Στα 1348 μ.Χ. έληξε η βυζαντινή κυριαρχία στη Θεσσαλία κι άρχισε η Σερβοκρατία.
Ο Σέρβος Αυτοκράτορας Στέφανος Ντουσάν (1331-1335) κυριεύει μεγάλα τμήματα, πρώτα της Μακεδονίας και έπειτα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.
Η κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Σέρβους διευκόλυνε την κάθοδο των Αλβανών και των Αρβανιτόβλαχων προς νότον, αφού πολλοί από αυτούς χρησιμοποιήθηκαν ως μισθοφόροι στο Σερβικό στρατό (1).
Είναι γνωστό ότι οι Αλβανοί εμφανίζονται στην ιστορία, από τα μέσα του 11ου αιώνα.
Τον 14ο αιώνα βρίσκονται εγκατεστημένοι στη Θεσσαλία, όπου ζουν κατά πατριαρχικές ομάδες (φάρες). Προφανώς άρχισαν να καλλιεργούν τα σιτηρά και να βόσκουν αιγοπρόβατα. Οι Αρβανίτες κατάγονταν από τον Άρβανο της νότιας Αλβανίας.
Για το «Γκέρμπεσι» Καρποχώρι, σχετικά με το τοπωνύμιο διατυπώνεται με σιγουριά η άποψη ότι προέρχεται από την Αρβανίτικη λέξη Γκέρμπεσης, οπότε «Γκέρμπεσι» είναι η περιοχή (χωριό) του Γκέρμπεση (κυριώνυμο) με την αλβανική κατάληξη -es. Έχοντας μάλιστα υπόψη τα τοπωνύμια με την κατάληξη –εσι που προέρχονται από επώνυμα Αλβανών και βλαχόφωνων του Αλβανικού χώρου οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε ελληνικά εδάφη μπορούμε να θεωρήσουμε ότι πρόκειται για κυριωνύμιο αυτής της κατηγορίας.
Οι Αλβανοί που είχαν εγκατασταθεί στη Θεσσαλία είτε με πρόσκληση αρχόντων των Αθηνών και της Πελοποννήσου, είτε πιεζόμενοι από τους Σέρβους του Στέφανου Ντουσάν (1348) που είχαν καταλάβει τη Θεσσαλία άρχισαν να κατεβαίνουν νοτιότερα. Στην Πελοπόννησο ο Μανουήλ Καντακουζινός κάλεσε 10.000 Αλβανούς (Αρβανίτες) γύρω στα 1370 στους οποίους παραχώρησε χωράφια για εγκατάσταση και αργότερα γύρω στα 1400 άλλους 15.000 ο Θεόδωρος Παλαιολόγος. Τότε, με το κάλεσμα του Μανουήλ Καντακουζινού και του Θεόδωρου Παλαιολόγου, οι Αρβανίτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα, έφυγαν από τη Θεσσαλία και εγκαταστάθηκαν στην Αττική και στην Πελοπόννησο, όπου έδωσαν σε τρία χωριά την ονομασία «Γκέρμπεσι». Το Γκέρμπεσι (παραλίμνη Πατρών), το Γκέρμπεσι (Μιδέας) Ναυπλίου και το Γκέρμπεσι (Προφήτης Ηλίας) Αχαΐας.
Επίσης υπάρχουν δυο χωριά στην Αλβανία με την ονομασία «Γκέρμπεσι». Το Γκέρμπεσι στην περιοχή της Άνω Μαλακάστρας (Φιέρι) και το Γκέρμπεσι στην περιοχή (Τομορίτσα).
Η ετήσια επιστημονική έκδοση της «Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας» Αθήνα 1983, αναφέρει: Γκέρμπεσης, από το χωριό Γκέρμπεσι της Άνω Μαλακάστρας (Φιέρι) ή της Τομορίτσας. Επίσης αναφέρει επτά στρατιώτες με αρβανίτικη καταγωγή και με το όνομα Γκέρμπεσης (Γιώργης, Γκίνης, Κώστας, Μέξας, Μέχρας, Πέτρος, Τούσας), αναφέρονται στα Βενετικά αρχεία το 1504, 1512, 1519.
Ο Κ. Μπίρης αποδίδει το όνομα «Γκέρμπεσης» στην Αρβανίτικη μορφή του «Γερβάσιος».
Σύμφωνα με τον Κ.Ν. Τριανταφύλλου ιστορικό λεξικό: Γκέρμπεσι σημαίνει στα αρβανίτικα «προβατότοπος».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν πολλοί Αλβανοί που φέρουν το όνομα Γκέρμπεσης.
Το 1420-1423 η Θεσσαλία κατελήφθη οριστικώς από τον Τούρκο στρατάρχη Τουραχάν (ή Τουρχάν).
Ο οικισμός «Γκέρμπεσι» μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης μνημονεύεται στο Οθωμανικό χειρόγραφο Α΄ απογραφής των ετών 1454-55 που έγινε από τους Τούρκοους για τη φορολόγηση των κατοίκων.
Το 1878 με τη συνθήκη του Βερολίνου η Θεσσαλία παραχωρείται στην Ελλάδα. Ωστόσο, η τελική ελληνοτουρκική συμφωνία υπογράφτηκε στις 20 Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1881.
Ο οικισμός Γκέρμπεσι ήταν χτισμένος ΒΑ του σημερινού χωριού στην τοποθεσία Παλιοκκλήσι που απείχε ένα χιλιόμετρο περίπου από αυτό.
Ο οικισμός έφυγε από τη θέση Παλιοκκλήσι (σύμφωνα με την προφορική παράδοση) περίπου το 1700-1710. Οι άνθρωποι που κατοικούσαν στην περιοχή (σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές) ήταν απόγονοι των αρχαίων Θεσσαλών ή των δουλοπάροικων (Πενεστών – Μενεστών).
Το σημερινό χωριό απέχει από την πόλη της Καρδίτσας 12 χιλιόμετρα. Βρίσκεται νοτιοανατολικά της πόλης και έχει σύμφωνα με την απογραφή του 2011 999 μόνιμους κατοίκους.
Το Καρποχώρι «Γκέρμπεσι» κατοικείται κυρίως από Καραγκούνηδες. Οι Καραγκούνηδες έχουν πανάρχαια προέλευση, ήθη, έθιμα και άλλες συνήθειές τους.
Οι γυναίκες φορούσαν τα παλιότερα χρόνια την παραδοσιακή Καραγκούνικη στολή μέχρι τη δεκαετία του 1960.
Ξεχωριστή μορφή στο χώρο της Καραγκούνικης κοινωνίας αποτελούσε η γυναίκα Καραγκούνα.
Υποσημείωση
-
Από το βιβλίο «Μακεδονικό Ζήτημα» του Κώστα Βακαλόπουλου, Καθ. της Νεοελ. Ιστορίας στην Παιδ. Σχολή ΑΠΘ.
Παναγιώτης Κουρτεσιώτης
