομέλεια, 2000) ακύρωσε εκ νέου τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, κρίνοντας ότι δεν είχαν διερευνηθεί επαρκώς οι εναλλακτικές ως προς τον τρόπο κατασκευής, τη διάρθρωση και το μέγεθος του έργου, ώστε να αποφευχθεί η καταστροφή πολιτιστικών μνημείων. Η τρίτη (Ολομέλεια, 2005) απέρριψε και πάλι τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, καθώς δεν είχε προηγηθεί η έγκριση του προγράμματος ανάπτυξης υδάτινων πόρων, όπως προέβλεπε η Οδηγία για τα Νερά.
